UITVERKOCHT Nietzsche en post truth | Lezing door filosoof Gert-Jan van der Heiden (Lezing)

Er wordt moord en brand geschreeuwd over post-truth, alternative facts, fake news en de gevaren daarvan. Maar dat is natuurlijk niets nieuws. De Duitse filosoof Friedrich Nietzsche rekende in de negentiende eeuw al af met waarheid met een grote W. Wat zou Nietzsche denken van het huidige debat, waarin we het niet zo nauw met feiten nemen? Luister naar filosoof Gert-Jan van der Heiden en denk na over je eigen perspectief.

God is dood, de Waarheid is dood

Volgens Nietzsche was het idee van een objectieve, absolute waarheid een filosofische farce. Een dergelijk waarheidsbegrip veronderstelt immers een God’s eye view, een God die boven de partijen staat en deze objectieve waarheid kan garanderen. Met de door Nietzsche geconstateerde dood van God, verdween dus ook de Waarheid van het toneel. Er zijn geen feiten, zo stelde hij, alleen interpretaties. In plaats van een objectieve waarheid, stelt Nietzsche perspectivisme voor, het idee dat er niet één perspectief is, één waarheid, maar dat er meerdere perspectieven zijn.

Meerdere perspectieven

Maar betekent dit dan dat het niet uitmaakt dat Donald Trump – fake news! – een non-stop loopje met de waarheid neemt? Juist niet. Zoals Nietzsche aan het einde van Genealogie van de moraal (1887) opmerkt, leveren meer en verschillende blikken – perspectieven – wel degelijk een completer en “objectiever” beeld op.

Na afloop van de lezing gaat Van der Heiden in gesprek met communicatiewetenschapper Noelle Aarts. Waarom houden we zo graag aan onze eigen “waarheid” vast en vinden we het zo ongemakkelijk om andere perspectieven toe te laten? En wat zou Nietzsche denken van de filter bubbles die ons alleen het eigen gelijk voorschotelen?

Porgrammamaker en filosoof Lisa Doeland is de gespreksleider van deze avond.

Over de sprekers

Gert-Jan van der Heiden is hoogleraar Fundamentele filosofie aan de Radboud Universiteit. Dit voorjaar verscheen van zijn hand Het uitschot en de geest. Paulus onder de filosofen.

Noelle Aarts is hoogleraar Socio-ecological Interactions aan de Radboud Universitei en verbonden aan het Institute for Science in Society. Ze doet onderzoek naar gesprekken tussen stakeholders met verschillende achtergronden en belangen bij complexe thema’s. In 2016 en 2017 werd ze door collega’s verkozen tot de meest inspirerende communicator van Nederland.