Literatuuronderwijs
Ontwerpers: Vera de Winter en Anne Janssen
Studie: Nederlandse Taal en Cultuur
School: Kandinsky College, Nijmegen
Begeleidende docent: Twan Robben
Schoolvak: Nederlands
Onderwerp: Literatuuronderwijs
Wens en doel
Leerlingen in 5-vwo blijken lezen leuk te vinden, maar veel leerlingen lezen nog geen literatuur omdat ze niet weten welke boeken er zijn die geschikt zijn en aansluiten op wat ze al lezen en leuk vinden. Er is behoefte om het enthousiasme van de leerlingen te prikkelen voor literatuur door middel van onder andere duidelijke instructie. Het gebruik van ICT sluit daarbij bij voorkeur aan op de manier waarop de leerlingen willen leren. Door de leerlingen te voorzien van een duidelijke instructie, een leerling-gerichte manier van werken met aandacht voor individuele niveaus en interesses raken de leerlingen meer gemotiveerd om te lezen, waardoor ze uiteindelijk beter zullen presteren bij hun mondelinge examen. Literatuur vinden die aansluit op de interesse en het niveau van de leerling op basis waarvan de leerling kan groeien in niveau en ook buiten zijn interesseveld kan gaan kijken is het doel van deze les.
Omschrijving van het ontwerp
In deze les gaan de leerlingen literatuur zoeken om bekend te raken met het lezen van literatuur om uiteindelijk op een voldoende leesniveau hun mondeling af te leggen in vwo-6. Leerlingen lezen wellicht graag, maar zijn nog niet echt bekend met literatuur. Aan de hand van een niveautest en een interessespel gaan ze literatuur zoeken op www.lezenvoordelijst.nl die aansluit bij de individuele leerling. De les heeft dus niet zozeer een theoretisch leerdoel, maar wel een praktisch leerdoel: het vinden van een geschikt boek.
Op de dag voor de les maken de leerlingen de niveautest die is opgezet aan de hand van de niveaus van Witte (2006). Deze test is aangepast aan het origineel door de vragen waarbij de leerlingen zelf moesten interpreteren welk niveau bij hun antwoord hoorde, te verwijderen.
Het begin van de les bestaat uit een inleiding waarin duidelijk wordt gemaakt waarom het leesniveau nodig is voor het zoeken van een passend boek. Naast het leesniveau is de interesse een bepalende factor. Om die reden doen de leerlingen een interessespel bestaande uit een sorteertaak. We doen een sorteertaak met alle onderwerpen (‘tags’) die te vinden zijn op de site van Witte: www.lezenvoordelijst.nl. Iedere leerling krijgt een stapeltje briefjes, passend bij het niveau dat uit de test van Witte kwam (niet bij ieder niveau zijn er boeken vertegenwoordigd bij bepaalde onderwerpen). Ze moeten telkens uit een aantal briefjes kiezen en er ééntje wegleggen en er tenslotte drie overhouden. Deze inleiding zal zo’n 15 minuten duren. De inleiding wordt afgesloten met een instructie voor de hoofdtaak. Deze instructie gebeurt mondeling. Ook wordt er op een PowerPoint-dia een instructie geprojecteerd zodat de leerlingen ook tijdens de hoofdtaak terug kunnen kijken naar wat zij nu ook al weer moeten doen.
De hoofdtaak van de les houdt in dat de leerlingen individueel op de laptop op zoek gaan naar boeken die ze leuk vinden, aan de hand van hun persoonlijk niveau en hun interesses. Dit gebeurt dus aan de hand van de drie overgebleven briefjes met onderwerpen daarop en het niveau waar ze het hoogste op scoorden bij de niveautest . Bij ieder onderwerp dat overbleef uit de sorteertaak in de inleiding zoekt de leerling vervolgens op de website één boek. De leerlingen moeten minimaal 3 samenvattingen van boeken lezen, en dan één boek kiezen (het leukste) om erover te schrijven op de padlet. Deze padlet (padlet.com/vera21/literatuurkeuze) is gedeeld met de klas. De leerlingen maken een memo en schrijven hierop het niveau, de tag, de titel, de schrijver, waarom dat boek het leukst lijkt en hun naam. De keuze voor het boek met motivatie die ze op de padlet moeten schrijven zal maximaal 5 zinnen zijn. Zo kunnen ze vertellen aan klasgenoten waarom een bepaald boek hen leuk lijkt en zelf nieuwe ideeën voor boeken opdoen.
Het benodigde lesmateriaal bestaat dus uit de niveautest op papier, de briefjes met interesses voor de sorteertaak (per niveau), een PowerPoint met één dia: namelijk de instructie voor de leerlingen tijdens hun zoektocht achter de computer en de websites www.lezenvoordelijst.nl en http://padlet.com/vera21/literatuurkeuze
Reacties
Docent: “Ik vind de lessen en de materialen zeer bruikbaar. Er moeten natuurlijk wel nog wat aanpassingen gedaan worden om het ook bij andere collega’s en over de jaren heen te gebruiken. Maar het past zeker bij ons onderwijs.”
Leerlingen gaven aan vooral de sorteertaak leuk en vernieuwend te vinden. Een nadeel aan de niveautest van Witte vonden de leerlingen dat er veel lage niveaus uitkwamen. De test vroeg namelijk vooral naar wat de leerlingen leuk vinden en keek minder naar wat ze aankunnen.