Terugblik
Avonturen bestaan niet | lezing door filosofen Arjen Kleinherenbrink en Simon Gusman
Radboud Reflects @ Festival Op 't Eiland
Woensdag 20 juli 2016 | Eiland Veur-Lent, Nijmegen
Tussen de buien door vertellen filosofen Simon Gusman en Arjen Kleinherenbrink over avonturen, helden en de kosmische orde. Een aankomende plensbui dreigt de lezing vroegtijdig te beeindigen. Maar zoals Simon Gusman en Arjen Kleinherenbrink stellen: het leven laat zich niet voorspellen.
Kosmische orde
Arjen Kleinherenbrink trapt af met de mededeling dat ze veel weerstand ondervinden op hun claim dat avonturen niet bestaan. “Iedereen is het er wel over eens dat de light sabors en de ruimteschepen in Star Wars niet bestaan. Maar de structuur die ten grondslag ligt aan de avonturen die Luke Skywalker beleeft, nemen we allemaal voor lief.” Volgens Arjen Kleinherenbrink tonen dit soort heldenverhalen een opbouw waarin elk element een rol speelt in een vooraf bepaalde structuur: een held, een mentorfiguur, een bepaald doel dat bereikt moet worden, een diep dal waar de held eerst doorheen gaat, en het doel dat uiteindelijk dan toch bereikt wordt. In onze seculiere samenleving zijn dit soort verhalen mateloos populair geworden volgens Arjen Kleinherenbrink: “Zodra de kosmische orde wegvalt, moet iedereen zelf bepalen wat zijn of haar doel is in het leven. Iedereen moet zijn eigen avontuur maken.”
Avonturen bestaan niet
Je leven leiden alsof het een heldenverhaal is, is echter problematisch. Volgens Arjen Kleinherenbrink en Simon Gusman veronderstellen we te pas en te onpas dat we avonturen gaan beleven: wanneer we winkelen bij Beversport, we naar een festival gaan of wanneer we een spirituele reis boeken. Zelfs tandpastacommercials maken zich schuldig aan de belofte van het avontuur. Maar wat is daar dan mis mee? In de roman De Walging van de Franse filosoof Jean-Paul Sartre claimt de hoofdpersoon gefrustreerd dat avonturen niet bestaan. De conclusie van het verhaal: structuren in het leven zijn gemakkelijk achteraf te beredeneren, maar van tevoren zijn deze onmogelijk vast te stellen. Simon Gusman: “Sartre noemt dit kwade trouw. Je leeft je leven alsof deze een vaste structuur heeft. Maar avonturen bestaan niet. Ze zijn even echt als bijvoorbeeld de democratie: het zijn ideeën die we zelf creëren en zo benoemen, maar het zijn geen vooraf toepasbare structuren. Wanneer we wel denken dat avonturen wel bestaan en dat we ze gaan beleven, dan houden we onszelf alleen maar voor de gek.”
Dan maar thuisblijven?
Een toeschouwer stelt de vraag of we dan maar thuis moeten blijven, als we geen hoop meer kunnen hebben op het beleven van een avontuur. Simon Gusman en Arjen Kleinherenbrink stellen hem gerust: “Er is niets mis met het hebben van verwachtingen over het verloop van de avond, maar wel met het op voorhand willen beleven van de avond van je leven. Door deze veronderstelling concluderen we veel te vaak dat een willekeurige uitgaansavond geweldig was om maar te kunnen voldoen aan onze eigen vooraf gecreëerde avonturen.”
Verslag: Dave Willems
Audio
Aankondiging activiteit
Aankondiging Radboud Reflects @ Festival Op 't Eiland
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.