Religie en conflict
Een schietpartij bij Jehova’s Getuigen in Hamburg, de burgeroorlog in Syrië met een hoofdrol voor de Islamitische staat, bomaanslagen in koptische kerken in Egypte, aanslagen op moskeeën in Christchurch, aanslagen op Sri Lanka, maar ook: kruistochten, gewelddadige vernietiging in naam van het christendom van de oorspronkelijke cultuur in Noord- en Zuid-Amerika, reformatieoorlogen, de Iran-Irak-oorlog, Boko Haram in Nigeria, de Joegoslavische oorlog, het Israël-Palestina-conflict: al deze gewelddadige conflicten en oorlogen lijken een religieuze oorzaak te hebben. Tegelijkertijd is religie vaak niet de enige oorzaak van een conflict, maar spelen ook economische, politieke en/of etnische oorzaken een rol. Daarnaast kan religie een bron van vrede zijn: denk bijvoorbeeld aan de vreedzame protesten van Ghandi en Martin Luther King, of aan vredesboodschappen van de paus. Religie kan dus juist ook voor verzoening zorgen.
In je profielwerkstuk kan je de complexe rol van religie tijdens conflicten onderzoeken. Je kan bijvoorbeeld een specifiek conflict onder de loep nemen en onderzoeken welke rol religie in het conflict speelt of heeft gespeeld. Waren religieuze motieven een van de oorzaken? Of heeft religie bijgedragen aan vrede? Heeft de plek van het conflict een bepaalde betekenis? Wat is de achtergrond van het conflict van de groepen die tegenover lijken te staan? Werd religie ingezet als propagandamiddel tijdens het conflict? Werden motiverende boodschappen bijvoorbeeld religieus gemotiveerd? Heeft het conflict gezorgd voor een geloofsimpuls voor aanhangers? En was alles zo zwart-wit of zijn hier nog nuances in aan te brengen?
Aan de andere kant zou je kunnen kijken naar hoe mensen zelf betekenis geven aan conflicten. Je kan bijvoorbeeld onderzoeken hoe Nederlandse moslims tegen IS aan kijken, of wat Nederlandse moslims en christenen denken over het Israël-Palestina-conflict. Of je onderzoekt hoe Nederlandse militairen die gevochten hebben in religieuze conflicten zoals in Afghanistan of voormalig Joegoslavië aankijken tegen het conflict. Je kan ook kijken naar hoe beeldvorming over een conflict ontstaat in de media: leggen verschillende kranten bijvoorbeeld verschillende nadrukken? Wie worden er als de good guys en wie als de bad guys afgeschilderd?
Welk onderwerp je ook kiest: bedenk dat een conflict altijd meerdere lagen kent. Er is nooit één oorzaak en één oplossing, net zomin als er simpelweg voor- en tegenstanders bestaan. Probeer daarom op zoek te gaan naar de nuance in je profielwerkstuk. Let daarbij altijd goed op hoe betrokkenen zelf het conflict duiden.
Interessante vragen
- Op welke manier veranderen de aanslagen in Europa de manier waarop Nederlandse moslims hun geloof vormgeven?
- Welke rol speelt religie in het ontstaan, het verloop en verzoeningspogingen in het Israël-Palestina-conflict?
- Waarom lijkt het boeddhisme een vreedzame religie, maar schijnen er toch religieuze conflicten te zijn die door boeddhisten worden veroorzaakt?
- Hoe kwam beeldvorming tot stand in het Joegoslavië-conflict door de media?
- Welke rol hebben kerken gespeeld verzoeningspogingen tussen Native Americans en de V.S. en Canada?
Literatuur
- De boeken in de serie ‘Religie en Veiligheid’ (Fred van Iersel)
- Over beeldvorming door media: Het zijn net mensen (Joris Luyendijk)
- Podcasts zoals De Ongelooflijke Podcast aflevering #95 over oorlog en vergeving, aflevering #60 over wat terroristen geloven, of aflevering #53 over verzetshelden.
- Documentaires over IS, zoals Retour Kalifaat of In het spoor van IS of over Afghanistan
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Letteren.