Begrijpelijk schrijven: op zoek naar de juiste mix

Het klinkt heel vanzelfsprekend: een goede tekst is makkelijk te lezen en te begrijpen. Maar ga er maar aan staan als schrijver! Als je veel weet van de inhoud van je verhaal, is het moeilijk om keuzes te maken en een passende stijl te gebruiken. Marjet Tamse, senior trainer bij In’to, weet hoe lastig het kan zijn om te schakelen naar een manier van schrijven die voor iedereen helder is. ‘Zonder dat je het in de gaten hebt, gebruik je vaktermen en afkortingen, of maak je verbanden niet expliciet, omdat die voor jou vanzelfsprekend zijn. Je moet steeds weer in de huid van je lezers kruipen: naar welke informatie zijn ze op zoek? Wat is het belangrijkste voor ze, en wat kun je weglaten? Hoe doseer je de informatie? In korte of lange zinnen, formele of informele taal, met actieve of juist meer passieve zinsconstructies?’

De term B1

Steeds meer organisaties vinden die manier van schrijven waarbij ‘de gemiddelde lezer’ centraal staat, van belang. Daarbij zie je vaak de term B1-niveau. Marjet vindt die term niet helemaal passend: 'B1 is een van de taalniveaus voor mensen van wie het Nederlands een tweede taal is. Voor moedertaalsprekers worden de referentieniveaus Nederlandse taal gebruikt. Zo is 4F het streefniveau op 6 VWO. Maar het gaat bij begrijpelijk schrijven niet per se over een bepaald niveau. Het gaat erom dat een brede groep lezers een tekst snel kan doorgronden en begrijpen.' Daarom spreken we bij In’to Languages ook liever over ‘begrijpelijk schrijven voor een breed publiek’, in plaats van ‘schrijven op B1-niveau’.

Van leescultuur naar kijkcultuur

Waarom is dat begrijpelijk schrijven zo belangrijk? 'We gaan steeds meer van een leescultuur naar een kijkcultuur,’ zegt Marjet. ‘Onderzoek laat zien dat jongeren 40% minder lezen dan vijf jaar geleden. Ook zie je dat elke nieuwe generatie steeds minder leest dan de voorgaande. Dat betekent dat mensen steeds minder leeservaring hebben, dus daar moet je teksten op aanpassen.' Steeds meer organisaties doen dat: verzekeringsmaatschappijen, banken, de overheid. Allemaal besteden ze aandacht aan klare taal. ‘En terecht. Je wil dat jouw lezers direct weten waar ze aan toe zijn en wat ze moeten doen. Het scheelt ook veel vragen en klachten!‘

De goede verhouding

Hoe doe je dat dan, zorgen dat een tekst makkelijk te begrijpen is? Begrijpelijk schrijven is een mix van allerlei elementen. Het gaat niet alleen om makkelijke woorden of korte zinnen, ook de structuur van je tekst is belangrijk. Net als de titel en tussenkopjes en het beeldgebruik. De juiste toon vinden, is ook zoiets: hoe spreek je de lezers aan? Marjet: ‘Een begrijpelijke tekst schrijven, is net als een recept volgen: neem een basis van dit, meng het met een snufje van dat en vergeet vooral de smaakmakers niet. Een goede tekst bestaat uit verschillende ingrediënten die samen in de goede verhouding zorgen voor een helder verhaal.’