Verslag van ma 30|05|16 Denkcafé - Wat is waarheid?
Denkcafé - Wat is waarheid? | Improvisatiefilosofie met filosofen Jeroen Linssen en Cees Leijenhorst
Maandag 30 mei 2016 | 19.30 - 21.30 uur | Thiemeloods, Nijmegen
Jeroen Linssen is universitair docent Sociale en politieke wijsbegeerte en directeur onderwijs van de opleiding Filosofie aan de Radboud Universiteit.
Cees Leijenhorst is hoofddocent Geschiedenis van de moderne filosofie aan de Radboud Universiteit.
Rob van de Ven is filosoof en programmamaker bij Radboud Reflects. Hij leidde de avond.
De waarheid is belangrijk. Liegen mag niet. Maar kun je de waarheid wel kennen en bestaat er wel zoiets als echte waarheid? Over deze en meer vragen over waarheid gingen filosofen Cees Leijenhorst en Jeroen Linssen met het publiek in gesprek tijdens het Denkcafé in de sfeervolle en intieme Thiemeloods.
Cees Leijenhorst en Jeroen Linssen begonnen de avond met de introductie van zes stellingen over waarheid. De deelnemers kozen vervolgens de stelling uit waar ze het over wilden hebben. De zes stellingen waren de volgende:
- De waarheid bestaat niet.
- De waarheid is kenbaar voor ons.
- De waarheid ligt niet voor het grijpen.
- Wetenschap leidt ons naar de waarheid.
- Waarheid en macht vooronderstellen elkaar.
- De waarheid vertelt ons niet hoe we moeten leven.
De waarheid ligt niet voor het grijpen
Als eerste stelling koos het publiek voor: De waarheid ligt niet voor het grijpen. Sommige filosofen stellen zelfs dat de waarheid je als het ware moet toevallen. Plato had de grotmetafoor waarmee hij uitlegde dat de waarheid niet voor iedereen toegankelijk is. De meeste mensen komen nooit uit de grot en zullen de schaduwen van de dingen voor de echte dingen aan zien. De waarheid is voor hen onkenbaar. Een belangrijke vraag is natuurlijk over wat voor soort waarheid we het hebben. De mathematische waarheid 3 + 3 = 6 is een andere waarheid dan de empirische waarheid dat de tafel die je ziet bestaat.
De waarheid vertelt ons niet hoe we moeten leven
Na de eerste gespreksronde koos het publiek de tweede stelling waar ze het graag met de filosofen Cees Leijenhorst en Jeroen Linssen over wilden hebben. Deze keer werd het de stelling dat de waarheid ons niet vertelt hoe we moeten leven. Wetenschappelijke kennis wordt tegenwoordig vaak als ware kennis gezien. Maar dit is feitelijke kennis over hoe de wereld werkt. Deze kennis vertelt ons nog niet hoe we zouden moeten leven. Het gesprek verschoof al snel naar de vraag of waarheid universeel is. Als ze universeel is dan zou ze ook leefregels kunnen behelzen. Maar er zijn in de wereld heel veel conflicten juist omdat mensen in verschillende waarheden geloven en hun leefregels hierop aanpassen.
Waarheid en macht vooronderstellen elkaar
De laatste stelling die de deelnemers kozen was: Waarheid en macht vooronderstellen elkaar. Deze stelling is gebaseerd op het idee van de Franse filosoof Michel Foucault. Hij stelde dat macht en waarheid met elkaar verbonden zijn. Om iets voor waar aan te nemen hebben we een autoriteit nodig. Tegenwoordig is dit een wetenschapper, maar het kan ook gaan om een politieke leider. Waarheid wordt dus geconstrueerd door een autoriteit.
Na afloop van het programma bleven nog veel deelnemers napraten in de Thiemeloods. Want is waarheid nou een absoluut iets of alleen een construct?
Door: Anouta de Groot