War at a Distance: the Modern Battlefield | Lezing
War at a Distance: the Modern Battlefield
Lezing met geograaf Derek Gregory
7 september 2017
Podcast | Video | Trouw - Zo houden we de oorlog op afstand
''Ik ben geen academicus, wel zeer goed in Engels. Ik kon het verhaal goed volgen en vond het buitengewoon boeiend en op punten ook schokkend. Derek Gregory is een zeer begiftigd spreker en hij had het publiek op het puntje van hun stoel.'' (uit: deelnemersevaluatie)
“Oorlog moet weer een laatste redmiddel worden”
Ondanks dat vliegtuigen in eerste instantie niet ontworpen zijn om bommen te droppen, is het tegenwoordig een van hun belangrijkste functies in een oorlog. Door de afstand tot het slagveld, die bombarderen met zich meebrengt, heeft strijden tegen de vijand een zekere intimiteit verloren. Geograaf Derek Gregory liet zien wat de gevolgen zijn van het gebruik van gevechtsvliegtuigen en moderne technieken in een moderne oorlog. “Door moderne oorlogstechnieken zijn we te snel geneigd om op de rode knop te drukken.”
Onzichtbare vijand
Wat we ons volgens Derek Gregory goed moeten realiseren is dat militairen al sinds de Tweede Wereldoorlog hun vijand vaak niet zagen. Bommenwerpers en duikboten verschenen uit het niets als onzichtbare moordmachines. Tegelijkertijd reiken de gevolgen van een bombardement vaak veel verder dan de tijd en plaats van aanval: “Een schokgolf aan vernietiging kan zich verspreiden. Neem bijvoorbeeld een luchtaanval op een ziekenhuis, waarin vele artsen het slachtoffer zijn. Honderden zullen overlijden als gevolg van het overlijden van deze medici.”
Abstractie
De afstand tussen de strijdende partijen is wel eens anders geweest. Tijdens de slag om Waterloo konden ze elkaar op een afstand nog zien. Maar tijdens de Eerste Wereldoorlog veranderde er iets fundamenteels volgens Gregory: “Vliegtuigen werden voor het eerst ingezet als ‘eyes in the sky’ en als bommenwerpers.” Voor dit laatste werd ook gebruik gemaakt van Zeppelins, wiens lage snelheid en geringe vlieghoogte nog een zekere intimiteit met zich meebracht. “De mensen in de stad konden de bestuurder van de Zeppelin nog zien en degenen in de Zeppelin de getroffen slachtoffers en ingestorte gebouwen. Moderne gevechtsvliegtuigen vliegen kilometers hoog in de lucht met een paar duizend kilometer per uur. Elke connectie met het aanvalsdoel is daarmee volledig verdwenen. Dodelijke bommen werden gedropt in een soort van abstractie.”
Schep en vuurwapen
Aan de hand van een kaart van het Midden-Oosten stelt Gregory het publiek de vraag waar Afghanistan ligt. Het goede antwoord is volgens hem echter fout in het geval van drones. Voor drones ligt Afghanistan namelijk in Nevada (VS), in een bunker waarvandaan Amerikaanse militairen in ploegendienst Reapers besturen. Eén van hun taken is het vaststellen van aanvalsdoelen. “Er bestaat in beginsel niet zoiets als een ‘target’. Een ‘target’ is door mensen geproduceerd en gaat gepaard met identificeren van een potentieel gevaar.” En daar zit volgens hem nu juist een pijnpunt. Want het is lang niet altijd duidelijk of een aanvalsdoel ook écht een aanvalsdoel is. De full HD beelden van dronecamera’s die je in een film als Good Kill ziet, zijn niet realistisch, illustreert Gregory aan de hand van twee afbeeldingen. “Je ziet hier dat je met het beeldmateriaal van een echte drone een schep niet kunt onderscheiden van een vuurwapen. Daarnaast neemt een drone geen geluid op en is het beeldmateriaal als een stomme film. Alles kan onterecht geïnterpreteerd worden als een potentieel gevaar, wat helaas ook regelmatig gebeurt.”
Ongelijkheid
Wat de kwestie van drones extra schrijnend maakt, is de machteloosheid van zijn slachtoffers. “Reapers zijn langzaam, vliegen relatief laag en maken veel lawaai. Daardoor kunnen ze alleen maar gebruikt worden in luchtruimen van vijanden met minder geavanceerde wapensystemen. De Chinezen en Russen hadden ze allang uit de lucht geschoten.” Maar ook speelt politieke macht een belangrijke rol in het onzichtbaar houden van drones. Een app die bij elke drone-aanval een push-bericht stuurde met het aantal slachtoffers werd geweigerd in de app-store.
Kussengevecht
Of er dan nog zoiets bestaat als een rechtvaardige oorlog? “Een kussengevecht tussen Donald Trump en Kim Jong-un”, grapt Gregory. “Door moderne oorlogstechnieken zijn we te snel geneigd om op de rode knop te drukken en onze drones op weg te sturen. Waar is de diplomatie gebleven? Oorlog moet weer een laatste redmiddel worden.”
Door: Dave Willems
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.