"Brexit is net zoiets als het weeralarm van de KNMI: lastig, maar je overleeft het wel"

Brexit? 
Actualiteitencollege met politicoloog Anna van der Vleuten en columnist Peter van der Heijden
Donderdag 23 juni 2016 | 12.45 - 13.30 uur | Hal Erasmusgebouw

To be or not to be, to brexit or to bremain, dat is de vraag die heel Europa donderdag 23 juni bezighield. Op die dag stemden de Britten over het lidmaatschap van de Europese Unie. Peilingen voorspellen een nek-aan-nek race. Er staat veel op het spel. Politicoloog Peter van der Heijden sprak tijdens het actualiteitencollege een column uit over de Britten en universitair hoofddocent Europese integratie Anna van der Vleuten gaf een kort college over Brexit.

Tattoeages

Peter van der Heijden draait de zaken voor de gelegenheid op humoristische wijze om: moet de rest van Eurpoa niet eigenlijk een referendum houden of ze “die rare Britten” er wel bij willen houden. Van der Heijden heeft de lachers op zijn hand al hij zijn snedige column voordraagt, goed gevuld met stereotype beelden van de Britten: “Dat idiote links rijden bijvoorbeeld, om nog maar te zwijgen van het stuur aan de verkeerde kant. Ze rijden ook nog eens geen kilometers. De mile heeft de logische lengte 1609,344 meter. En dan die thee, of het bier zonder schuim natuurlijk, geserveerd op een temperatuur die dan weer aan thee doet denken. Ze eten ook friet, maar dan met azijn. En niet uit een puntzak, maar een oude krant. Je ziet de Brit in zonnige streken waar je hem herkent aan zwarte tattoeages. Hij wordt niet bruin maar juist roze of dieprood”, vervolgt Van der Heijden. “U begrijpt het, dat Britse volk heeft bijzonder weinig te zoeken in de Europese Unie. Die mijl wordt wel een kilometer en dat stuur kan naar de andere kant, maar hoe zorgen ze er in vredesnaam voor dat ze bruin worden in de zon?”

Verstandshuwelijk

Anna van der Vleuten neemt het stokje over van Van der Heijden om de bezoekers wegwijs te maken in de wondere wereld die Brexit heet. Hoe Europees zijn de Britten eigenlijk? Van der Vleuten: “Ze zijn kritisch over Europa en ze hebben weinig vertrouwen in de democratie. Warme gevoelens zoals Italië en Duitsland die kennen, hebben de Britten niet. Toch zijn ze minder anti-Europees dan de Fransen. De Britten hebben een soort dubbele identiteit: ze zijn Brits en atlantisch en Europees als dat uitkomt. Noem het een verstandshuwelijk.”

Trojaans paard

De Britten kennen een lange geschiedenis van Europese integratie. In 1957 besloten ze niet toe te treden tot de Europese Economische gemeenschap. Daar kwamen ze gauw op terug: in ‘61 hadden ze zich bedacht en vroegen ze toch om een Europees lidmaatschap. Ze konden in ’63 en ’67 rekenen op een veto vanuit de gemeenschap. De Europese landen waren bang een paard van Troje binnen te halen: met de Britten krijgen we ook de Amerikanen, zo was de gedachte. In ´73 werd het lidmaatschap alsnog goedgekeurd. In het verdrag van Maastricht, dat in ‘92 tot stand kwam, stond dat de Britten niet meedoen met sociaal beleid, noch met euro, noch met asielbeleid. In ´97 herzag Tony Blair het een en ander waardoor Groot-Britannië zijn opt-out van sociaal beleid introk.

Weeralarm

Hoe erg is een brexit eigenlijk? Van der Vleuten: “Toen de milennium bug er aan zat te komen vreesden we het ergste. We zouden niet meer kunnen pinnen, en niks zou in het jaar 2000 nog werken. Dat viel behoorlijk mee. Brexit is net zoiets als het weeralarm van de KNMI: lastig, maar je overleeft het wel.” Bekoeling van de betrekkingen wil niet zeggen dat de Derde Wereldoorlog in aantocht is, benadrukt Van der Vleuten. De gevolgen zullen echter goed merkbaar zijn, bijvoorbeeld voor Nederlandse bedrijven die veel exporteren naar het Verenigd Koninkrijk.  Dat is ook een reden om de Britten erbij te houden: het gaat om een grote economie, die gewicht in de schaal legt. Bovendien zijn er grote problemen waar Britse inbreng belangrijk is, zoals het vluchtelingendossier en terrorisme. Daarbij leidt een brexit tot meer regels, minder transparantie en een Europa met een kern waar landen in concentrische cirkels omheen bewegen. Die landen willen alleen op bepaalde gebieden meewerken. Gaan we toe naar een Europa a la carte, waarbij landen de smakelijke krenten uit de pap pikken?

Zeevarend

En welke invloed heeft een brexit op Nederland? Van der Vleuten vertelt dat Mark Rutte en David Cameron het altijd goed konden vinden. “Ik denk dat Rutte op den duur wel tegen Cameron heeft gezegd: ‘Was dit nu wel zo’n goed plan?’ Nederland heeft er belang bij dat het Verenigd Koninkrijk binnen de europese Unie blijft, juist omdat Nederland en Groot-Brittannië vaak op één lijn zitten. Het zijn beide van oudsher zeevarende landen, meer voorstanders van liberaal beleid dan landen als Frankrijk en Duitsland. We maken ons er ook druk om omdat een Brits brexit de Nederlandse positie in Brussel zou verzwakken. En dan gaat het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie al niet als fantastisch de boeken in.”

Door Karlijn Ligtenberg