Meningen: verwarrend maar zeker nuttig
Je mening uiten. Hoe doe je dat? | Filosofische werkplaats met filosoof Carli Coenen | Woensdag 9 mei 2018 | 19.30 – 21.30 uur l Thiemeloods, Leemptstraat 34, Nijmegen
Iedereen heeft wel een mening. Maar wat is dat eigenlijk, een mening? Hoe belangrijk vinden we die? En hoe verhoudt de mening zich tot feiten en de waarheid? Filosoof Carli Coenen, promovendus aan de Open Universiteit, boog zich samen met een groep betrokken deelnemers over het nut van de mening.
Identiteit
Het wordt over het algemeen gewaardeerd als we onze mening uiten, vertelt Coenen. “We zien het als positief als je van jezelf laat horen of wanneer je voor jezelf opkomt. Het uiten van een mening is een manier om te laten zien tot welk kamp je behoort en meningen spelen dus een belangrijke rol bij onze identiteitsvorming.” Maar je kunt je tegelijkertijd afvragen hoe eigen een mening is en in hoeverre je mening slechts een verbale uiting is. “Met name in de discussie over ras en gender wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen expliciete meningsuiting en impliciete meningsvorming. Die laatste wordt bepaald door allerlei biologische factoren, politieke structuren, culturele normen en waarden en economische belangen.” Dit roept vragen op over wat een mening is, hoe bewust of onbewust deze is en wanneer deze precies bestaat. “Bestaat een mening pas als deze wordt geuit of ook als deze alleen in je hoofd zit? En een belediging, is dat een mening te noemen?”
Kennis versus meningen
Binnen de filosofie heeft de mening een niet al te beste status. Coenen vertelt dat het binnen de filosofie veel meer gaat om kennisvorming op basis van argumenten en weloverwogen oordelen. Meningen worden vaak afgeschilderd als ongefundeerde claims. “Aristoteles plaatste meningen tegenover kennis. Plato vertelde ons dat we leven in een grot met meningen en dat de waarheid alleen buiten deze grot bestaat. Een mening is slechts een voorlopig oordeel volgens Plato. Het was de taak van de filosofen om de vanzelfsprekendheid van onze aannames en meningen te bevragen om zo tot de waarheid te komen.” Maar waaruit deze waarheid bestaat en wanneer deze bereikt is, is volgens Coenen lastig te bepalen. “Misschien pleiten we daarom zo vaak voor pluraliteit van meningen, omdat we de waarheid niet in pacht hebben.”
Tweeslachtig
Maar hoe moeten we de mening dan wel zien? Coenen vertelt dat we soms geneigd zijn om de mening in een discussie te bagatelliseren door te zeggen ‘het is ook maar een mening’ of ‘nou dit is gewoon mijn mening, punt uit’. Dit doet echter geen recht aan de status van de mening. “Een mening heeft een tijdelijkheid, onwetendheid of onzekerheid in zich, maar toont wel interesse in een zoektocht naar de waarheid. Door het uiten van een mening doe je een waarheidsclaim en stel je dat je gelooft dat hetgeen wat je uit juist is, maar laat je de deur op een kier voor het geval je er toch naast zit. Dit maakt de mening verwarrend. Ze heeft overtuigingskracht in zich en is tegelijkertijd voorbarig.” Toch doet dat volgens Coenen niet af aan het belang van de mening. “Denken, de zoektocht naar kennis en inzicht, begint precies daar waar het vanzelfsprekende iets van zijn vanzelfsprekendheid verliest. En dat kan niet zonder het bestaan van de mening.”
Door: Dave Willems
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.