Kant over vriendschap | Lezing door filosoof Donald Loose

Hoe zeldzaam ook, concludeert de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724 – 1804), vriendschap bestaat wel degelijk. Toenadering en genegenheid zijn hiertoe belangrijk, maar ook respect en een zekere terughoudendheid. Want, zegt Kant, we kunnen de kern van de ander niet kennen en dat moeten we ook niet proberen. Zelfs niet bij vrienden. Kom luisteren naar filosoof Donald Loose die uitlegt wat Kant hiermee bedoelt en wat we van hem kunnen leren in onze eigen vriendschappen.

Toenadering én terughoudendheid

In Kants opvatting over vriendschap speelt het ideaal versus de werkelijkheid een belangrijke rol. Voor Kant is vriendschap de vereniging van twee personen door gelijke wederzijdse liefde en respect. Maar liefde en respect gaan niet goed samen: liefde draait namelijk om aantrekking en respect om afstoting. Wanneer je iemand respecteert, houd je gepaste afstand tot elkaar. Maar afstand houden wringt met de aantrekkingskracht die bij liefde hoort. Vriendschap is daarom zeker niet vanzelfsprekend.

Vriendschap als deugd

Jarenlang rondde Kant zijn befaamde ethiekcolleges af met een betoog over vriendschap. “Kant wordt vaak gereduceerd tot een koele plichtsethiek,” stelt Loose, die een boek schreef over Kant en vriendschap, “maar dat is onterecht. Ook vreugde, geluk en zingeving zijn in zijn denken essentieel.” Bovendien is zijn denken over vriendschap ook nu weer actueel. Zo waarschuwde Kant dat we niet de illusie moeten hebben dat iedereen onze vriend is. Een waarschuwing die in tijden van social media en de deeleconomie weer helemaal actueel is.

Na zijn lezing gaat Donald Loose in gesprek met filosoof Willem van der Kuijlen over de vraag wat we nu nog kunnen leren van Kant. Welke tips geeft hij ons voor onze eigen vriendschappen?

Over de spreker

Donald Loose is filosoof en theoloog. Hij is emeritus bijzonder hoogleraar Wijsbegeerte aan Tilburg University en de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zijn onderzoek richtte zich in het bijzonder op Kant en de Verlichting en op de Franse politieke filosofie van de 20e eeuw. Hij schreef onder meer Nihilisme en transcendentie en De god van de filosofen. In het voorjaar verschijnt bij Van Tilt Over vriendschap – de praktische filosofie van Kant.

Willem van der Kuijlen is filosoof en studieadviseur filosofie aan de Radboud Universiteit.

Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.