'Never waste a good crisis'
De diplomatieke rel tussen Nederland en Turkije
Actualiteitencollege
14 maart 2017
Net voor de verkiezingen is Nederland in een diplomatieke rel met Turkije beland. De Turkse minister wilde in Nederland campagne voeren voor het aanstaande referendum in Turkije dat Erdogan steviger in het zadel moet zetten. Premier Mark Rutte stak daar een stokje voor. Was dit bezoek ook uit de hand gelopen als er deze week geen verkiezingen waren? Spelen de aanstaande verkiezingen een rol bij deze escalatie? Politicologen Anna van der Vleuten, Maurits Meijers en Andrej Zaslove gaven tekst en uitleg tijdens het actualiteitencollege van Radboud Reflects.
Turkije en de Europese Unie
Recep Tayyip Erdoğan werd in 2003 als premier gekozen. Zijn populariteit dankte hij volgens Van der Vleuten aan het feit dat er in Turkije grote teleurstelling heerste over de houding van de Europese Unie richting Turkije. Dat had te maken met de opkomst van het populisme in Oostenrijk en Frankrijk. De boodschap was: wat Turkije ook probeert, er volgt een referendum en dat zal nooit leiden tot een lidmaatschap van de EU. Van der Vleuten: “De leider Erdoğan probeert nu maximaal te profiteren van de grote verdeeldheid in Turkije en onder Turkse Nederlanders.”
Grondwetswijziging
In 2014 werd Erdoğan president. Vanaf dat moment bekleedde hij een functie met een ceremonieel karakter. Nu wil Erdoğan meer macht verwerven. Daar is een wijziging van de grondwet voor nodig. In het Turkse parlement haalde hij daarvoor niet genoeg stemmen. Volgens de procedures mocht hij daarom een referendum uitroepen. Dat doet hij nu en op 16 april mag de Turkse bevolking zich uitlaten over de grondwetswijziging. Bij dat referendum mogen ook Turken die buiten Turkije wonen een stem uitbrengen. Daarom reisden Turkse ministers vorige week af naar Nederland om te spreken over het referendum. Premier Mark Rutte trok echter de landingsrechten in van het toestel waarmee de Turkse minister Cavusoglu vloog en ook de Turkse minister Kaya werd toegang geweigerd. Een diplomatieke rel tussen Nederland en Turkije was het gevolg.
CNN
Volgens politicoloog Andrej Zaslove had de escalatie van het incident voorkomen kunnen worden, al was het voor premier Mark Rutte niet mogelijk om escalatie uit de weg te gaan. “Rutte heeft in aanloop naar de verkiezingen gekozen voor een strategie om Wilders aan te pakken. Hij moest dus streng zijn. Wilders moest nu wel toegeven het eens te zijn met de stappen van Rutte.” Volgens Maurits Meijers was het opmerkelijk dat minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders in het televisieprogramma Buitenhof zei dat het fragment van Erdoğan dat werd uitgezonden op CNN een breekpunt was. “Daaruit bleek dat het conflict benaderd wordt als een kwestie van eer en nationale identiteit.”
Never waste a good crisis
Volgens Van der Vleuten was het opmerkelijk dat Rutte zondagavond in reactie op het diplomatieke conflict zei “geen experimenten” te willen. Dat zei Konrad Adenauer ook op het moment dat de Bondsrepubliek ontstaan was uit de puinhopen van de Tweede Wereldoorlog. “Nu zegt Rutte hetzelfde. Staat het er zo slecht voor? Het klinkt als angsthazerij.” Volgens Zaslove heeft Rutte niet gede-escaleerd. “Never waste a good crisis. Wat doet hij? Een crisis creëren en hem oplossen. Dan ben je een sterke leider en ondertussen heb je je tegenstander vernietigd.”
Verkiezingscampagne
Eén van de bezoekers van het actualiteitencollege vroeg zich af op welke manier dit incident zich verhoudt tot de campagne van linkse politieke partijen. Volgens Meijers voeren rechtse partijen zoals de VVD, het CDA en de PVV campagne op basis van culturele argumenten en identiteit. Voor linkse partijen gaat het meer om de sociaaleconomische argumenten. “Voor sommige linkse partijen leidt dat tot een spagaat; ze willen zowel de kiezer bereiken die laag opgeleid is en interesse heeft in een sociaal vangnet, maar ook cultureel conservatieve standpunten heeft. Daar worstelt een partij zoals de Partij van de Arbeid heel erg mee. Misschien is het nog wel een groter probleem voor partijen die cultureel progressief zijn. GroenLinks-leider Jesse Klaver bleef heel oppervlakkig met betrekking tot deze kwestie omdat zijn partij positief staat tegenover het welkom heten van vluchtelingen.” Zaslove suggereerde dat Klaver beter een argument had kunnen maken over democratische waarden.
Door: Karlijn Ligtenberg
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.