Bert Keurentjes

Bert Keurentjes studeerde Engels en Spaans aan de Rijksuniversiteit Groningen en werkt als coördinator van de vertaalservice bij Radboud in’to Languages, waarmee hij veel aanzien geniet binnen de vertaalwereld. Naast het serieuze vertaalwerk speelt Bert graag creatief met taal als stand-upcomedian.

Foto: Jeffrey Masselink

Miriam Groenen-Ruis, Teacher in Residence van het Radboud Pre-University College of Society, sprak met Bert over zijn ontwikkeling op het gebied van studie en beroep.

Toekomstperspectief speelde geen rol tijdens de studiekeuze
Al op de middelbare school bleek Bert een voorliefde te hebben voor de taalvakken. Tijdens een open dag op de universiteit werd duidelijk dat Engels de voorkeur genoot, maar na zijn master Engels plakte Bert er voor de lol nog een studie Spaans aan vast. Zijn studiekeuze werd absoluut niet gekozen op basis van toekomstperspectief, daar was Bert niet mee bezig. ‘Ik denk dat ik aan mijn vaders kant van de familie misschien de eerste ben die naar de universiteit ging. Dat was in die zin al heel wat. Mijn ouders vonden dat ik vooral moest studeren wat ik leuk en interessant zou vinden. Alles binnen de studie Engels lag me eigenlijk wel. Ik had nergens beduidend minder interesse in. Het was een heel prettige afwisseling van taalkundige vakken, literatuur en cultuur.’

Ontleden wat mensen zeggen
In de laatste twee jaar van zijn studie heeft Bert zich gespecialiseerd in het vertalen.‘Wanneer het einde van je studententijd in zicht komt, moet je op een gegeven moment wel bepaalde keuzes maken om je toekomst handen en voeten te geven. Ik koos voor het studiepad ‘vertalen’. Dat klonk concreet en was ook een concrete job. Ik bleef vakken van Engels volgen, maar nu met nadruk op een aantal vertaalvakken. Ook kregen we in die tijd vakken samen met studenten van andere talen, bijvoorbeeld over de historie van het vertalen of over algemene cultuurwetenschappen. Die mix was heel interessant.’

Wat ik tijdens mijn studie geleerd heb, is naast het Engels vooral kritisch denken.‘Als je kijkt wat er nu allemaal in de samenleving aan de gang is, dan is het prettig wanneer je iemand op tv een goed verhaal ziet houden, maar niet gelijk verkocht ben. Dat je erover nadenkt, jezelf erin verdiept en dan pas tot een oordeel komt. Bewust leren ontleden wat mensen zeggen.’

Van studie tot baan
Na zijn studies Engels en Spaans werd Bert niet direct aangenomen als coördinator bij Radboud in’to Languages. In de vacature werd duidelijk dat ze op zoek waren naar het schaap met vijf poten. In dit geval: Engels én marketing. Die combinatie bleek niet te vinden. Een mooie kans voor Bert. Hij werd o.a. aangenomen op basis van een proefvertaling naar het Engels. Het aantal Nederlanders dat echt op native niveau kan vertalen blijkt zeer minimaal te zijn, Bert blonk uit. Ook een prestigieuze stage bij de vertaalafdeling van de Europese Commissie, waar je naast een goede motivatie enkel binnen komt met goede cijfers, mag niet onderschat worden. ‘Die stage is van grote betekenis geweest voor het krijgen van deze baan.’ Het stuk marketing heeft Bert on the job aangeleerd.

Bert heeft de vertaalafdeling binnen het talencentrum eigenhandig opgebouwd. ‘Ik ben toen aangesteld als iemand om de boel te professionaliseren.’ Inmiddels is de afdeling tien keer zo groot als toen hij begon en daar is Bert trots op. ‘Van niets iets groots maken, dat geeft voldoening.’ Daarnaast gaf deze groei ook de mogelijkheid om een marketingspecialist aan te nemen, zodat Bert zich weer meer kon richten op zijn eigen kwaliteiten.

Vertalen
Met zakelijk vertalen kun je (als freelancer) goed verdienen. Je moet jezelf daarvoor echter wel goed in de markt kunnen zetten, kunnen netwerken en zakelijk zijn. Tip van Bert voor mensen die willen vertalen is om te proberen in ieder geval een paar jaar bij een vertaalbureau aan de slag te gaan. ‘Ik ben met mijn neus in de boter gevallen omdat het een universitaire vertaaldienst betrof, maar ook bij een commercieel bedrijf kun je een goed netwerk opbouwen en een idee krijgen van alles wat er bij dit vak komt kijken.’

Zoek alles op, zelfs als je denkt het zeker te weten
‘Er bestaat een geromantiseerd beeld van wat vertalen is. Het is leuk om te spelen met taal, puzzels op te lossen, zinnen zo mooi mogelijk te formuleren. Maar gaandeweg kom je er achter dat er veel meer bij komt kijken.’ Bij Radboud in’to Languages is Bert voornamelijk bezig met het zakelijk vertalen. Het vertaalwerk bestaat grotendeels uit het opzoeken van termen en cultuurbepaalde zaken. ‘Vertalers zijn de enige mensen die een woord dat ze al kennen opzoeken in een woordenboek.’ In plaats van een geromantiseerde creativiteit komt vertalen vaak neer op discipline om een aantal uur intensief dingen te blijven opzoeken. ‘Als je een paar uur achter elkaar onafgebroken gaat zitten vertalen (wat in de beroepspraktijk weinig voorkomt) zijn de meeste mensen behoorlijk gaar.’

Bert zou er niet aan moeten denken om de hele dag, dag in, dag uit, te moeten vertalen. Hij is blij met zijn baan als coördinator. In deze functie bestaat zijn werk voornamelijk uit het coördineren van de vertaalopdrachten, zodat de opdracht door de juiste persoon wordt gedaan en dat alles voor de deadline weer bij de opdrachtgever is. Daarnaast levert Bert een stukje kwaliteitscontrole door het nakijken van vertalingen die binnenkomen. ‘Ik heb het voordeel dat ik ook inhoudsdeskundige ben; kun je dit korte zinnetje vertalen, dit woordje, kun je helpen? Bij veel commerciële vertaalbureaus zijn die functies van vertalen en coördineren uit elkaar getrokken. Ik kan het allebei. Dat is efficiënt, maar maakt het werk voor mij ook afwisselend en dat is prettig.’ Een fijne bijkomstigheid van zijn werk is dat Bert dagelijks met natives spreekt, waardoor hij elke dag nog een beetje bij leert.

De schoonheid van taal
Hoewel Bert zich in zijn baan als coördinator voornamelijk richt op functioneel taalgebruik, is hij door zijn studie ook erg geïnteresseerd geraakt in wat er allemaal nog meer mogelijk is met taal. Sinds ongeveer een jaar treedt Bert op als stand-upcomedian. ‘De komedie geeft mij iets dat ik nog miste.’ Hierin is hij vrij te spelen met taal, en dat doet hij zowel in het Engels als in het Nederlands. Als expert beheerst Bert het Engels als een native. ‘Woordgrappen die heel erg drijven op het begrip van het Engels worden echter niet altijd begrepen, doordat ik voornamelijk voor expats speel die niet native zijn. Zowel in mijn zakelijke werk bij het Radboud in’to Languages als in mijn optredens als stand-upcomedian moet ik soms een stapje terug nemen, omdat het publiek het moet begrijpen.’

Wat is de maatschappelijke betekenis van jouw werk?
Bert houdt zich feitelijk bezig met het bouwen van tekstinhoudelijke en culturele bruggen, zodat mensen kennis kunnen nemen van wat er in Nederlandse teksten geschreven staat. Indirect helpt hij anderen ook met hun carrière op de universiteit of daarbuiten, door hen bijvoorbeeld aan zo goed mogelijk geformuleerde beursaanvragen en CV’s te helpen. ‘Wat ik soms jammer vind is dat we onze opdrachtgever geen directe vaardigheden bijbrengen, maar enkel met tekstuele producten en diensten ondersteunen.’

Wat betekent succes voor jou?
‘Succes is dat je iets doet wat je leuk vindt en daar ook voor betaald krijgt. Dan ben je voor jezelf succesvol, ongeacht hoe de buitenwereld er naar kijkt. De komedie is nu mijn passie. Nu hoop ik ook dat ik daar wat mee kan verdienen en dat ik binnen een jaar mijn plaatsje echt veroverd heb.’