19|09|05 Making Sense of Thinking | Lecture by philosopher Markus Gabriel
Making Sense of Thinking | Lecture by philosopher Markus Gabriel | Donderdag 5 september 2019 | 19.30 – 21.00 uur | Collegezalencomplex, Radboud Universiteit
Podcast | Video | English review: Making Sense of Thinking
"The lecturer was super funny and what he said was extremely intelligent and interesting. Thanks for a great event!" (From a participant review.)
Announcement - How do we regain control of our thinking in this digital age? According to the German philosopher Markus Gabriel our thinking is a sense just like seeing or hearing. Yet our thinking about reality is put to the test as we are continuously subjected to new streams of information. Come and listen how Markus Gabriel reassesses what thinking means so we can prevent ourselves from becoming desperate data junkies and techno-zombies. See full announcement text below.
Aankondiging - Hoe krijgen we weer controle over ons denken in dit digitale tijdperk? Volgens de Duitse filosoof Markus Gabriel is ons denken een zintuig, net als zien, horen en voelen. Maar ons denken over de werkelijkheid om ons heen wordt de laatste tijd op de proef gesteld. We worden constant blootgesteld aan informatiestromen. Kom luisteren hoe Markus Gabriel de zin van denken ziet en hoe we voorkomen dat we veranderen in hopeloze infojunks en technozombies. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Making Sense of Thinking
Wat betekent het om te denken? En wat betekent het om te denken over denken, zeker in ons digitale tijdperk? Na Waarom de wereld niet bestaat (2013) en Waarom we vrij zijn als we denken (2016) verscheen dit jaar het derde boek in de trilogie van de Duitse filosoof Markus Gabriel: De zin van denken (2019). Voor een volle collegezaal zette Gabriel zijn gedachten over het denken in een digitale wereld uiteen. Naderhand ging Gabriel in gesprek met filosoof Arjen Kleinherenbrink van de Radboud Universiteit en het publiek over het denken, de mens, en het idee van denkende computers en Artificial Intelligence.
Denken als zesde zintuig
Via het werk van menig filosoof is bij veel mensen het idee ontstaan dat denken fundamenteel los staat van de menselijke zintuigen. Waar de zintuigen informatie uit de wereld verzamelen (door filosofen qualia genoemd), brengt het denken deze verschillende informatiestromen bij elkaar. We kunnen een suikerklontje zien, ruiken, voelen en proeven, en door middel van ons denken worden deze zintuigelijke ervaringen samengevoegd tot de ervaring van één en hetzelfde suikerklontje. Het probleem met deze theorie, legde Gabriel uit, is echter dat we nooit tot de werkelijkheid door kunnen dringen. Ik zie een wit blokje, ik proef zoet, ik voel hardheid, maar nooit ervaar ik écht een suikerklontje. Volgens Gabriel doen we er dan ook goed aan om ons denken niet los te zien van perceptie, maar juist om het denken op te vatten als een zesde zintuig. “Via ons denken staan wij in direct contact met de werkelijkheid, zijn wij direct verbonden met het suikerklontje voor ons en de rest van de wereld die we ervaren.”
De mens is noodzakelijk een dier
Het idee dat het menselijk denken los staat van de zintuiglijke ervaring hangt samen met het idee dat de menselijke rede boven de natuur verheven is. Waar het idealisme stelt dat ‘het denken’ zich in een domein boven de werkelijkheid bevindt, positioneert het neorealisme van Gabriel het menselijke denken midden in de natuur. De mens is niet in staat boven haar natuur uit te stijgen en heeft ook niet de controle over haar dierlijkheid. Sterker nog, de mens is noodzakelijk een dier. “Voor alles dat we doen,” legde Gabriel uit, “bestaan biologische randvoorwaarden. Dit is fundamenteel voor wie we zijn. Het feit dat we dieren zijn, is een noodzakelijk feit over onszelf.”
Het probleem van de intelligentie
Deze opvatting van de mens en het menselijke denken heeft directe consequenties voor ons denken over intelligentie. “Intelligentie is de capaciteit om een bepaald probleem in een bepaalde tijd op te lossen,” aldus Gabriel. “Maar dit houdt in dat niets intelligent kan zijn zonder problemen te hebben.” Een muur heeft geen problemen. Dat een muur moet blijven staan is een menselijk probleem dat we aan een muur opleggen, maar is niet het probleem van de muur zelf. Een muur kan dus ook niet intelligent zijn. “En hetzelfde geldt voor je smartphone,” opperde Gabriel. “Zonder mensen die de smartphone gebruiken heeft de smartphone geen problemen. En dus kan een telefoon ook niet intelligent zijn, ook al noemen we haar ‘smart’.”
“Kunstmatige intelligentie”
Volgens het begrippenapparaat van Gabriel kan een computer dus ook nooit intelligent zijn, hetgeen betekent dat echte ‘kunstmatige intelligentie’ niet kan bestaan. “Het verschil tussen een kunstmatig algoritme en een echte gedachte is zoals het verschil tussen een model en de werkelijkheid”, legde Gabriel uit. “Een computer kan patronen ontdekken en op basis van deze patronen kan ze de werkelijkheid nabootsen. Maar een computer zal zelf nooit écht kunnen denken.” Maar, dat betekent niet dat we niets van onze computers te vrezen hebben. “Op het moment dat ik een foto van mezelf online zet, dan zet ik een gedachte van mezelf over mezelf online,” aldus Gabriel. “En wat Facebook en Google doen als ze dataminen, is dat ze deze gedachten verzamelen. En ook al is ‘kunstmatige intelligentie’ zelf niet intelligent, mensen in Californië kunnen deze systemen wel gebruiken om onze gedachten te verzamelen en tot ons zelfbeeld door te dringen.”
Het internet als ‘supergedachte’
Bovendien vormt deze digitale wereld ook de manier waarop we met elkaar communiceren. “Als ik online met iemand communiceer, kom ik niet direct met de persoon zelf in aanraking, maar met haar gedachten.” Online communicatie creëert dan ook interacties tussen gedachten van mensen waar we zelf niet volledig de controle over hebben. “Deze gedachten fuseren op het internet tot een soort ‘supergedachte’, een fusie van onze fantasieën. Donald Trump is zo een supergedachte. Hij is voor ons niet zozeer een persoon als wel een samenkomen van alle gedachten die wij op het internet uiten. Vandaar ook dat niemand weet wat hij zal doen.” Hoewel het internet ons veel goeds kan brengen, levert deze fusie van gedachten ook gevaren op, waarschuwde Gabriel. “Het internet is een smeltkroes van verschillende ideeën. Maar een smeltkroes van verkeerde of misleidende ideeën is een gevaarlijk brouwsel. Uiteindelijk komen we terecht in een wereld waarin de waarheid niet meer uitmaakt, een wereld van Bullshit. En daar moeten we voor waken.”
Door: Simon Jacobs
Video:
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Aankondiging / Announcement
Nederlands volgt Engels
How do we regain control of our thinking in this digital age? According to the German philosopher Markus Gabriel our thinking is a sense just like seeing or hearing. Yet our thinking about reality is put to the test as we are continuously subjected to new streams of information. Come and listen how Markus Gabriel reassesses what thinking means so we can prevent ourselves from becoming desperate data junkies and techno-zombies.
Computers do not think
We regard ourselves as thinking beings, but what does this thinking entail? In a time where we consider computers to be thinking machines, we make distinctions between intelligence and artificial intelligence, and we consider some information to be fake news, Markus Gabriel embarks on a quest to understand our thinking. According to Gabriel all intelligence is artificial, your computer does not think, and there is no such thing as false information.
Human thinking
People tend to be more likely to attribute intelligence to their smartphone, than to a pigeon or an octopus. According to Gabriel this idea is foolish and we should not let our conceptions of thinking be led astray by technological developments and science-fiction. Instead we need to work towards restoring a realistic account of human thinking.
Der Sinn des Denkens is the latest book in Gabriels’ trilogy on New Realism. In the first volume he
challenged our notion of what exists and what it means to exist. In the second volume he questions the assumption that the self is identical to the brain. In this final volume he reflects on our understanding of thinking.
After his lecture Markus Gabriel will engage in a conversation with philosopher Arjen Kleinherenbrink of Radboud University.
This program is in English.
About the speakers
Markus
Gabriel is a renowned German philosopher and professor of philosophy at the University of Bonn. He was heralded as the young god of German philosophy and developed his own school of philosophical thought: New Realism. Der Sinn des Denkens (2019) is the latest book in his trilogy on New Realism.
Arjen Kleinherenbrink is a philosopher and works at Radboud University. He specializes in metaphysics and philosophical anthropology. In 2016 he completed his dissertation “Machine philosophy. Gilles Deleuze and the externality of entities”. His current research focusses on the relation between mankind, ecology, and technology. He has written various essays and books.
This is a program by Radboud Reflects and Boom Publishers
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.
Nederlands
Hoe krijgen we weer controle over ons denken in dit digitale tijdperk? Volgens de Duitse filosoof Markus Gabriel is ons denken een zintuig, net als zien, horen en voelen. Maar ons denken over de werkelijkheid om ons heen wordt de laatste tijd op de proef gesteld. We worden constant blootgesteld aan informatiestromen. Kom luisteren hoe Markus Gabriel de zin van denken ziet en hoe we voorkomen dat we veranderen in hopeloze infojunks en technozombies.
Denken is geen computer
Wij zien onszelf als denkende wezens, maar wat is dat denken eigenlijk? In een tijd waarin we computers denkkracht toekennen, we een onderscheid maken tussen intelligentie en kunstmatige intelligentie en we spreken over nepnieuws gaat Markus Gabriel op zoek naar ons denken. Want volgens hem is alle intelligentie kunstmatig, kunnen computers niet denken en bestaat er geen valse informatie.
De zin van denken
Volgens Markus Gabriel is het idee om aan een smartphone intelligentie toe te kennen een vergissing. Het is hoog tijd om op een realistische, niet door sciencefiction op een dwaalspoor gebrachte wijze het contact met onze menselijke, al te menselijke zin van het denken te herstellen.
De zin van denken is het laatste boek in de trilogie over het nieuwe realisme van Markus Gabriel. In het eerste deel stelde hij zich de vraag naar de wereld als geheel. In het tweede deel ging het over de vraag naar ons ik. In dit afsluitende deel staat onze zelfopvatting van de zin van het denken centraal.
Na zijn lezing gaat Markus Gabriel in gesprek met filosoof Arjen Kleinherenbrink van de Radboud Universiteit.
De voertaal is Engels.
Over de sprekers
Markus Gabriel wordt de jonge God van de Duitse filosofie genoemd. Gabriel verwierf zijn status van briljant filosoof mede door zijn benoeming als jongste hoogleraar van Duitsland. Daarnaast schreef hij filosofische bestsellers en zette hij samen met de Italiaanse filosoof Maurizio Ferraris een nieuwe filosofische stroming in gang: Nieuw Realisme. Zijn boek De zin van het denken is het derde deel in de trilogie Waarom de wereld niet bestaat en Waarom wij vrij zijn als we denken.
Arjen Kleinherenbrink is filosoof aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar de verhoudingen tussen mens, ecologie en technologie. Hij schreef onder andere Alles is een machine en samen met filosoof Simon Gusman Avonturen bestaan niet.
Dit is een programma van Radboud Reflects en uitgeverij Boom.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.