Op zoek naar jezelf: theologisch festival Wanderlust
Wanderlust – Theologisch festival over reizen | Donderdag 1 maart 2018 | 19.30 – 00.00 uur | De Waagh, Nijmegen
Zin in weekend - interview met Liesbeth Jansen | Op zoek naar jezelf: Wanderlust festival snijdt mooi thema aan met reizen - Nijmegen Cultuurstad | Verslag Lara de Die | geen video
''Goede sfeer, inspirerend, vernieuwend, haalt het stof van de theologie, jeugdige energie.'' (uit een deelnemersevaluatie)
Het verlangen om te reizen en de wereld te ontdekken lijkt vandaag sterker dan ooit: we gaan steeds vaker op reis naar steeds verdere plekken. In verre landen en vreemde culturen hopen we authentieke ervaringen op te doen en ons op plekken te begeven waar nog nooit eerder iemand is geweest. Maar waar komt deze Wanderlust, dit verlangen om te reizen en de wereld te ontdekken, toch vandaan? En is reizen wel het goede middel hiervoor? Op 1 maart vond in De Waagh het theologisch festival plaats met als thema Wanderlust. Gedurende de avond konden de deelnemers via lezingen, workshops en zelfs een mini-pelgrimage alles vernemen over de verschillende aspecten van deze reislust. Lees hier een sfeerimpressie van de uitverkochte avond!
Reizen en jezelf ontdekken
Hoe komt het dat we reizen tegenwoordig zo heroïsch vinden? En waarom willen we zo graag weg uit ons saaie, dagelijkse leven? Voormalig Theoloog des Vaderlands Janneke Stegeman stelt dat reizen op zichzelf doodsimpel is: “Reizen wordt erg gewaardeerd in onze samenleving, maar eigenlijk is het erg eenvoudig: met genoeg tijd en geld kom je er wel. De kunst is echter om ergens aan te komen, te landen en te zijn waar je bent. Het is juist de kunst om jezelf een thuis te geven waar je niet steeds van weg hoeft te gaan.” De suggestie lijkt vandaag de dag veelal te zijn dat reizen iets is wat gelukkig maakt, maar we moeten daarbij niet vergeten dat alleen reizen hier niet genoeg voor is. Als we een ervaring willen die ons dichter bij het echte leven brengt, zouden we ons juist moeten richten op het alledaagse leven dat we vaak juist zo saai en on-heroïsch vinden.
Cultuur en taal op reis
Hoe verandert een verblijf in het buitenland je perspectief op het leven en religie? Volgens theologen Heleen-Murre van den Berg en François Manga kan een reiservaring van grote waarde zijn. Manga stelt: “Verschillende opvattingen van religie kunnen goed helpen bij het innemen van een ander perspectief. Zo wordt Jezus niet meer door iedereen hetzelfde opgevat. Er is de katholieke Jezus, de Protestantse Jezus, de Islamitische Jezus: ze zijn allemaal anders. Wanneer we het over Jezus hebben, hebben we het over onze eigen culturele achtergrond. Dit kan veel inzicht geven in hoe religie in andere culturen wordt beleefd.” Van den Berg benadrukt een ander element van reizen dat ons perspectief verrijkt: “Kennismaken met een nieuwe taal geeft nieuwe inzichten over de wereld en de manier waarop mensen deze begrijpen. Het is hierbij niet eens noodzakelijk om een taal vloeiend te kunnen spreken! Zelfs wanneer je een taal niet volledig kent, kan je veel dingen zien die anders aan je voorbij waren gegaan.”
Pelgrimages en videogames
Het maken van een pelgrimage koppelen we meestal aan Middeleeuwse kruistochten. Toch is dit ook een fenomeen dat we in onze tijd terugzien, beargumenteert theoloog Frank Bosman. “Het lopen van een labyrint is een emotionele pelgrimage waarbij de persoonlijke vraagstelling naar identiteit centraal staat. Dit is iets wat we ook terugzien in videogames: in spellen als The Talos Principle en The Turing Test bevind je je als speler in de huid van een karakter waar je niets vanaf weet. In het spel worden dezelfde vragen aan de speler voorgelegd als een de wandelaar van een labyrint.” De narratologische vorm van de genoemde videospellen valt dus samen met het oplossen van het labyrint. Het geeft ons inzicht in de existentie van de mens: precies datgene waar pelgrimages voor bedoeld zijn!
Het hebben van een burn-out
Steeds vaker komt het voor: jonge mensen die in het midden van hun leven al overspannen raken. We hebben hoge ambities en reiken ver om deze te halen. Volgens theoloog Erik Borgman is de manier waarop we met een burn-out omgaan veelzeggend over onze maatschappij: “We beschouwen een burn-out als iets waar je simpelweg maar mee om moet gaan. Af en toe een pauze nemen en even er tussenuit. Maar misschien dat dit helemaal niet het probleem is! We plaatsen onszelf in de wereld alsof we een machine zijn en functioneren hiernaar. Misschien dat we een burn-out juist kunnen begrijpen als een gevoel van opgesloten zitten; het gevoel vrij te willen zijn.” We denken dat geluk iets is wat we zelf moeten veroveren, misschien zit daar wel onze fout. Het is namelijk nog maar de vraag of nog beter functioneren in het systeem dit geluk zal brengen.
Theology slam
De avond werd afgesloten met de grote Theology Slam! Vier opkomende theologische talenten vertelden kort over de inhoud en relevantie van hun onderzoek. Enthousiast probeerden zij daarbij de jury en het publiek te overtuigen waarom hun onderwerp het beste is.
Als eerste kandidaat liet Anne van den Berg zien dat het geweldloos verzet tegen de Romeinen een belangrijke rol heeft gespeeld in het vormen van het katholieke geloof. Met name de rol van martelaarschap in haar onderzoek maakte veel indruk op de jury. De tweede kandidaat Christos Veskoukis sneed een heel ander onderwerp aan: de opvatting van zonde in het christendom. Zonde wordt duaal opgevat: je bent een zondig persoon of je bent het niet. We zouden zonde echter moeten zien als een existentieel groeiproces naar volwassenheid. Kirsten Smeets onderzoekt de relatie tussen religie, identiteit en geweld. Waar de paus vroeger nog aanriep om oorlog te voeren, pleit de paus vandaag de dag voor wereldvrede. Hoe kunnen we deze twee verschillende morele uitgangspunten verklaren? Als laatste was het de beurt aan Martijn Beukenhorst, die zijn onderzoek richt op de verschillende opvattingen van het evangelie. Waar Plutargus het woord opvat binnen de context van oorlog en strijd, gebruikt Marcus de term om te spreken over het koninkrijk van God. Hoe komen deze opvattingen samen?
Na lang beraad van de jury en een stemming onder het publiek, werd Kirsten Smeets tot winnaar van de Theology Slam 2018 gekroond en kwam het festival ten einde. Na afloop vond er een afsluitend feest plaats waar men persoonlijke reiservaringen met elkaar kon delen.
Door: David Leeftink
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.