Hoop in warme tijden
How to Change Climate Change? | Lectures by ecologist Stephen W. Pacala and climate researcher Heleen de Coninck |Tuesday 16 October 2018 | 19.30 – 21.00 hrs | Collegezalencomplex, Radboud University
Podcast | Video | Radboud Recharge - Waarom er hoop is voor het klimaat
"More evenings like this one please! We didn't have enough time to discuss everything. Great speakers, great presenter, engaged audience!" (uit een deelnemersevaluatie)
Zijn de doelstellingen van het Parijsakkoord haalbaar? Waarop baseren regeringen hun beleid om deze doelen te halen? Hoe staan de VS ervoor met betrekking tot de klimaatdoelen? En is er reden voor optimisme? Tijdens een interactieve avond in een uitverkocht theaterzaal C luisterden toeschouwers aandachtig naar antwoorden op deze vragen. De lezingen werden verzorgd door Heleen de Coninck, klimaatonderzoeker aan de Radboud Universiteit en betrokken bij diverse rapporten van IPCC, en Stephen W. Pacala, hoogleraar ecologie en evolutionaire biologie aan Princeton University en directeur van het Princeton Environmental Institute. Hierna gingen zij met elkaar in gesprek onder leiding van gespreksleider Bram Bregman, bijzonder hoogleraar duurzaamheid en klimaat aan de Radboud Universiteit.
Politiek en wetenschap
Heleen de Coninck werkte mee aan het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat regeringen op een wetenschappelijke manier de beleidsopties voorlicht voor het halen van de doelen van het Parijsakkoord. Het meest recente rapport focust specifiek op het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5°Celcius. Ze legde uit dat het doel van het rapport niet was om beleid voor te schrijven, maar om beleidsrelevante aanbevelingen te doen. Zoals ze zelf stelde: “It’s policy relevant, not policy prescriptive.” Het rapport is volgens De Coninck meer politiek getint dan gewoonlijk, omdat het dit keer opgesteld is op aanvraag van de overheden die betrokken zijn bij het Parijsakkoord. Deze konden meepraten over formuleringen en konden onderhandelden over wat er wel en niet in het rapport terechtkwam. Ze voegt eraan toe dat de IPCC controleerde of het onderliggende rapport inhoudelijk in orde bleef en dat zij de rol van gatekeeper innamen.
Centrale boodschap
Ze vervolgde haar lezing met het benoemen van de belangrijkste punten die in het rapport naar voren kwamen. Hierbij gaf ze aan dat er nu al sprake is van opwarming van de aarde met 1 graad. Met het huidige tempo van opwarming is de kans groot dat dit tussen 2030 en 2052 zal oplopen naar 1,5 graad. Het is van groot belang dat het hierbij blijft en niet verder oploopt tot 2 graden stijging. Hoewel een halve graad weinig lijkt, zorgt dit verschil voor minder extreme weersomstandigheden. Dit kan bijvoorbeeld nét het verschil maken tussen behoud van koraal en het volledig uitsterven ervan. Ze benadrukte dat het gestelde doel wetenschappelijk gezien reëel is, maar dat er ongekende veranderingen nodig zijn. Dit maakt het een prangend politiek vraagstuk. Verder stelde ze dat de opwarming op 1,5 graad houden hand in hand gaat met andere maatschappelijke doelen. Ook legde ze uit in hoeverre we onze emissie-uitstoot moeten beperken om te voldoen aan het gestelde doel van het Parijsakkoord.
Meerdere uitwegen
Om het gestelde doel te behalen moeten volgens De Coninck de uitstootpatronen veranderd worden. Er zijn systematische transities nodig op het gebied van: energie, land en ecosysteem, stad en infrastructuur, industrie, en de uitstoot van koolmonoxide. Ze vertelde dat in het rapport van de IPCC vier mogelijke paden naar voren werden geschoven om dit te bereiken, met elk hun eigen voor- en nadelen. Op deze manier kunnen beleidsmakers kiezen wat het best aansluit op hun situatie. Tot slot gaf ze verschillende cruciale sectoren aan die het verschil kunnen maken tussen het behalen of niet behalen van de doelen. Om een klimaatcatastrofe te voorkomen moet men nu op alle vlakken in de samenleving actie ondernemen.
(Wan)hoop over situatie in de VS
Stephen Pacala vertelde over het klimaatbeleid in de Verenigde Staten. Hij sprak van een paradox in Amerika en verwoordde het als volgt: “There’s hope in these dark and warming times.” Donkere tijden, omdat Trump en zijn achterban klimaatverandering ontkennen en zich terug willen trekken uit het Parijsakkoord. Hij sprak van hoop, omdat een aantal door Obama ingevoerde maatregelen voor schone energie en plannen om CO2 te reduceren nog steeds standhouden. Ook was hij hoopvol omdat de VS zich pas na de volgende presidentiële verkiezingen in 2020 definitief uit het Parijsakkoord terug kunnen trekken. Vervolgens ging hij dieper in op de twee belangrijkste redenen voor optimisme omtrent het tegengaan van klimaatverandering.
Grote technologische vooruitgang
Om zijn eerste reden kracht bij te zetten verwees Pacala naar zijn onderzoek met Socolow in 2004, naar technologische oplossingen voor klimaatverandering. Op het moment van het onderzoek was er nog lang geen uitzicht op technieken die klimaatverandering écht effectief tegen konden gaan. Nu, slechts veertien jaar later, zijn er volgens Pacala vele nieuwe, efficiënte technologieën ontwikkeld en is klimaatverandering te stoppen met behulp van deze technieken (bijv. zon- en windenergie; batterijen en CO2-afvang). Met deze ontwikkelingen is zelfs een volledig elektrische economie zonder uitstoot van koolstof binnen bereik gekomen.
De wijsheid van de markt
Volgens Pacala konden en kunnen we deze enorme technologische vooruitgang boeken door de wijsheid van de markt. Als voorbeeld noemde hij dat de subsidies die Obama doorvoerde op duurzamere technologieën niet zijn teruggedraaid door de Republikeinen, die (de invloed van mensen op) klimaatverandering ontkennen. Ze hebben de subsidies niet teruggedraaid, omdat er veel druk werd uitgeoefend door een diverse en grote lobby van o.a. bedrijven. Het bedrijfsleven zag namelijk in dat de energietransitie onomkeerbaar is en zette daarom volop in op deze transitie. Pacala gaf aan dat deze zogenaamde wijsheid van de markt dus bepaald heeft dat deze transitie zich voort zal zetten. Hij noemde het een belangrijke reden om hoopvol te zijn in de strijd tegen klimaatverandering.
Verschillende oplossingen
Hoewel Pacala’s technologisch optimisme sterk verschilde van het meer waarschuwende verhaal van De Coninck, werd in het nagesprek met Bram Bregman al snel duidelijk dat de twee sprekers het roerend eens waren over het feit dat actie om klimaatverandering tegen te gaan noodzakelijk is. In het gesprek met het publiek bespraken ze of louter technologische innovatie voldoende zou zijn om het tij te keren, of dat gedragsverandering ook noodzakelijk was. De consensus in de zaal leek te zijn dat om klimaatverandering te veranderen deze twee hand in hand zouden moeten gaan.
Door: Tieu van Gulick
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.