Wereldkaarten: van Ikea tot Google Maps
Vanaf het moment dat de mens begon met tekenen, heeft hij geprobeerd de wereld om hem heen vast te leggen. Met het ontstaan van handel en de opkomst van de eerste maatschappijvormen ontwikkelt zich daaruit een eerste vorm van cartografie: hoe kom ik van A naar B? Tegelijkertijd is de mens altijd al geïnteresseerd geweest in de ordening van de wereld en de plaats van de aarde ten opzichte van de sterren. Uit deze beide interesses heeft zich een rijke historie gevormd van kaarten, uitmondend in onze huidige atlassen en globes, maar natuurlijk ook in online routeplanners. Dit onderzoeksgebied bevindt zich op de grens tussen aardrijkskunde en geschiedenis. Tegenwoordig zijn wereldkaarten erg geliefd ter decoratie, maar waar komt die aantrekkingskracht vandaan? Google Maps biedt ons de mogelijkheid om altijd te weten waar we zijn en om de meest efficiënte route van A naar B te bepalen, zelfs met instructies. Kortom: kaarten zijn niet weg te denken uit ons dagelijks leven, maar wat zit hier allemaal achter? En geven kaarten wel echt de realiteit weer, of houden ze ons voor de gek?
De geschiedenis van de cartografie kun je op verschillende manieren benaderen. Je kunt kijken naar de mens:
- Wat zeggen kaarten over de kennis van mensen? (Wat kunnen ze zien?)
- Wat zeggen kaarten over het wereldbeeld van mensen? (Wat willen ze zien?)
- Wat zeggen kaarten over de manier waarop mensen met de wereld om hen heen omgingen?
Maar je kunt ook kijken naar de kaart zelf:
- Met welke techniek is de kaart gemaakt (gedrukt, getekend?)
- Welke informatie wordt weergegeven en op welke manier?
- Wat is er nog meer te zien behalve de kaart?
Interessante vragen
- Welke ontwikkelingen zijn er te bespeuren in de geschiedenis van de cartografie?
- Wat is de achterliggende reden geweest voor de verschillende wijzen van afbeelden van de wereld?
- Wat zeggen de ontwikkelingen in de cartografie over de houding van de mens ten opzichte van de wereld om hem heen?
Bronnen & Literatuur
- De Radboud Universiteit heeft een speciale cursus over het wereldbeeld van mensen: 'Geschiedenis van de Europese Expansie'. Het handboek bij de cursus is geschreven door de docent, prof. dr. P.J.A.N. Rietbergen, Dromen van Europa: een cultuurgeschiedenis. Amersfoort: Bekking, 1994.
- Universiteitsbibliotheek
- Historische kaarten
- Kennislink: landmeetkunde luchtkartering en cartografie
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Letteren