Hoe technologie onze wereld verandert
How Technology Changes Us | Lecture and discussion with philosophers of technology Don Ihde and Peter-Paul Verbeek | Thursday 11 January 2018 | 19.30 – 21.15 hrs | Theater Hall C, Radboud University
Podcast | Video |Artikel Dutchcowboys - Hoe technologie ons aan het veranderen is
"Fantastisch om Peter-Paul Verbeek weer eens te zien en fantastisch om hem in gesprek te zien met zijn eigen grote held. Dank!"
"It's great that you invite experts to discuss the most relevant contemporary issues. Its always a pleasure to attend Verbeek's public lectures, and an honour to listen to Don Ihde. Great job! Thanks!" (uit deelnemersevaluaties)
Iedere nieuwe techniek brengt verandering met zich mee. Door nieuwe uitvindingen krijgen we steeds meer mogelijkheden, denk bijvoorbeeld maar eens aan de mobiele telefoon. Volgens Don Ihde, “godfather” van de Amerikaanse techniekfilosofie, verandert nieuwe technologie ook onze relatie tot de wereld. Ons begrip van de wereld wordt op verschillende manieren bepaald door de techniek waar we ons mee omringen. Maar wat betekent dat voor de rol van techniek op ons leven? Zouden we nog wel zonder kunnen? En zijn er technieken die we liever niet in ons leven willen hebben? Om een antwoord te vinden op deze vragen kwamen techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek en zijn leermeester Don Ihde samen. In gesprek met filosofe en programmamaker Lisa Doeland ondervroegen zij de mediërende rol die technologie speelt tussen onszelf en de werkelijkheid.
Postfenomenologie
Waar de filosofie zich traditioneel richt op abstracte ideeën, benaderen Peter-Paul Verbeek en Don Ihde de problemen in de techniekfilosofie door de technologie zelf als uitgangspunt te nemen. Beide filosofen behoren tot de postfenomenologie: de filosofische stroming die met een materialistische aanpak poogt de filosofie weer dichter naar de praktijk te brengen. “In plaats van technologische vooruitgang te zien als een vervreemding van de mens, is het doel van de postfenomenologie om juist te kijken naar nieuwe manieren waarop we door technologie de wereld kunnen ervaren. Door technologie te zien als de relatie tussen mens en de wereld, kunnen we veel te weten komen over hoe wij de wereld ervaren”, legt Verbeek uit.
Een nieuwe opvatting van technologie
“De menselijke zintuiglijkheid is vrij beperkt en dit is iets waar we de laatste twee eeuwen steeds bewuster van zijn geworden”, betoogt Ihde. “Door uitvindingen die ons bijvoorbeeld radiogolven en infraroodstralingen laten meten, zijn we in gaan zien dat we maar weinig meekrijgen van de wereld om ons heen. Dit is waar technologie naar voren komt: het stelt ons in staat om de wereld op nieuwe manieren te ervaren.” De wereld proberen uit te leggen met slechts menselijke zintuigen, is als het spelen van piano met maar twee toetsen: het vormt maar een klein gedeelte van het grote geheel. Technologie kan ons helpen om de wereld op nieuwe manieren te bekijken. Het is daarom meer dan een hulpmiddel: het is de verbinding tussen de mens en de wereld om haar heen. “Technologie medieert tussen de mens en de wereld”, concludeert Verbeek.
Technologie en verantwoordelijkheid
Technologie brengt ook ethische vragen met zich mee. Een voorbeeld hiervan is de mogelijkheid om tijdens de zwangerschap al het geslacht en de gezondheid van het toekomstige kind te zien. Wanneer een kind al voor de geboorte wordt gediagnostiseerd met het syndroom van Down, hebben ouders de mogelijkheid tot een abortus. “Wat vroeger nog toeval was, wordt nu verantwoordelijkheid. Doordat de ouders nu kunnen kiezen over de toekomst van de foetus, dragen zij ook verantwoordelijkheid voor de keuze die ze maken”, stelt Verbeek. Technologie opent een wereld van mogelijkheden en voor de keuzes die we hiermee maken, dragen we verantwoordelijkheid.
Maar als technologie deze last met zich meedraagt, zouden we dit dan nog wel willen? Volgens Verbeek is dit echter niet de goede vraag om te stellen: “Door ervan uit te gaan dat bepaalde technologieën niet gewild zijn, maken we een onderscheid tussen aan de ene kant de mens en aan de andere kant technologie. Als we technologie echter zien als de relatie tussen de mens en de wereld, kunnen we haar niet wegdenken.” Ook wanneer we een techniek niet wenselijk vinden, kunnen we haar niet wegdenken. De technologie is er nu eenmaal, en dat plaats de verantwoordelijkheid in onze handen.
Zelfbepaling
Technologie mag dan een mediërende rol hebben in hoe wij de wereld ervaren, dat betekent echter niet dat zij bepalend voor ons is geworden: “Technologie verandert ons op een cognitief niveau: een voorbeeld hiervan is hoe de smartphone onze aandachtspanne heeft verminderd. Toch is zij niet bepalend: het biedt juist een middel om onszelf te vormen tegenover onze omgeving”. In de interactie die wij hebben met een smartphone, is het nog steeds aan onszelf om te bepalen hoe wij daarmee omgaan. We zouden ons dus niet moeten afvragen of we bepaalde technieken wel of niet in ons leven willen hebben, maar ons juist moeten richten op hoe we dit betekenisvol en authentiek in ons dagelijks leven kunnen gebruiken!
Door: David Leeftink
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.