18|09|11 Provocatie en vrijheid | Actualiteitencollege met politicoloog Andrej Zaslove en ethicus Marcel Becker
Provocatie en vrijheid | Actualiteitencollege met politicoloog Andrej Zaslove en ethicus Marcel Becker | Dinsdag 11 september 2018 | 12.30 – 13.15 uur | Theaterzaal C, Elinor Ostrom Gebouw Heyendaalseweg 141
Lees hier de column van Peter van der Heiden.
Doodsbedreigingen, massale demonstraties en een daadwerkelijke aanslag, de aangekondigde cartoonwedstrijd van Geert Wilders bleef niet zonder gevolgen. Moeten we dit zien als een doelbewuste provocatie of toch als vrijheid van meningsuiting? Over deze vraag bogen politicoloog Andrej Zaslove en filosoof Marcel Becker, beiden verbonden aan de Radboud Universiteit, zich tijdens een actualiteitencollege over provocatie en vrijheid. Zaslove en Becker concludeerden dat ze niet te rouwig waren om de gecancelde cartoonwedstrijd. Het was in het belang van de juiste interpretatie van het vrije woord.
Traditiegetrouw trapte parlementair historicus Peter van der Heiden af met een column. Het was Van der Heiden niet helemaal duidelijk wat Wilders nou precies wilde bereiken met zijn cartoonwedstrijd. Het lijkt in ieder geval van weinig verantwoordelijkheidsgevoel te getuigen. "Nergens zie je de PVV ooit afwegen of het niet zinvoller is de dialoog aan te gaan met gematigden dan telkens weer te benadrukken hoe intens slecht de Islam is." Dat er een groep extremistische moslims heel boos wordt van zo'n wedstrijd, en oproept tot geweld dat had iedereen wel kunnen bedenken: "Dat wisten we allang, dat is als aantonen dat gras groen is." Volgens Van der Heiden lijkt het alsof Wilders met zijn acties een martelaar van het vrije woord wil worden. Dat hij in zijn strijd de vrijheid van meningsuiting voor Nederlanders met een moslimachtergrond wil inperken, daar gaat Wilders voor zijn eigen gemak aan voorbij.
Provocatie
Weinig creatief vond Andrej Zaslove de cartoonwedstrijd van Geert Wilders. “Duidelijk een provocatie en weinig origineel. Zijn eerdere ‘minder-minder-uitspraak’ zorgde binnenslands voor veel meer commotie.” Toch was Zaslove enigszins verbaasd dat de oppositie vooral toekijkt en niet met een helder tegengeluid komt. “Ze zijn te bang te om een genuanceerd beeld van vrijheid van meningsuiting te verkondigen. Wilders, aan de andere kant, voelt de hete adem van Forum voor Democratie in zijn nek.” De partij van Thierry Baudet en Theo Hiddema komt steeds dichter bij de PVV in de peilingen en is een serieuze bedreiging geworden voor Wilders.
Vrijheid van meningsuiting
“Wie is er nu niet voor vrijheid van meningsuiting?” Filosoof Marcel Becker verwees naar de pr-video van de cartoonwedstrijd die aan het begin van het programma werd vertoond. Retorisch sterk dat Wilders in zijn video lijkt op te komen voor de vrijheid van meningsuiting. Tegelijkertijd schort er volgens Becker nogal wat aan de aanname die Wilders doet. “Oorspronkelijk is vrijheid van meningsuiting bedoeld als middel tot oppositie tegen de macht. Wilders geeft hier zijn eigen interpretatie aan en gebruikt deze vrijheid te pas en te onpas om te zeggen wat hij vindt. Dat is natuurlijk onethisch.” Volgens Zaslove is Wilders wel heilig overtuigd van de ernst van zijn zaak. “Ik denk dat hij oprecht gelooft dat de islam een directe bedreiging is voor onze samenleving. Hij is hier echt door geobsedeerd.”
Failed state
Ondanks het gebrek aan creativiteit en de obsessie van Wilders blijven zijn ideeën van invloed op de andere politieke partijen. Dat is volgens Zaslove te wijten aan het feit dat populisten een verhaal hebben. Andere partijen weten daar volgens hem lastig op te anticiperen. Toch sijpelt Wilders kijk op multiculturaliteit ook door tot de gevestigde politiek, zij het achter gesloten deuren. Zeer problematisch noemde Becker het dat minister Stef Blok Suriname in een achterkamer een failed state noemde. “Een politicus moet zich bewust zijn van zijn eigen positie. Bepaalde groepen mogen provoceren, maar voor politici gelden andere normen.”
Liberalisme
Er zit een zekere paradox in de liberale ideologie, waar de liberale politici mee worstelen. Aan de ene kant verdedigen de liberalen de vrijheid van meningsuiting. Tegelijkertijd is diezelfde vrijheid niet absoluut en een grondwaarde waar je gepast mee om moet gaan. Dit leidt tot opmerkelijke beslissingen: men staat de cartoonwedstrijd toe, maar de tentoonstelling is op PVV-afdeling in de Tweede Kamer, waar geen gewone burger kan komen. Wanneer we de essentie van het liberalisme serieus nemen, is het volgens Zaslove en Becker niet erg dat de cartoonwedstrijd van Wilders is afgeblazen. Het vrije woord werd op de verkeerde manier gebruikt.
Door Dave Willems
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.