Taalverwerving bij kinderen
Hoewel het zo vanzelfsprekend lijkt dat ieder kind zijn eigen moedertaal leert, is dit proces van taalverwerving behoorlijk complex en komt er heel wat bij kijken. De omgeving speelt bij dit leerproces een belangrijke rol, omdat deze onder andere zorgt voor het taalaanbod. Het kind zal de lange stroom spraak van bijvoorbeeld zijn ouders in stukjes moeten hakken om woord- en zinsgrenzen te vinden en zo te leren dat spraak betekenisvol is. Ook het ontdekken van de grammaticale regels vormt een belangrijk onderdeel van taalverwerving. Deze regels moeten kinderen zich eigen maken, om steeds taalvaardiger te worden. Misschien wel het allerbelangrijkste (en voor ouders vaak een duidelijke mijlpaal) is dat kinderen de taal zelf leren produceren. Eerst gaan ze brabbelen, dan volgen er woordjes, zinnetjes en uiteindelijk hele verhalen. Er zijn dus veel onderdelen waar kinderen mee aan de slag gaan als ze hun moedertaal (of meerdere talen tegelijk) leren.
Het leren van een taal gebeurt dan ook niet van de ene op de andere dag. Bij de zogeheten eerste taalverwerving kunnen verschillende ontwikkelingsstadia onderscheiden worden. Eerst leren baby’s welke klanken betekenis hebben in hun moedertaal. Dit verschilt namelijk tussen talen. De voor hun taal belangrijke klanken gaan ze imiteren en ook beginnen ze met brabbelen. Rond de eerste verjaardag wordt gesproken van de éénwoordsfase en kunnen kinderen korte woordjes zeggen. Als ze ongeveer 1,5 jaar zijn, treedt de ‘vocabulary spurt’ op; dan groeit de woordenschat in korte tijd enorm. Rond de tweede verjaardag begint de meerwoordsfase, waarin kinderen woorden leren combineren en steeds langere zinnen gaan maken. Als kinderen dit eenmaal kunnen, worden ze vaker creatief met taal en gaan ze eigen bedachte woorden bouwen, zoals koeiendouche (sproeier in weiland) of glijschoentjes (schaatsen). Ook worden ze zich meer bewust van taal; ze kunnen bijvoorbeeld jokken of grapjes maken. Verder blijven kinderen nieuwe woorden leren en dit gaat eigenlijk het hele (volwassen) leven door.
Interessante vragen
- Hoe leren kinderen taal?
- Waarom leren kinderen makkelijker een taal dan volwassenen?
- Wat is de invloed van meertalige opvoeding op de taalontwikkeling?
- Wanneer begint een kind met het leren van taal?
- Wat zijn de ontwikkelingsstadia van taal?
- Hoe ontstaat een vertraagde taalontwikkeling?
Bronnen & Literatuur
Baby & Child Research Center:
Taalverwerving:
- https://www.kindentaal.nl/home
- https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/taalverwerving/
- https://www.depraatmaatgroep.nl/uploads/documents/kind-en-taal.pdf
- Hanze Hogeschool Groningen (2016, 20 juni). Taalontwikkeling. Geraadpleegd van https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/kenniscentra/hanzehogeschool-centre-of-expertise-healthy-ageing/lectoraten/lectoraten/lahc/producten/producten/kindexpert/ontwikkeling-van-kinderen/taal/taal#/voor-geboorte
- Schaerlaekens, A.M. (2009). De taalontwikkeling van het kind. Een oriëntatie in het Nederlandstalig onderzoek. Geraadpleegd van https://dbnl.nl/tekst/scha134taal01_01/scha134taal01_01.pdf
- Verrips, M. (2003). Leren zonder leraar. De taalverwerving van kinderen. Onze Taal, 72, 75-77. Geraadpleegd van https://www.dbnl.org/tekst/_taa014200301_01/_taa014200301_01_0049.php
- Renckens, E (2020). Babypraat schaadt taalontwikkeling niet – integendeel zelfs. Geraadpleegd van
https://www.radboudrecharge.nl/nl/artikel/babypraat-schaadt-taalontwikkeling-niet-integendeel-zelfs - Fikkert, P. Waarom leren niet alle kinderen hun moedertaal even snel? Over eerste taalverwerving. Geraadpleegd van http://www.taalcanon.nl/vragen/waarom-leren-niet-allen-kinderen-hun-moedertaal-even-snel/
- Taalontwikkelingsstoornis TOS. Geraadpleegd van https://www.logopedie.nl/kennis/taalontwikkelingsstoornis-tos/
Meertaligheid:
- https://www.kindentaal.nl/paginas/openbaar/meertaligheid/meertaligheid
- Blom, E. (2019). Wat iedereen moet weten over de taalontwikkeling van kinderen in een diverse samenleving. [Oratie]. Geraadpleegd van https://www.uu.nl/sites/default/files/oratietekst_elma_blom.pdf
- Delarue, S. (2018). 10 cruciale inzichten over meertaligheid en taalverwerving. Fons, 6, 42-44. Geraadpleegd van https://www.neerlandistiek.nl/2018/04/10-cruciale-inzichten-over-meertaligheid-en-taalverwerving/
- Blom, E. Hebben tweetalige kinderen een taalachterstand? Over meertaligheid. Geraadpleegd van http://www.taalcanon.nl/vragen/hebben-tweetalige-kinderen-een-taalachterstand/
- Blom, E. & Blumenthal, M. (2019). Wanneer verloopt de verwerving van Nederlands als tweede taal té traag? Geraadpleegd van https://vhz-online.nl/wanneer-verloopt-de-verwerving-van-nederlands-als-tweede-taal-te-traag
Deze handreiking voor een profielwerkstuk is gemaakt door het Baby & Child Research Center i.s.m. de Faculteit der Letteren