Achter de maan is het stil genoeg
Achter de maan | Radboud Reflects @ de Kaaij met sterrenkundige Marc Klein Wolt | Dinsdag 10 juli 2018 | 20.15 - 21.00 uur
De regen is weggetrokken en er schijnt een heerlijk zonnetje op De Kaaij. Onder het genot van een biertje luisteren zo’n tachtig mensen aandachtig naar het enthousiaste verhaal van sterrenkundige Marc Klein Wolt. Hij begint met de concrete aanleiding, de recente maanlancering in China met aan boord elektronica van RU makelij: “We zijn het eerste Nederlandse instituut met een internationale missie. We zijn ook de eerste Nederlandse universiteit met een missie naar de maan.” Hij laat de antennes zien die meegestuurd zijn met de satelliet en die nu in een baan achter de maan zijn gebracht om daar radiogolven van de oerknal op te vangen. Klein Wolt laat horen hoe het klonk, de raketlancering, inclusief aftellen in het Chinees: “Je hebt geen idee wanneer ze nou bij nul zijn.” Het was een moment met heel tegenstrijdige emoties, vertelt hij: “Enerzijds was er dat enorm harde geluid dat een soort machogevoel wakker roept. Anderzijds zag ik de raket steeds verder uit het zicht verdwijnen en dacht ik “Daar gaat hij, mijn raketje…”
Buiten de dampkring
Dan is het tijd voor theorie. Omdat er in de buitenlucht geen beeldprojectie mogelijk is, geeft Klein Wolt tekst en uitleg door middel van een rollenspel: drie mensen spelen de maan, de aarde en de satelliet. Vervolgens vertelt Klein Wolt hoe we op aarde een deel van het elektromagnetisch spectrum – namelijk de lange radiogolven - niet kunnen opvangen omdat ze tegen de atmosfeer botsen. Om ze toch op te vangen moeten we buiten de dampkring zijn. En dan liefst een behoorlijk eind weg, want een deel van de radiostraling die we hier op aarde produceren is ook buiten de dampkring “hoorbaar”. Achter de maan is het stil genoeg.
Het vroegste heelal
“Wat we gaan doen, is het meten van een deel van het elektromagnetisch spectrum in een nieuw frequentiegebied. Dat betekent dat we sowieso nieuwe ontdekkingen gaan doen, want dit is nog nooit eerder gebeurd. De golven uit het vroege heelal spelen zich precies in dit frequentiegebied af. Als er een oerknal is geweest, dan moeten er al bepaalde structuren aanwezig zijn geweest. We weten dat die structuren ertoe neigen om samen te clusteren. Dit heeft ertoe geleid dat de eerste sterren(stelsels) zijn ontstaan. Ooit waren er nog geen sterren, maar er was wel waterstof – en hieruit is alles ontstaan. De straling die de atomen uit dit vroegste heelal uitzonden is nog steeds aanwezig, we moesten alleen een manier bedenken om ze op te vangen. Hoewel we op aarde natuurlijk prachtige en hele sterke antennes hebben, zijn de frequentiegebieden uit het vroege heelal hier niet waarneembaar. Ons plan is dan ook om een netwerk van antennes te ontwikkelen, op zoek naar ruis uit het vroegste heelal.
Door: Liesbeth Jansen
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.