Verslag: Het Oekraïne-referendum | Actualiteitencollege
De Panama Papers. Groter dan WikiLeaks | Actualiteitencollege met econoom Eelke de Jong | Dinsdag 12 april 2016 | Hal Erasmusgebouw, Radboud Universiteit, Nijmegen
Eelke de Jong is hoogleraar Internationale economie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Programmamaker Lisa Doeland is gespreksleider.
Waar gaat de hele kwestie over?
Het draait in de uitgelekte Panama Papers allemaal om belastingverdragen. Een land als Nederland heeft met een groot aantal landen belastingverdragen afgesloten. Deze verdragen regelen hoe de belasting betaald moet worden indien een belastingbetaler een buitenlandse juridische entiteit bezit. Een Amerikaans bedrijf dat in Nederland gevestigd is, hoeft bijvoorbeeld niet in beide landen de volledige som belasting te betalen. Het mag dit gedeeltelijk in het ene en gedeeltelijk in het andere land doen. Zoals u zult begrijpen, openen dergelijke verdragen gunstige mogelijkheden voor bedrijven. De grote winsten worden toegekend aan het land waar de belasting het laagst is waardoor er zo min mogelijk naar de fiscus hoeft. Dit is vooral mogelijk wanneer er niet-materiële bezittingen zoals royalty’s en patentrechten in het spel zijn. Het gaat hier om een vorm van belastingontwijking die echter niet verboden is. Het gebeurt veelvuldig in landen zoals Panama, de Maagdeneilanden, Guernsey, Ierland, Luxemburg en Nederland.
Wat moeten we hiervan vinden?
Het is fantastisch dat dit ook in Nederland veelvuldig gebeurt! Eelke de Jong heeft het hier uiteraard alleen over de praktijken die zich binnen de grenzen van de wet afspelen. Het trekt mooie bedrijven aan, het zorgt voor werkgelegenheid voor fiscalisten en het genereert inkomsten voor de Nederlandse staat. Het levert Nederland jaarlijks zo’n 3 miljard euro op en zo’n 8.500 mensen houden er een goede baan aan over. Echter… er kleven ook nadelen aan deze belastingverdragen. Doordat er belasting ontweken wordt, gaat de belasting op andere zaken zoals lonen en consumptieartikelen, ter compensatie, omhoog. Arme, grondstofexporterende landen, zijn hier vooral de dupe van. Het vergroot de ongelijkheid tussen arm en rijk, het zorgt ervoor dat de macht geconcentreerd raakt en het faciliteert corruptie en witwaspraktijken.
Wat doen we eraan?
Nederland doet er niet zoveel aan om dergelijke praktijken te bestrijden. Dit komt vooral omdat we er zelf veel profijt van hebben. De fiscalisten valt eigenlijk niets te verwijten. Zij zullen alle middelen blijven aanwenden die binnen de grenzen van de wet liggen om winsten te genereren. De druk, om verandering in het beleid te brengen, zal daarom van buiten moeten komen. Het zal vanuit politici moeten komen. De Jong betoogt dat we Europa hiervoor nodig hebben. Het moet komen vanuit instanties zoals de OECD, de G20 en de Europese Commissie. “Bent u hier tegen, stem dan voor Europa!” De hoeveelheid corruptie groeit met het aantal regels. Het is voor de (internationale) politiek daarom zaak dat de regels zo eenvoudig en eenduidig mogelijk gemaakt worden. Alleen dan zal er niet zo gemakkelijk meer mee gesjoemeld kunnen worden.
Door: Rob van de Ven