INNOVATE Meetup: De Toekomst van de Waarheid met Eliot Higgins (Bellingcat), journalisten Jelle Brandt Corstius en Maurits Martijn en filosofen Lisa Kampen en Natascha Rietdijk i.s.m. Radboud Reflects

Journalistiek en misinformatie

Maurits Martijn van de Correspondent vertelde over de situatie rondom misinformatie. “Gemiddeld is misinformatie maar 5 procent van alle content die iemand tot zich neemt. We worden dus niet heel erg geconfronteerd met nepnieuws. Aan de andere kant: er is ook een kleine, vocale  groep die misinformatie juist heel erg opzoekt, omdat zij zich willen afzetten van de mainstream media.”

Moderator Eva Eikhout stelde een moeilijke vraag aan Maurits: “Is het nuttigen van nieuws via sociale media wel een goed idee?”. Na even wikken en wegen was Maurits voorzichtig negatief, maar ook realistisch. “Ik denk niet dat je er nog aan ontkomt. Daarnaast: zonder een platform als Facebook was de Correspondent nooit zo groot geworden. We moeten als journalisten gewoon heel erg bewust zijn van onze onafhankelijkheid. We zijn leveranciers van informatie, feiten, verhalen en perspectieven. Dat moet eerlijk en transparant gebracht worden.”

Verwarring zaaien

Filosoof Lisa Kampen voelde journalist Jelle Brand Corstius aan de tand. “Ik zie twee doelen van desinformatie”, zegt Jelle. “Het verspreiden van een narratief en het zaaien van verwarring. Die eerste tactiek gebruikt Rusland voor het binnenland, om het volk te vertellen dat zij omringd zijn door vijanden en dat Poetin de enige is die niet corrupt is.” De tweede aanpak is bedoeld voor het buitenland. “Dan maakt het niet meer uit of de theorieën die ze naar buiten brengen geloofd worden. Ze willen verwarring zaaien, zodat het te moeilijk wordt om te bepalen wat de echte waarheid is.”

Jelle eindigt met een positieve noot: “Telegram begint tegenwicht te bieden tegen het narratief van de Russische staatstelevisie. Populaire kanalen zeggen wat er waar en onwaar is, en leveren daar ook bewijs voor. Het is goed om te zien dat de nieuwste generatie Russen niet zomaar alles gelooft.”

Politiek gaslighten voor beginners

Filosoof Natascha Rietdijk sloot de avond af. Ze sprak over post truth; een tactiek waarbij iemand zoveel onwaarheden verspreidt, dat de waarheid niet meer te vinden is. “Als je jezelf vragen stelt zoals ‘Wat nou als het Kremlin toch gelijkt heeft?’, of ‘Is Oekraïne de oorlog toch zelf begonnen?’, dan heeft post truth al gewerkt.”

Gelukkig is er ook tegengif, volgens Natascha: “Er niet in mee gaan! Eerst moet je het leren herkennen en daarna moet je weigeren om mee te gaan in die denkbeelden.”

Pittig maar positief

“Ik vond het vooral bemoedigend om te horen dat de experts er nog vertrouwen in hebben”, vertelt bezoeker Anna. “Er kwamen pittige onderwerpen voorbij, maar gelukkig waren er ook positieve geluiden. Dan ga je toch met een gerust hart naar huis!

Aankondiging

Hoe onthul je de waarheid in een post-truth tijdperk? Hoe verandert journalistiek in tijden van sociale media en open source informatie? Hoe navigeren we door een landschap waarin informatie zowel vrij als onbeperkt aanwezig is? Kom naar deze Meetup en leer meer over de evolutie van nieuws, de uitdagingen van desinformatie en onze gezamenlijke zoektocht naar waarheid in een tijd van digitale overvloed. Met bijdragen van onder anderen Eliot Higgins, de ontvanger van de Vrede van Nijmegen penning, journalisten Jelle Brandt Corstius en Maurits Martijn en filosofen Lisa Kampen en Natascha Rietdijk.

Vrede van Nijmegen Penning

De Vrede van Nijmegen Penning wordt tweejaarlijks uitgereikt aan een persoon of een organisatie die zich op bijzondere wijze heeft ingezet voor de Europese vrede. INNOVATE organiseert i.s.m. Radboud Reflects een prikkelend programma rondom de winnaar van deze bijzondere prijs. We zijn vereerd om tijdens deze editie Eliot Higgins te mogen verwelkomen, de oprichter en pionier van het burgerjournalistiek-netwerk Bellingcat. 

Bellingcat

Door middel van open-source bronnenonderzoek probeert Bellingcat zo accuraat mogelijk de waarheid aan het licht te brengen over onder andere de MH17 ramp en de Syrische burgeroorlog. Het grote succes van deze revolutionaire Bellingcat-methode heeft het landschap van journalistiek blijvend veranderd.

Over de sprekers

Eliot Higgins Het internationale netwerk van (burger)journalisten Bellingcat maakt sinds 2014 op innovatieve wijze gebruik van openbare gegevens en beelden om de waarheid boven tafel te krijgen over misdaden, mensenrechtenschendingen en misstanden in conflicten en oorlogen. Oprichter en burgerjournalist Eliot Ward Higgins (1979) schreef als blogger en burger-onderzoeksjournalist eerder onder het pseudoniem Brown Moses. Hij gebruikt voor zijn onderzoeken naar misstanden vooral open data en social mediakanalen. In 2015 ontving hij de Hanns Joachim Friedrichs Award, een Duitse onderscheiding voor uitmuntendheid in de journalistiek.

Jelle Brandt Corstius is journalist, publicist, Ruslandkenner en programmamaker. Tussen 2005 en 2010 was Jelle Brandt Corstius correspondent in Rusland voor Trouw. Ook maakte hij meerdere televisieseries over het land. Zijn boek As in tas werd genomineerd voor de NS Publieksprijs. In februari dit jaar verscheen zijn boek Spullen brengen. Daarnaast is Jelle bezig met een zesdelige reisserie over Oekraïne voor de VPRO en toert hij door het land met het theatercollege Langs de Zijderoute met Ruben & Jelle. 

Maurits Martijn is journalist en correspondent Beter internet bij de Correspondent . Hij schrijft over de macht, de mythes en de mogelijkheden van technologie. Samen met journalist Dimitri Tokmetzis won hij meerdere journalistieke prijzen voor hun onderzoek naar digitale data. In 2016 won hij zowel De Loep als de VOJN-award voor beste onderzoeksjournalistiek voor het verhaal Operatie Leunstoel. In datzelfde jaar publiceerde hij met Tokmetzis de bestseller Je hebt wél iets te verbergen. Van 2017 tot augustus 2018 was hij plaatsvervangend hoofdredacteur van De Correspondent. 

Lisa Kampen is filosoof en promoveert aan de Radboud universiteit. Ze specialiseert zich in contemporaine filosofie met een focus op pragmatisme en vroeg- Amerikaanse psychologie. Ze studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Radboud Universiteit, en theaterproductie aan de Academie voor Theater en Dans. Ze modereerde al eerder publieksprogramma’s van Radboud Reflects.

Natasha Rietdijk is filosoof aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek richt zich op het samenspel tussen politiek en kennispraktijken en de rol die autonomie en zelfvertrouwen daarin spelen. Ze is bijzonder geïnteresseerd in post-truth, kennis en manipulatie.