Man aan het typen op laptop

Zo word je een betere schrijver mét ChatGPT

Schrijvers worden lui en incompetent. Goed kunnen schrijven is straks helemaal niet meer nodig. Dit zijn veelgehoorde uitspraken sinds de opkomst van generatieve AI zoals ChatGPT. In de praktijk valt dit tegen (of mee?): een Large Language Model als ChatGPT kan heel veel, maar is feitelijk een 'stochastic parrot': het model vormt op basis van kansberekening woorden en zinnen, maar begrijpt de betekenis niet. Een menselijke schrijver die kritisch kan denken, is daarbij juist extra belangrijk. Schrijftrainers Myrte van Hilten en Griet Coupé laten zien hoe je effectief kunt samenwerken met ChatGPT. Zo word jij geen luie maar juist een betere schrijver.

Weg met writer’s block

Je schuift aan achter je bureau; tijd om die blog op te tikken. Je begint met schrijven, maar loopt meteen al vast op die pakkende eerste zin. Dan maar aan ChatGPT vragen? ‘Schrijf een blog van 500 woorden over begrijpelijke taal in de zorg’. Als output krijg je een generieke tekst terug met weinig inhoud die ver weg staat van jouw eigen schrijfstijl. 

Herkenbaar? Veel schrijvers willen direct beginnen met schrijven. Toch kun je beter eerst wat meer tijd besteden aan het voorbereiden van je tekst. Wat is het doel en wie is je publiek? Wat wordt de inhoud en structuur van je tekst? ChatGPT kan je helpen met brainstormen, maar uiteindelijk bouw jij de tekst. Op basis van een goed bouwplan kun je vrij vlot een eerste kladversie schrijven. De verleiding is misschien groot om deze eerste versie meteen door ChatGPT te laten schrijven. Wil je dat het resultaat straks echt aanvoelt als een originele tekst van jouw hand? Tik dan zelf in hoog tempo een kladversie uit en wees daarbij vooral niet te kritisch. Je gaat de tekst later nog perfectioneren.

Stap voor stap naar een betere tekst

Dan pas ga je kritisch naar je tekst kijken: wat moet je aanpassen voordat je het aan een lezer kunt presenteren? Veel schrijvers herschrijven wat zinnen en vissen er een aantal taalfouten uit. Dit is ook wat ChatGPT doet als je vraagt ‘verbeter mijn tekst’. 

Visuele weergave van hoe je een tekst opbouwt

Toch zul je iets grondiger te werk moeten gaan als je met een echt goede tekst wilt eindigen. Schrijfvaardigheid bestaat namelijk niet alléén uit correcte taal produceren. Een tekst is als een piramide: het fundament is de inhoud en de globale structuur. Hier bouw je op voort als je je alinea’s perfectioneert. Als finishing touch maak je de bovenkant van de piramide af met passende stijl, goedlopende zinnen en correcte taal. Wij raden altijd aan om onderaan de piramide te beginnen met reviseren, en steeds een stap omhoog te gaan. Het heeft namelijk geen zin om met de punten en komma’s aan de slag te gaan als je nog volledige alinea’s moet herstructureren. Per stap kun je ChatGPT om hulp vragen. Aan de onderkant van de piramide is ChatGPT vooral goed in brainstormen en coachen, en hoe verder je naar boven werkt, hoe beter ChatGPT jou kan helpen met reviseren. 

Expert paradox

Maar hoe bepaal je welk aspect van je tekst je moet reviseren? Hier komt de expert paradox om de hoek kijken: om beter te leren schrijven met ChatGPT moet je eigenlijk al een goede schrijver zijn. Met andere woorden: pas als je kritisch kunt reflecteren op je tekst en kunt aangeven wat er nog aan schort, kun je effectieve prompts schrijven voor revisies. Het is dus heel belangrijk dat je niet alleen AI-vaardigheid ontwikkelt, maar ook schrijfvaardigheid en een kritische blik. Hoe vaker je deze stappen doorloopt, hoe beter je erin wordt! 

Wat zijn effectieve prompts? Een paar tips: 

  • Inhoud en globale structuur: vraag ChatGPT om een bouwplan te maken op basis van je eerste versie. Vergelijk dit ‘omgekeerde bouwplan’ met je originele plan. Kun je nog onderdelen schrappen? Staat alles op de juiste plek? 
  • Alineastructuur: een goede alinea heeft één hoofdgedachte die in de kernzin staat, vaak aan het begin van de alinea. Geef ChatGPT een alinea en vraag wat de hoofdgedachte en de kernzin is. Komt dit overeen met jouw hoofdgedachte en kernzin? Zo niet, dan moet je aan de slag met je alinea.
  • Schrijfstijl: valt het je op dat je tekst nog te langdradig is? Vraag ChatGPT om tips te geven om te tekst bondiger te maken. Je kunt ChatGPT ook vragen om van één zin verschillende kortere versies te maken. Je kunt dan de beste versie kiezen of zelf een combinatie van de opties maken tot je helemaal tevreden bent. 

Vind je eigen stijl

De één schrijft verhalend, de ander puntsgewijs; de één schrijft simpel, de ander met veel bombarie. Jouw schrijfstijl is de persoonlijkheid van je tekst: uiteindelijk is er geen AI-tool op de wereld die kan schrijven zoals jij. Toch kun je ChatGPT wel wat meegeven van jouw persoonlijkheid. Als je op jouw profiel klikt verschijnt de optie ‘Customize ChatGPT’. Hier kun je ChatGPT wat vertellen over jezelf en hoe je graag schrijft. ChatGPT past direct de output aan jouw schrijfstijl aan. 

Wij geloven dat je zonder schrijfvaardigheid geen goede tekst krijgt, of je nou gebruik maakt van AI of niet. Bij In’to Languages gaan schrijfvaardigheid en AI-vaardigheid dus hand in hand: de één kan de ander versterken. Verdwijnt de schrijver in de toekomst? Nee, maar misschien wordt diens werk snel overgenomen door schrijvers die wél samenwerken met AI.  

Radboud in’to Languages biedt cursussen, workshops en maatwerktrainingen aan op het gebied van schrijfvaardigheid, wetenschappelijk schrijven, en schrijven met generatieve AI

Griet Coupé en Myrte van Hilten
Geschreven door
dr. G.M.M. Coupé (Griet)M. van Hilten (Myrte)
Griet Coupé is trainer Academische communicatie bij In'to Languages en coördinator van het Radboud Writing Lab. Myrte van Hilten is docent Engels bij In'to en geeft trainingen op het gebied van Academische communicatie.