Alle meningen welkom op de universiteit? | Academic Affairs met rector magnificus Han van Krieken en politiek filosoof Mathijs van de Sande

Alle meningen welkom op de universiteit?

Zijn alle meningen welkom op de campus? En hoe moeten we omgaan met verschillende standpunten? Die vragen kregen weer opnieuw betekenis na incidenten tijdens de intromarkt. Rector magnificus Han van Krieken en politiek filosoof Mathijs van de Sande gaan hierover met elkaar in gesprek onder leiding van programmamaker Pam Tönissen.

Wat was je reactie toen je hoorde van de gebeurtenissen op de intromarkt?

Han van Krieken: “Toen we hoorden van het incident schrokken we enorm, geweld op de campus wil je echt niet. Een week eerder stonden er al artikelen in de Gelderlander en VOX dat deze studentenvereniging present zou zijn. We hebben onszelf toen al de vraag gesteld: is dit wel aanvaardbaar? We hebben al overlegd, en in een publiek statement ook duidelijk gemaakt dat er op Radboud Universiteit geen ruimte is voor racisme, seksisme, homofobie, geweld etc.”

Welke argumenten speelden een rol bij de afweging om GNSV wél toe te laten?

Han van Krieken: “Het college heeft hierover meerdere keren gesproken, en ik heb ook overlegd met mijn collega rector in Leiden, want zo’n beslissing moet gedegen genomen worden. Als rector ben ik de hoeder van het academisch debat, waarbinnen ruimte moet zijn voor alle standpunten. Ik vind het daarom belangrijk dat wij als CvB geen uitspraken doen over de inhoud van meningen.”

Mathijs van de Sande: “Vrijheid van meningsuiting is niet het recht om zomaar alles te zeggen wat je wilt en de ander voor alles wat mooi en lelijk is uit te maken. Vrijheid van meningsuiting is er als bescherming van burgers tegen willekeur van de overheid. Het kent dus duidelijke grenzen, en die zijn in verschillende contexten anders. Binnen de academische wereld zijn de grenzen strikter, want daar stellen we ook eisen aan de kwaliteit van meningen en eisen we dat mensen open staan voor discussie. Dus wat in het publieke debat wél kan, is misschien niet geschikt binnen de academie.” Han van Krieken: “Wat daarbij ook een rol speelt, is dat je uitingen als academicus in het publiek debat vaak gezag hebben, ook al zeg je iets over een onderwerp waar je geen verstand hebt.”

Dan is er dus sprake van een grijs terrein: wat is het moment waarop je het academisch terrein betreedt en dus de academische vrijheid ingaat?

Han van Krieken: “Ik vind het belangrijk om onderscheid te maken tussen wat je zegt als rector, als academicus en als privé persoon. Onze universiteit heeft een dominante politieke kleur. Daar is niets mis mee, maar ik vind dat er ook ruimte moet zijn voor andere opvattingen.” Mathijs van de Sande: “De universiteit is geen market place of ideas, de vrijheid van meningsuiting is niet absoluut. Je wilt diversiteit niet omwille van zichzelf maar met een bepaald doel, zoals het beschermen van minderheden, en dus kunnen er ook restricties zijn. In het publieke debat heb je niet de verplichting om te luisteren naar mening van de ander, in academisch debat heb je dat wel. En een mening hebben als privé persoon is iets anders dan leden werven voor een groepering.” Han van Krieken: “Er zijn zeker ook groeperingen die verboden zijn; bijvoorbeeld een vereniging ter bevordering van pedofilie. Ingewikkeld wordt het als er achter de oppervlakte grenzen zijn; dus als iets niet actief gepropageerd wordt, kunnen er op de achtergrond wel aspecten zijn die een grens overgaan, maar waar je geen weet van hebt. Dat maakt de beslissing ingewikkelder.” Mathijs: “De aanwezigheid van bepaalde groeperingen kan voor andere groepen een bedreiging zijn. Extreemrechtse organisaties kunnen er heel goed in zijn om hun identiteit te verbloemen. Soms zijn restricties nodig om het debat voor iedereen veilig te maken.” Han: “Er is ook een zeker intolerantie aan het ontstaan tegenover onwelgevallige meningen. Rechtse groepen vragen op de campus ook om bescherming vanwege marginalisatie. Natuurlijk betekent veiligheid dat er geen geweld is, maar juist op de universiteit wordt ook een zekere openheid naar de ander verwacht.“

Aankondiging

De deelname van de GNSV aan de intromarkt heeft voor ophef gezorgd. De Radboud Universiteit had de deelname van de conservatieve en nationalistische studentenvereniging toegestaan. Is elk gedachtengoed welkom op de universiteit? Kom luisteren naar rector Han van Krieken, die vertelt over het standpunt van de Radboud Universiteit. Hij gaat in gesprek met politiek filosoof Mathijs van de Sande, die op zoek gaat naar de grenzen van meningsuiting.

Wel of niet op de universiteit

Hoe ga je om met meningsverschillen? Moet je alle meningen tolereren? Het college van bestuur van de Radboud Universiteit stelt dat iedereen welkom is, maar uitingen van seksisme, racisme, discriminatie of (fysieke) bedreigingen onaanvaardbaar zijn. Welke meningen horen wel en niet thuis op de universiteit? Wanneer gaat een mening zo ver dat je er als universiteit afstand van moet nemen?

Grijs gebied

Vrijheid van meningsuiting is omgeven door een grijs gebied. Actief oproepen tot geweld of haat is strafbaar. Maar er zijn ook situaties waarin het niet duidelijk is in hoeverre het verkondigen van een mening voor anderen een risico vormt. Bovendien, soms is het bieden van een podium aan bepaalde meningen al voldoende om aanstoot te geven, zelfs als er op dat ogenblik niets problematisch wordt gezegd. Hoe moet je als student, docent of medewerker aan de universiteit omgaan met deze grijze gebieden? Rector Magnificus Han van Krieken en politiek filosoof Mathijs van de Sande gaan erover in gesprek tijdens de lunchpauze. Kom luisteren en denk mee.

Over de sprekers

Han van Krieken is rector magnificus van de Radboud Universiteit en hoogleraar pathologie aan de Faculteit der Medische Wetenschappen.

Mathijs van de Sande is politiek filosoof aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar de democratische legitimiteit en de rol van protest en sociale bewegingen. Daarvoor put hij uit diverse filosofische stromingen en tradities, zoals anarchisme, feminisme, en (post-)marxisme.