Panda's als diplomatiek smeermiddel

Panda's als diplomatiek smeermiddel
Actualiteitencollege door Chinadeskundige Fred Sengers
10 april 2017
 
Podcast | Foto's

Aanstaande woensdag komen de panda’s Xing Ya en Wu Wen naar Ouwehands Dierenpark in Rhenen. Nederland mag ze een tijdje leasen van China. En dat geluk valt je als land niet zomaar ten deel: tot op diplomatiek niveau werd onderhandeld om een Chinees panda-stelletje voor een paar jaar naar Nederland te halen. Hoe zit dat?

Leefgebied

China-deskundige Fred Sengers vertelde tijdens het actualiteitencollege dat het leefgebied van de reuzepanda heel erg versnipperd is. Economische ontwikkeling en urbanisatie hebben het leefgebied van panda’s verklein. Sommige van de losse populaties zijn zo kleine dat ze door inteelt verloren zullen gaan. De Chinese overheid besloot eerder deze maand dat de 67 natuurgebieden waar panda’s leven tot een groot nationaal park worden omgevormd. Omvang? Vijfhonderd keer zo groot als nationaal park de Hoge Veluwe. 170.000 Chinezen worden gedwongen te verhuizen. Dat geeft wel aan hoe belangrijk de panda tegenwoordig wordt gevonden, concludeerde Sengers.

Uitsterven

Toch werd het dier lange tijd met uitsterven bedreigd. De panda werd tot ver in de vorige eeuw bejaagd vanwege zijn pels. In 1961 kwam er aandacht voor het uitsterven van de panda. In dat jaar besloot het Wereld Natuur Fonds de panda als logo te nemen. Dat zette de panda internationaal op de kaart, aldus Sengers. Rond de eeuwwisseling waren er ongeveer 1100 panda’s in leven. Inmiddels is het aantal panda’s toegenomen tot ongeveer 2000. De status van de panda is onlangs gewijzigd van ‘met uitsterven bedreigd’ naar ‘kwetsbaar’.

Panda’s cadeau doen

Hoe werd de panda politiek? Sengers: “In de jaren ’30 en ’40 verkocht China een aantal panda’s aan buitenlandse dierentuinen. Na de Tweede Wereldoorlog begon de panda-diplomatie echt. China gaf  panda’s cadeau aan de voormalig geallieerden. Daardoor liepen er panda’s rond in de dierentuinen van Londen en Moskou. In 1972 kregen ook de Verenigde Staten een panda cadeau, in 2008 sloot zelfs Taiwan aan in de rij. Het cadeau leidde tot een enorme ontspanning tussen de rivalen.”

Diplomatiek

De universiteit van Oxford merkte stelde vast dat er sprake is van een patroon: China gebruikt panda’s als diplomatiek instrument. Panda’s worden uitgeleend aan landen waar China warme banden mee heeft.  De Chinese overheid weet dat ze een mooi exportproduct in handen heeft en het panda-huurcontract ziet het licht. Een panda huren kost één miljoen dollar per jaar. Sengers: “Je krijgt ze voor tien tot vijftien jaar in bruikleen. Als de panda’s in de tussentijd kleintjes krijgen, betaal je 400.000 dollar extra per baby. En die baby panda’s moet je op den duur ook weer inleveren.” Het Ouwehands Dierenpark in Rhenen bouwde de afgelopen tijd aan een speciaal panda-verblijf (á zeven miljoen euro), inclusief een pandacuzzi en een verloskamer. Op 12 april landen de panda’s op Schiphol en worden ze overgebracht naar hun spiksplinternieuwe onderkomen.

Handelscontracten leiden tot panda’s

De panda’s worden vooral cadeau gedaan binnen de Westerse invloedsfeer: dierentuinen in Noord-Amerika, Europa konden rekenen op een panda en ook landen als Thailand, Maleisië, Singapore, Japan werden er mee verblijd. Oxford-onderzoekers denken dat er een een-op-een relatie bestaat tussen het krijgen van een panda en economisch beleid. Schotland droeg bijvoorbeeld offshore boortechnieken over aan China. Een paar weken kregen ze twee panda’s in hun schoot geworpen. Ook handelscontracten spelen een rol, stelde Sengers. “Het uranium voor het kernprogramma in China wordt geleverd door Australië en Canada. Ook daarvoor geldt: twee panda’s.” Het kan overigens ook andersom verlopen: de pandadiplomatie wordt zo nu en dan ingezet als strafmaatregel. Toen Barack Obama de Dalai Lama ontmoette volgde twee weken later het bericht dat twee panda’s uit Atlanta Zoo op het vliegtuig naar China gezet moesten worden.

Nederland

Wat heeft Nederland eigenlijk gedaan om in een aanmerking te komen voor een panda-lease? Nederland herontdekte China in 2013, toen er plotseling China-beleid werd ontwikkeld. Dat was sterk gefocust op economische diplomatie. De indruk ontstond dat panda’s de bekroning zouden zijn op die mooie relatie, wist Sengers te vertellen. Toch is er geen één op één verband te bespeuren. Gaat het dan misschien om het geld dat wordt verdiend met de verhuur van de dieren? Volgens Sengers is dat niet aan de orde. “Geld is in China überhaupt geen issue. Dat klotst daar tegen de plinten. Dit is een geval van soft power. China positioneert zich als wereldmacht met een vriendelijk gezicht. Het land wil op alle vlakken demonstreren dat het goed gaat. De panda’s zijn het nationale symbool van China en íédereen vindt panda’s leuk. De panda’s zijn geen ruilmiddel, maar eerder een pr-instrument waar de ontvanger nota bene zelf voor betaalt.”

Door: Karlijn Ligtenberg

Podcast

In de media

Voxweb: 'China geeft met twee panda's ook cadeau aan zichzelf' - maandag 10 april 2017

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.