"Gevoelens doen er meer toe dan feiten."
Verslag: InScience Big Ideas: Philosopher James Garvey
Nudge, Nudge, Who's There?
Zaterdag 5 november 2016 | 19.30 - 21.00 uur | LUX, Mariënburg 38-39, Nijmegen
We worden aan de lopende band beïnvloed zonder dat we het zelf in de gaten hebben. Oftewel: we worden constant genudged. Dagelijks worden kleine en grote (onzichtbare) boodschappen op je afgevuurd om je in een bepaalde richting te laten bewegen. Wat is nudgen precies en moeten we ons er zorgen over maken? Filosoof James Garvey sprak erover op het wetenschapsfilmfestival InScience, dat van 2 tot 6 november 2016 plaatsvond in Nijmegen.
Gevoelens boven feiten
The New York Times heeft een lijst gemaakt van 279 mensen die door Donald Trump werden beledigd op Twitter. Ted Cruz was in de ogen van de presidentskandidaat een loser, Barack Obama noemde hij “insane” en Trumps rivaal Hillary Clinton was volgens hem niet gekwalificeerd en frauduleus. Zulk moddergooien is volgens Garvey absoluut niet nieuw: het beschimpen van anderen is geen unicum in de politiek, maar het valt op dat zulk kwaadspreken nu het centrum van het debat wordt. “Niemand lijkt zich bovendien zorgen te maken wanneer een leugen wordt ontmaskerd. Conclusies trekken op basis van feiten maakt plaats voor een focus op emotionele identificatie. Gevoelens doen er meer toe dan feiten.”
Brexit
Het Britse EU-referendum bleef evenmin gevrijwaard van een berg ongefundeerde claims. Een Brexit zou leiden tot een economische recessie, een derde wereldoorlog en er werd zelfs gesproken van een totale vernietiging van de westerse politieke beschaving. Er werd geopperd dat de Britten genoeg hadden van experts. “Dat zou kunnen kloppen,” zei Garvey. “Er is sprake van een persuasion revolution, een wegbewegen van redeneren. Er worden dagelijks zo’n honderd tot duizend boodschappen aan ons gericht. Er wordt nog maar zelden met ons geredetwist.”
Zwanger
Neem de bekende Amerikaanse winkelketen Target. Analytici ontwikkelden een algoritme waarmee vast te stellen was of een klant zwanger was. Iemand die een kind krijgt, gaat een belangrijke nieuwe levensfase in, en moet veel beslissingen voor de eerste keer gaan nemen. Dat is een buitengewoon interessante gebeurtenis voor de marketeer. Buiten deze narrowcasting, waarbij op een specifieke klantengroep wordt gefocust, worden we in winkels allemaal genudged. Als je er naar toe wandelt, heb je vaak een stevig tempo. In een winkel loop je minder snel. Om die overgang te realiseren, is je geest tijdens de eerste seconde in de winkel gefocust op acclimatiseren. De eerste paar meters in een winkel – de landing strip – worden daarom niet met producten uitgerust. Je bent mentaal namelijk nog te veel bezig met het switchen naar de nieuwe omgeving. Eenmaal in de winkel wordt je gedrag verder gestuurd: ligt in een koeling de cake voor het fruit, dan moet je verder reiken – en dus meer moeite doen – om de gezonde keuze dichtbij te brengen.
Geesteswetenschappen
De heerschappij van de rede is op zijn retour, terwijl de emotie en onbewuste impulsen juist terreinwinst boeken, concludeerde Garvey. De Amerikaanse filosoof Martha Nussbaum heeft geschetst waarom het problematisch is als argumentatie terrein verliest. Garvey: “Nussbaum legt uit dat budgetten in het geesteswetenschappelijk onderwijs steeds kleiner worden. Er is al met al weinig geld over voor het opleiden van kritische denkers. Wat overblijft zijn bruikbare machines, terwijl in een democratie juist behoefte is aan mensen met kritische denkvermogens. Die zijn namelijk beter in het luisteren naar de rede en daardoor minder manipuleerbaar.”
Boomerang-effect
In gesprek met de Nijmeegse cognitiefilosoof Daphne Brandenburg stipte Garvey aan dat je als individu ook in verzet kunt komen tegen allerlei manieren waarop je wordt begoocheld. “Leer over de werking van nudging, van framing. En cultiveer een boomerang-effect! Dat doe ik zelf ook. Elke keer als ik het idee krijg dat ik word gemanipuleerd, verweer ik mezelf. Als iemand wil dat ik iets doe, kies ik voor het tegenovergestelde.”
Door: Karlijn Ligtenberg