Seculier boeddhisme
A Secular Buddhism | Lecture by Buddhism scholar and teacher Stephen Batchelor | Monday 9 July 2018 | 19.30 – 21.15 hrs | Grotius Building, Radboud University
Video | Podcast | Volzin - Stephen Batchelor deel I: ‘Ik ben een mislukte boeddhist’ | Volzin - Stephen Batchelor deel II: ‘Protestantse theologie heeft mij geïnspireerd’ | Volzin - Stephen Batchelor deel III: ‘Secularisering boeddhisme begint in Azië’
"Erg interessant! Ben er anders door gaan denken en ga hem nog een paar keer terug kijken!" (uit een deelnemersevaluatie)
Mindfulness is alomtegenwoordig in de Westerse maatschappij. Maar boeddhisme is meer dan meditatie en andere rituelen. Vanavond staat de bekende boeddhistische leraar en denker Stephen Batchelor op het podium voor Radboud Reflects. Hij geeft zijn visie op het boeddhisme en specifiek op de seculiere vorm hiervan die hij zelf ontwikkelde. Hij gaat in gesprek met hoogleraar Psychiatrie Anne Speckens, tevens directeur van het Centrum voor Mindfulness aan het RadboudUmc, en Christoph Hübenthal, hoogleraar Systematische theologie aan de Radboud Universiteit. Het gesprek wordt geleid door Liesbeth Jansen, programmamaker bij Radboud Reflects.
Secularisatie vanuit het Oosten
Volgens Batchelor is de secularisatie van het boeddhisme niet begonnen in het Westen, wat veelal gedacht wordt vanwege de prominente aanwezigheid van mindfulness, maar in het Oosten. Bijvoorbeeld in Birma, waar een volk met een sterke cultuur en lange geschiedenis door kolonialisme onderdrukt werd. Als een antwoord op deze onderdrukking grepen zij terug op hun eigen normen en waarden en stelden de vraag wat het boeddhisme precies voor hen betekende. Uit deze beweging kwam het idee voort dat meditatie niet alleen door monniken in het klooster gepraktiseerd zou moeten worden, maar dat het geïntroduceerd moest worden in het alledaagse leven van alle mensen. Zo is de vipassana-beweging ontstaan.
Ethiek
Het is deze vipassana-beweging die naar het Westen kwam en zo succesvol werd. Vandaag de dag worden er veel meditatie- of mindfulnesscursussen gehouden. Hier komen ook veel mensen op af die (nog) niets van het boeddhisme weten. Voor Batchelor is dit echter niet problematisch. Voor hem is een seculier boeddhisme, zoals hij dat in de afgelopen jaren heeft ontwikkeld, met name een ethische kijk op de mens en hoe het je het meeste uit je leven kan halen. Batchelor is teruggegaan naar de oorspronkelijke bronnen van het boeddhisme in de hoop hier de ideeën van de historische Boeddha, Siddharta Gautama, terug te vinden.
Geen waarheid, maar taken
Het seculier boeddhisme biedt een, wat Batchelor noemt, reformatorische kijk (geïnspireerd op de Reformatie van de kerk geïnitieerd door Luther) op het boeddhisme. Volgens Batchelor blijkt uit de oorspronkelijke bronnen dat de Boeddha niet geïnteresseerd was in het opzetten van een nieuwe metafysische kijk op hoe de wereld is ontstaan of in wat de aard van de waarheid is. Het uitgangspunt van de Boeddha was de vraag hoe we om moeten gaan met lijden, oftewel dukha. Batchelor ziet het omgaan met het lijden en daardoor zo goed mogelijk leven als de kern van het boeddhisme, en niet zozeer het beëindigen van het lijden. Voor hem is het seculiere boeddhisme niet een religie met waarheidsclaims, maar een wereldse ethiek waarin taken centraal staan.
Pragmatiek van het boeddhisme
Sommige boeddhisten vinden dat het proces van secularisatie binnen het boeddhisme afbreuk doet aan de traditie, omdat het alleen gebruik maakt van bepaalde aspecten ervan, bijvoorbeeld meditatie. Maar volgens Batchelor is het juist deze creatieve en pragmatische manier van omgaan met de traditie die ervoor zorgt dat het boeddhisme aansluiting weet te vinden in vrijwel iedere cultuur waarmee het in aanraking komt. Dit is precies wat het zo succesvol maakt. Overal waar het boeddhisme bedreven wordt, heeft het een uniek en eigen karakter. Wellicht is het juist dit vermogen tot aanpassen waar de ware boeddhistische richting te vinden is, aldus Batchelor.
Door: Berit Akse
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.