De aantrekkingskracht van politici
Politici staan erom bekend veel gebruik te maken van beeldspraak om de kiezer (en mede-politici) van hun standpunt te overtuigen. In Nederland is Thierry Baudet misschien wel de politicus die hiervan op dit moment op de meest spectaculaire wijze gebruikmaakt. Volgens hem moet Nederland bijvoorbeeld breken met het ‘partijkartel’, en sloeg ‘de Uil van Minerva’ haar vleugels uit toen het Forum voor Democratie bij de provinciale verkiezingen veel stemmen wit binnen te slepen. Eerder was Geert Wilders een van de toonbeelden van het gebruik van beeldspraak, en nog eerder Pim Fortuyn. Hoe heeft het gebruik van beeldspraak zich ontwikkeld in de loop der jaren? Waarom wordt er op dit moment zo veel mee gespeeld? Waarom was dat in de jaren ’90 van de vorige eeuw veel minder het geval? Aan de andere kant heeft Jesse Klaver een groeiende achterban voor zich weten te winnen door een ander soort stijl. (Op welke manieren weet hij het publiek voor zich te winnen? Ook in het buitenland wordt veelvuldig gebruik gemaakt van mooie woorden en pakkende zinnen, maar hoe verschilt Donald Trump hierin van Boris Johnson, of wat algemener, hoe verschillen de VS en het VK hierin van elkaar?
Met een metafoor beschrijf je ding “A” (bijvoorbeeld een grote hoeveelheid mensen) in termen van ding “B” (bijvoorbeeld een grote hoeveelheid water). Door slim te kiezen wat dat ding “B” is, kun je bepaalde aspecten van een situatie benadrukken en tegelijkertijd andere aspecten van die situatie verhullen. In het geval van de ‘tsunami van buitenlanders’ waar Geert Wilders ooit voor waarschuwde wordt bijvoorbeeld benadrukt dat het gaat om een enórme hoeveelheid mensen en dat hun komst ernstige gevolgen zal hebben voor Nederland. Tegelijkertijd wordt verhuld dat er ook gunstige gevolgen zijn van de komst van migranten.
Politici zijn sterren in het spelen met het benadrukken en verhullen van allerlei aspecten door hun gebruik van metaforen. Maar hoe doen ze dat nu precies? En is er een verschil tussen de metaforen van Baudet en die van andere politici, zoals Rutte, Klaver en Wilders?
Interessante vragen
- Onderzoek de metaforen van Wilders. Welke aspecten worden per thema benadrukt en welke verhuld? Wat zou daarvoor steeds de reden kunnen zijn?
- Welke metaforen gebruiken de leiders van de grote politieke partijen bij het beschrijven van de vluchtelingencrisis (of andere grote politieke kwesties)?
- Hoe verschillen de metaforen van ‘links’ van die van ‘rechts’ met betrekking tot bijvoorbeeld de zorg, de economie of veiligheid?
- Hoe kun je het gebruik van bepaalde metaforen door politici van verschillende partijen koppelen aan hun ideologische achtergrond?
- Hoe is het gebruik van beeldspraak door de jaren heen veranderd? Welke grote namen horen hierbij?
- Hoe verschilt het gebruik van taal in de politiek in het Verenigd Koninkrijk van dat in Nederland? Of de Verenigde Staten?
Bronnen & Literatuur
- Kuitenbrouwer, J. (2010). De woorden van Wilders en hoe ze werken. Amsterdam: de Bezige Bij.
- Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: Chicago University Press.
- De Landtsheer, C., Kalkhoven, L., & Broen, L. (2011). De beeldspraak van Geert Wilders, een Tsunami over Nederland?Tijdschrift voor Communicatiewetenschap 39(4), 5-19.
- www.taalcanon.nl - Waarom maken politici graag gebruik van framing
- www.nemokennislink.nl - Framen om de verkiezingen te winnen
- www.nemokennislink.nl - Gehersenspoeld door een metafoor
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door de Faculteit der Letteren.