Handelsoorlog
Handelsoorlog | Actualiteitencollege met econoom Albert de Vaal | Woensdag 6 juni 2018 | 12.45 – 13.30 uur | Hal Erasmusgebouw, Radboud Universiteit
Column Peter van der Heiden - Handelsoorlog | Podcast
Afgelopen vrijdag ging het dan toch door: president Trump besloot tot het instellen van importheffingen op staal en aluminium. Voor een aandachtig luisterend publiek verklaarde econoom Albert de Vaal de ins en outs van deze nieuwe maatregel en haar consequenties. Filosoof Cees Leijenhorst stelde de vragen.
'Een handelsoorlog,' riepen de media direct, maar is dat wel de juiste term?
In feite is het wapengekletter met andere middelen. Maar het idee dat handel goed is en dat een belemmering ervan leidt tot oorlog is wel een interessante gedachte. De reactie van de EU vind ik mooi, ze spelen het via de WTO en dat is precies het juiste platform. Zij werd immers opgericht om handel te coördineren en in overleg ervoor te zorgen dat de tarieven omlaag gaan zodat iedereen profiteert. Het is een erg succesvol project geworden, met name – en dat is nu natuurlijk interessant – voor de VS. Trumps uitspraak “de wereld is tegen ons” is dus ook niet helemaal in lijn met de feitelijke geschiedenis, die juist laat zien dat de VS altijd aanvoerder is geweest in het willen verlagen van tarieven omdat de wereld als een markt fungeert voor de innovatieve industrie van de VS.
“Trump gedraagt zich als een jongetje op het schoolplein”
Denk je dat het een succesvolle move is van de EU, om het via de WTO te spelen?
In de voorwaarden van de WTO staat dat terugslaan mag, dus wat dat betreft hadden de VS het spelletje ook via de WTO kunnen spelen als zij, zoals Trump beweert, decennia lang benadeeld werden. Dat hebben ze alleen niet gedaan. Het beleid van Trump lijkt op dat van een jongetje op het schoolplein: erin beuken en hopen dat je wint. Maar de EU heeft nu natuurlijk geen zin meer om te gaan onderhandelen.
Zullen we maatregelen ertoe leiden dat bepaalde producten, zoals pindakaas, en levi’s spijkerbroeken, duurder worden?
Alleen als er geen andere aanbieders zijn voor dit product, anders springen die natuurlijk in het gat. Een andere mogelijkheid is dat VS-ondernemers hun producten tegen een lager tarief gaan aanbieden om toch nog te kunnen meedingen op de markt. Een importtarief is niet effectief als je een land met een groot aanbod bent, zoals de VS op het gebied van staal.
Waarom doet Trump het dan toch?
Het was een verkiezingsbelofte en met de parlementsverkiezingen in het vooruitzicht moest hij deze belofte wel gaan waarmaken. Maar verstandig is het niet. Een andere reden is dat Trump hiermee de teloorgang van de Amerikaanse industrie probeert te maskeren. Die teloorgang wordt met name veroorzaakt door een vergaande robotisering en mechanisering en treft vooral het middenkader. Bovendien: handel is niet meer zo simpel als honderd jaar geleden. Onderdelen van één product worden inmiddels op verschillende plekken ter wereld gemaakt, met name intensieve laaggeschoolde arbeid wordt naar lageloonlanden verplaatst. De effecten van deze nieuwe ontwikkelingen zijn weer vooral voor laaggeschoolden groter.
“Trump ziet zijn land als een bedrijf, en wat hij wil is winnen”
Is het dan echt alleen maar voor de bühne, deze maatregel?
Trump lijkt te denken dat zijn land een bedrijf is, en wat hij wil is winnen. Hij gaat de concurrentiestrijd aan, maar vergeet dat je export nodig hebt om import te kunnen betalen. En ja, misschien is het voor een Amerikaanse president wel gewoon goed om in oorlog te zijn, al was het maar een handelsoorlog. Je hebt een vijand nodig, dat slaat misschien wel aan bij je electoraat.
En de rol van de WTO?
Tja, de WTO zit wel in een lastig parket omdat de multilaterale onderhandelingen onder druk staan: landen zoeken andere wegen dan via de WTO, bijvoorbeeld regionaal. Bovendien zijn de onderhandelingen steeds vaker ook gericht op andere aspecten dan enkel tarieven: het gelijkstellen van regelgeving bijvoorbeeld. Je zou kunnen zeggen dat de WTO ten onder gaat aan haar eigen succes, want zij heeft al veel vrijgemaakt. Het liberaliseren van handel leidt ertoe dat een land er als geheel op vooruitgaat, maar dat bepaalde groepen achteruitgaan.
De Europese Unie lijkt heel sterk één lijn te trekken.
Ja… voor zolang het duurt. Nu treffen de maatregelen alle Europese landen ongeveer even zwaar, maar als de VS bijvoorbeeld importbelasting gaat heffen op auto’s zal een land als Duitsland onevenredig zwaar getroffen worden. Dan is het de vraag of die eenheid blijft bestaan. Trump weet dat hij de lidstaten tegen elkaar kan uitspelen en ik twijfel er geen moment aan dat hij dat zal doen als hij inschat dat hij op die manier kan ‘winnen’.
Door: Liesbeth Jansen
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.