In gesprek over de liefde
Polyamorie | Lezingen door filosoof Simone van Saarloos en theoloog Frank Bosman | Dinsdag 14 november
Frank Bosman in Volzin - Hou het bij één | Simone Saarloos in VOX - Of je doet aan polyamorie| Podcast | Video
Vanavond staan filosofe Simone van Saarloos en cultuurtheoloog Frank Bosman voor een volle zaal in LUX Nijmegen. Zij gaan in gesprek over polyamorie: wat is liefde eigenlijk en hoe geven we hier invulling aan? In lezingen en gesprek laten de sprekers hun licht schijnen op de liefde in het algemeen en polyamorie in het bijzonder.
Eeuwig single in verbinding
Simone van Saarloos houdt al jaren een vurig pleidooi tegen het monogame ideaal. We hebben het gevoel dat we een relatie moeten hebben, want single zijn betekent alleen zijn en alleen zijn is niet goed. Maar wanneer de nadruk ligt op het vinden van een wederhelft, gebruik je de ander als middel om dit monogame doel te bereiken. Is dat wel wenselijk? En ethisch? Van Saarloos verwijst liever naar zichzelf als 'een eeuwige single in verbinding'. Daarmee bedoelt ze dat ze haar identiteit niet verbindt aan één relatie, waardoor ze steeds de openheid behoudt om nieuwe verbindingen aan te gaan.
Liefde als spelvorm
Volgens Van Saarloos is de liefde een spel. In de monogame relatie staan de spelregels echter zó vast, dat er weinig speelruimte meer overblijft. We proberen de ander te controleren en we zijn bang dat hij of zij vreemdgaat. Maar waarom zouden we hier bang voor moeten zijn? Wanneer we de spelregels losser maken, ontstaat er meer ruimte voor spontaniteit in onze relaties. Monogame relaties worden in de loop der tijd vaak een invuloefening, gebaseerd op verwachtingen en zonder enige speelsheid of nieuwsgierigheid. Op wie we verliefd worden, stelt Van Saarloos, is sowieso met name afhankelijk van de omstandigheden. We denken wel dat we op een bepaald type man of vrouw vallen, maar uiteindelijk is smaak niets meer dan een sociaal construct, een verhaal dat wij onszelf vertellen gebaseerd op de sociale condities van onze samenleving.
De duistere kant van de liefde
Maar liefde en erotiek hebben ook een duistere kant. #Metoo, mensenhandel, prostitutie en seksueel misbruik in sectoren zoals de kerk of de sport laten dit duidelijk zien. Tegelijk zijn kerken nog een van de laatste plaatsen in de samenleving waar over deze duistere kant nagedacht kan worden, volgens Bosman. Dat de christelijke traditie over het algemeen nogal pessimistisch is geweest over seksualiteit, maakt dat we ook nu nog moeite hebben met nadenken over het lichaam, vrouwen en seksualiteit, omdat we nog steeds cultureel christelijk zijn. Een andere moeilijkheid vormt de taal. We hebben geen geschikt vocabulaire om over seksualiteit te spreken. In feite staan alleen de schuttingtaal, de medische taal, en de Kamasutra tot onze beschikking, en die voldoen geen van allen. Bosman noemt het bijbelverhaal Hooglied als een positief tegenvoorbeeld: het staat bol van prachtige poëtische teksten die erotisch en beschrijvend zijn zonder plat te worden.
Een taal voor erotiek
In zijn pamflet God houdt van seks: Kleine theologie van de erotiek beschrijft Bosman drie aspecten die ten grondslag liggen aan goede erotiek en seksualiteit. Het eerste aspect is de complete overgave van jezelf aan de ander. Die overgave impliceert een fundamentele kwetsbaarheid, omdat je nooit zeker weet of die overgave wederzijds is. Er zit altijd een risico aan een sociale interactie. Het tweede aspect is de ander te aanvaarden als een geschenk, als geschonken leven – door de persoon zelf en door alle anderen die je geliefde hebben gemaakt tot wie hij of zij nu is. Het derde aspect is realiseren dat seksualiteit iets is waar je van geniet omwille van de seksualiteit zelf. Bijna alles wat wij doen, doen we omwille van iets of iemand anders. We werken om geld te verdienen en we eten omdat we honger hebben, maar de erotiek heeft geen ander doel dan de erotiek zelf.
Polyamorie slechts een oplossing voor de sleur?
Op basis van deze aspecten wil Bosman polyamorie niet per definitie uitsluiten, maar wel problematiseren: jezelf werkelijk aan iemand geven en de ander ook de ruimte te geven om helemaal zichzelf te zijn, is al moeilijk genoeg met één partner – laat staan met meerdere.
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.