Taaldilemma
Waar bij ons boeren, verplegers en onderwijzers de straat op gaan, maken Duitsers zich liever druk over de vraag hoe je in de taal gelijkheid tussen man, vrouw en andere gendervarianten uitdrukt. Hoe zit dat?
Stel: je werkt bij een Duits bedrijf en je organiseert een event. Je wilt een mail sturen met informatie naar alle deelnemers. In het Nederlands is de aanhef vrij eenvoudig: Geachte deelnemers. In het Duits is dat: Sehr geehrte Teilnehmer. Zou je denken. Maar zo gemakkelijk is het niet. Het woord Teilnehmer heeft namelijk ook een vrouwelijke vorm: Teilnehmerin. En het meervoud van dat woord is Teilnehmerinnen. Wie dus kiest voor Sehr geehrte Teilnehmer, schrijft alleen de mannelijke helft aan. En niet de vrouwen (en andere gendervarianten). Hoe los je dit dilemma op?
Oneindige mogelijkheden
Nu wordt het echt leuk, want de creatieve Duitsers hebben een schier oneindige hoeveelheid mogelijkheden bedacht. Zo kun je beide geslachten noemen, en dan natuurlijk eerst de dames: Sehr geehrte Teilnehmerinnen, sehr geehrte Teilnehmer. Maar je kunt ook allerlei leestekens gebruiken, zoals:
- het ‘Gendersternchen‘ (genderasterisk): Sehr geehrte Teilnehmer*innen
- de schuine streep: Sehr geehrte Teilnehmer/-innen
- haakjes: Sehr geehrte Teilnehmer(innen)
- de ‘Gendergap‘: Sehr geehrte Teilnehmer_innen
- Of de ‘Binnen-I’ (hoofdletter i): Sehr geehrte TeilnehmerInnen
Zijn we er dan? Nee hoor, want er zijn nog obscuurdere oplossingen. Wat dacht u van een voetnoot onderaan de tekst met daarin de volgende disclaimer: In diesem Text wird ausschließlich die männliche Form verwendet. Damit sind alle anderen Formen gleichermaßen mitgemeint. Klinkt een beetje als een disclaimer in films dat er op de filmset geen dieren zijn mishandeld.
Gekunstelde woorden en een genderwoordenboek
Of wat dacht je van compleet nieuwe, genderneutrale woorden? Het leidt tot enigszins bizarre vormen als: Sehr geehrte Teilnehmenden. Stel je voor dat je een mail krijgt met die aanhef: Geachte deelnemenden. Het klinkt toch wat gekunsteld en unseriös. Maar niet in Duitsland. Zo is bij overheidsinstanties het correct genderen inmiddels even normaal als bij ons begrijpelijk Nederlands schrijven.
Op het hoogtepunt van het genderdebat was er even sprake van dat in ‘Duden’ (de Duitse Van Dale) de vorm met ‘Gendersternchen’ zou worden opgenomen. Dus Teilnehmer*in in plaats van Teilnehmer. Maar dat ging zelfs de politiek correcte taalgemeenschap toch iets te ver. Wel is er sinds 2015 een heus online genderwoordenboek (geschicktgendern.de) met alternatieve, genderneutrale begrippen. Hier kan iedereen voorstellen doen voor creatieve varianten op woorden als Hausfrau (haushaltsführende Person), Ampelmännchen (Ampelfigur) of Pilot (flugzeugführende Belegschaft). Mocht je nog inspiratie hebben…
Interesse in Duits leren?
In'to Languages biedt groepscursussen Duits en trainingen op maat.
