Maak kennis met… filosoof Paul Bakker

Maak kennis met… filosoof Paul Bakker | Donderdag 19 april 2018 | 15.30 – 17.30 inclusief borrel | Universiteitsbibliohteek, Coffee Corner,  Radboud Universiteit

In de Middeleeuwen, vertelt Paul Bakker, werd dierenhuid gebruikt voor de productie van boeken. Dit was natuurlijk een kostbare aangelegenheid, en daarom werkte men met een afkortingenschrift. Wanneer wij nu boeken uit de Middeleeuwen willen lezen, moeten we daarom allereerst het afkortingenschrift leren.

Psychologie werd een belangrijk onderwerp voor middeleeuwse filosofen, en dat had te maken met veranderingen in hoe er over de ziel werd gedacht. De ziel, zo stelde men, was wat levende dingen onderscheidt van niet-levende dingen. De psychologie van toen kwam dus overeen met wat we nu life sciences noemen en ging over voortplanting, spijsvertering, sterven en groei.

In de 15e eeuw begon men met het afbeelden van mentale processen. In de eerste fase ervan werden, op basis van het gedachtegoed van Aristoteles, afbeeldingen en beschrijvingen gemaakt van functies die te maken hebben met waarnemen. Ook zintuigen die je niet kunt zien, namelijk zij die betrokken zijn bij de verwerking van informatie, werden beschreven. Zo onderscheidde men vier centra met de volgende functies: 1. Combineren van informatie; 2. Opslag; 3. Instinct, bijvoorbeeld het inschatten van gevaar; 4. Fantasie: het combineren van waarnemingen die je niet tegelijkertijd had. Tussen centrum 1 en 2 bevond zich een sluisje dat o.a. dromen veroorzaakte.

In de volgende fase begon men met het afbeelden van functies die niet lichamelijk zijn. Opnieuw aan de hand van Aristoteles veronderstelde men dat je gelijk wordt aan het object dat je kent. Dat geldt ook voor zien, zo argumenteerde men: het oog neemt de kleur van het object in zich op, daarom moet het oog zelf kleurloos zijn. Zo kwam men tot de idee dat ook het verstand “blanco” moet zijn en dus niet gekoppeld aan het lichaam. Met betrekking tot het verstand onderscheidde men drie functies: 1. “Licht”: het werpt een licht op dingen die je ooit gezien hebt; 2. Begrippen vormen: abstracties; 3. Wil.

Het resultaat was dat er parallel aan en veroorzaakt door het in zwang raken van de afbeeldingen, er steeds meer opvattingen ontstonden die stelden dat lichaam en verstand wel degelijk verbonden zijn. Hiermee vormen de tekeningen dus de basis voor de moderne psychologie.

Paul Bakker is hoogleraar Filosofie van de Middeleeuwen en de Renaissance aan de Radboud Universiteit.

Door: Liesbeth Jansen

Aankondiging

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.