Waarom we bewaren, of juist niet
Ik bewaar, dus ik ben | Documentaire en gesprek over ‘Bewaren’ met filosoof Lisa Doeland | Woensdag 16 mei 2018 |19.30 – 22.15 uur | LUX, Nijmegen | Dit is een programma van Radboud Reflects en LUX.
Radboud Recharge - 'Onze onthechting maakt van spullen afval'
Naar aanleiding van de documentaire Bewaren, of hoe te leven? van regisseuse Digna Sinke gingen filosoof Lisa Doeland en hoogleraar Cultuur en Inclusiviteit Liedeke Plate onder leiding van politicoloog en filosoof Tjidde Tempels in gesprek over waarom wij bewaren of juist ontspullen. Dit deden zij aan de hand van persoonlijke items. Waarom hadden zij juist deze dingen bewaard en nu meegenomen?
Persoonlijke geschiedenis
De persoonlijke items van Liedeke Plate betreffen vier glazen knoopjes die zij bewaart in een doosje. Ze heeft ze gekregen van haar grootmoeder die ze zelf kreeg van haar moeder als verjaardagscadeau toen ze in het kamp zaten in Indonesië tijdens de oorlog, één knoopje voor ieder jaar. Plate vertelt dit verhaal om zich kwetsbaar op te stellen tegenover haar studenten met een persoonlijk verhaal, maar toen ze haar eigen moeder er naar vroeg wist zij niet van het bestaan van de knoopjes af. Het verhaal achter de items is dus niet bevestigd, maar voor Plate is de betekenis onveranderd. Voor haar geven de knoopjes van haar grootmoeder toegang tot de geschiedenis van een leven waar zij zelf niet bij was, maar wat wel onderdeel is van haar eigen verhaal.
Een groter verhaal
Het item dat Lisa Doeland heeft meegenomen draagt voor haar op een andere manier een verhaal. Het is een stukje van een plastic oorbel van een prinsessensetje dat zij ooit voor haar dochter kocht bij de speelgoedwinkel. Bij het openmaken van de verpakking ging deze oorbel al direct kapot. Het is afval, maar toch kan zij zich er niet toe zetten om het weg te gooien. Het is op een rare manier in haar leven gekomen en had er misschien nooit moeten zijn. Ze bewaart het om zichzelf te herinneren aan een verhaal van goedkope productie in China, verantwoording dragen voor wat je koopt en de plastic soep in de oceaan waar vogels aan sterven omdat ze het aanzien voor voedsel.
Koopcultuur
We bewaren dingen omdat ze mooi zijn, er een herinnering aan kleeft of omdat we denken dat ze wellicht nog nuttig kunnen zijn in de toekomst. We zijn van een handwerkcultuur echter verschoven naar een koopcultuur. En doordat nieuwe spullen in overdaad beschikbaar zijn, zijn we ons minder gaan hechten aan de spullen om ons heen. De kledingindustrie met de fast fashion is hier een duidelijk voorbeeld van. Ieder seizoen is er een nieuw modebeeld waar we aan willen voldoen. Nieuwe kleding wordt daarvoor geproduceerd en verscheept zodat de kleding over de hele wereld geconsumeerd kan worden. De kwaliteit is zo laag dat het na een enkel seizoen uit elkaar valt en we het weggooien. Nieuwe kleding kopen is makkelijker dan repareren. We hechten nog maar weinig waarde aan onze spullen.
Digitale ‘spullen’
Er is een trend ontstaan die deze spullen als een ballast is gaan zien, iets wat ons ervan kan weerhouden in het hier en het nu te leven. Maar om nu te zeggen dat minder spullen hebben ook beter is, lijkt te makkelijk. Onze ‘spullen’ zijn steeds meer digitaal en staan in de cloud, maar de servers en energie die er voor nodig zijn om dat in stand te kunnen houden is ook niet immaterieel. Een gebrek aan hechting aan spullen betekent ook dat we makkelijker consumeren en weinig verantwoordelijkheid voelen voor wat we kopen en weggooien. Wellicht lijkt het bevrijdend om enkel een koffertje vol met spullen te hebben, maar de ecologische voetprint die je er mee achterlaat op de aarde is niet per definitie kleiner dan wanneer je meer (fysieke) spullen hebt.
Waarom bewaren we?
Er zijn vele argumenten waarom we wel of minder of juist helemaal niets moeten bewaren. Willen we objecten van vroeger door onze handen laten gaan zodat het de herinneringen uit een tijd ver weg oproept, of zijn we liever op pad met een koffertje en een laptop? Zijn we individualistisch ingesteld of kijken we liever naar het grote plaatje en de impact die we daarop maken? Of zien we een maatschappelijk of persoonlijk belang in het documenteren en het bewaren van de geschiedenis? Wellicht ligt het antwoord op de vraag waarom we bewaren niet zozeer in de spullen, maar in onszelf en wat wij persoonlijk belangrijk vinden.
Door: Berit Akse
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.