Verslag van ma 07|11|16 Trump vs Clinton | Topicality lecture

Trump vs Clinton
Topicality lecture by American Studies scientist Markha Valenta and philosopher Evert van der Zweerde
Maandag 7 november 2016 | 12.45 - 13.30 uur |Cultuurcafé RU

Dinsdag 8 november kiezen de Verenigde Staten hun nieuwe president. De presidentsverkiezing 2016 gaat misschien wel de boeken in als de meest opzienbarende tot nu toe, al was het maar vanwege de controversiële kandidaat Donald Trump, en het feit dat het gros van de Amerikaanse bevolking zich niet gerepresenteerd voelt door Clinton of Trump. Tijdens het actualiteitencollege van Radboud Reflects, i.s.m. Vox en Radboud Honours Academy, namen parlementair historicus Peter van der Heiden, Amerikanist Markha Valenta en sociaal en politiek filosoof Evert van der Zweerde de Amerikaanse democratie onder de loep.

Nederlandse uitvinding

Vol verbazing kijken we toe hoe een gekwalificeerde kandidaat het in een nek-aan-nekrace opneemt tegen een omstreden miljardair met nul politieke ervaring. Dit gebeurt alleen in Amerika toch? “Fout!”, stelde columnist Peter van der Heiden. “Met trots kan ik jullie vertellen: het is een Nederlandse uitvinding”. Geert Wilders persoonlijkheid staat volgens Van der Heiden dan wel in schril contrast tot Donald Trump, qua politieke agenda zijn ze vrijwel identiek: met een anti-moslim-, anti-immigratie- en anti-globalisaringsbeleid opkomen voor de vergetenen in de samenleving.

Gefaalde democratie?

Gespreksleider Cees Leijenhorst trapte af met de vraag of de Amerikaanse democratie houdbaar is, aangezien het gros van de bevolking zich niet gerepresenteerd voelt door Trump of Clinton. Markha Valenta benadrukte dat er in de VS echter al veel wordt bepaald in de voorverkiezingen. De achterban kiest dan de vertegenwoordiger van zijn of haar partij. In Nederland worden lijstrekkers niet verkozen. In dat opzicht is het Amerikaanse politieke systeem democratischer te noemen dat het Nederlandse systeem. Evert van der Zweerde beaamde dat bepaalde onderdelen van het Amerikaanse politieke systeem democratischer zijn dan in Nederland. Aan de andere kant vraagt het systeem in de VS om kandidaten die in staat zijn goed campagne te voeren. En dat zijn niet altijd de meest geschikte presidentskandidaten.

Imagoprobleem

Onder Obama was Clinton immens populair, vertelde Valenta, maar in de verkiezingsstrijd werd ze door veel kiezers gehaat. Dat heeft veel te maken met de polarisatie van de bevolking die onder Obama tot stand is gekomen, en met de stijl van Trump: mensen zwart maken. De lage opkomst waar veel verkiezingen mee te maken hebben is Van der Zweerde slecht nieuws. Het uitbrengen van een stem is namelijk tweeledig: enerzijds een stem voor een specifieke kandidaat, anderzijds een stem voor het politieke systeem an sich. Een lage opkomst problematiseert dus tevens de legitimiteit van het systeem. Dit gebrek aan vertrouwen is ook het resultaat van decennia aan neoliberale politiek. Iets dat je volgens Van der Zweerde onmogelijk in een ambtstermijn van vier jaar kunt repareren.

Billen bloot

In de verkiezingsstrijd schuwde de media niet om te schrijven over Clintons en Trumps privézaken. Leijenhorst vroeg of dit een goede of een slechte zaak is. Valenta vertelde dat ze het vreemd vond dat de Nederlandse media in 2004 niet veel aandacht had voor de mogelijke seksuele intimidatie van CDA’er Ruud Lubbers. In de VS zou er juist veel media-aandacht zijn voor een dergelijk vergrijp. Daar staat integriteit hoog op de agenda. Van deze Zweerde benadrukte dat het belangrijk is dat een politicus staat voor zijn of haar beleid. Maar een politicus moet er wel eigen ideeën op na kunnen houden zonder dat dit meteen een integriteitspobleem veroorzaakt.

Geld en elite

Leijenhorst stelde het probleem van het grote kapitaal aan de kaak. Onder andere in de verkiezingsstrijd speelt het grote geld een grote rol. Volgens Valenta krijgt de Amerikaanse politiek door de rol van het geld steeds meer het karakter van een oligarchie. De relatie tussen politiek en het bedrijfsleven is zeer hecht; in de senaat zetelen de nodige miljonairs. Maar geld werkt aan de andere kant ook als een verbindende factor in de Amerikaanse politiek. Iets dat we niet over het hoofd moeten zien. Van der Zweerde: Nederland kent geen financiële elite zoals in de VS, maar wel een intellectuele elite. Ook dat is een gevaar voor de stabiliteit van het politieke systeem. Maar instabiliteit is niet meteen problematisch: het betekent de behoefte aan en is tevens de voorwaarde voor een nieuwe politieke orde.

Door: Dave Willems