Ziekenhuizen failliet: hoe staat het met onze gezondheidszorg?
Zieke ziekenhuizen | Actualiteitencollege met zorgmanager Mark van Houdenhoven en managementfilosoof René ten Bos| Donderdag 1 november 2018 | 12.30 – 13.15 uur | Theaterzaal C, Elinor Ostrom Gebouw Heyendaalseweg 141
Aankondiging - De Nederlandse gezondheidszorg wankelt. Het Slotervaart Ziekenhuis en de IJsselmeer ziekenhuizen gingen afgelopen week failliet. Hoe kan het dat een ziekenhuis failliet gaat? Is goede zorg dichtbij niet een recht voor iedereen? Komt duurzame zorg op de tocht te staan door commercialisering van de zorg? Of is dit nu eenmaal hoe de markt werkt? Kom luisteren naar Mark van Houdenhoven CEO van de Maartenskliniek en filosoof van de managementwetenschappen René ten Bos, en praat mee over het failliet van de zorg. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag
Het Slotervaart Ziekenhuis en de IJsselmeerziekenhuizen gingen afgelopen week failliet. Hoe kan het dat een ziekenhuis failliet gaat? Is goede zorg dichtbij niet een recht voor iedereen? Komt duurzame zorg op de tocht te staan door commercialisering van de zorg? Genoeg vragen voor een actualiteitencollege van Radboud Reflects. In een volle theaterzaal van het Ostromgebouw konden de aanwezigen luisteren naar een column van huiscolumnist Peter van der Heiden, gevolgd door een gesprek tussen Mark van Houdenhoven, CEO van de Maartenskliniek te Nijmegen en bijzonder hoogleraar Economische bedrijfsvoering in de gezondheidszorg, en hoogleraar Filosofie van de managementwetenschappen Denker des Vaderlands René ten Bos. Filosoof en universitair docent Wijsgerige ethiek Marcel Becker leidde het gesprek.
Privatisering
Huiscolumnist Peter van de Heiden trapte af: “Wim Kok heeft het niet meer meegemaakt: het ultieme resultaat van de marktwerking van de zorg.” Alle andere privatiseringen hebben volgens hem negatief uitgepakt: de privatisering van de energievoorziening leidde tot hogere prijzen, de privatisering van Schiphol tot meer geluidsoverlast en de privatisering van de spoorwegen tot duurdere treinkaartjes en meer drukte. “Maar wat ik echt niet begrijp is de privatisering van de zorg. Marktwerking kan daar niet en is ook echt niet eerlijk: probeer maar eens over de behandeling te onderhandelen als je een hartaandoening hebt.” We hebben het idee dat de markt deze zaken veel beter kan organiseren dan de overheid. Dat is echter niet te zien in de privatisering van de energie- en transportsector. “Maar dat is nog tot daar aan toe. In de medische sector heeft marktwerking niks te zoeken”, aldus Van de Heiden. “Ik heb maar één woord voor dit beleid: ziek.”
Afspraken maken over faillissementen
In gesprek met Mark van Houdenhoven ging Marcel Becker op zoek naar de oorzaak van het faillissement van de ziekenhuizen. Van Houdenhoven stelt echter dat een faillissement niet zo uniek is: “Er gaan vaker ziekenhuizen failliet, maar dat zijn we vergeten. Wat nu uniek is, is dat het plotseling en met veel bombarie kwam, omdat patiënten opeens naar een ander ziekenhuis moesten.” Faillissementen zijn volgens hem niet te voorkomen, maar we kunnen er wel voor zorgen dat het proces beter verloopt. “Als je een faillissement aanvraagt en de curator is binnen kun je als bestuur niks meer doen. Het is in het belang van de samenleving dat we afspraken maken over wat we doen in dit soort scenario’s, in plaats van de curator alle besluiten te laten maken.”
Gereguleerde marktwerking
Ook nuanceerde Van Houdenhoven het beeld dat dit probleem is veroorzaakt door marktwerking. “De term marktwerking heeft een soort explosieve werking. Formeel heeft onze zorgsector een gereguleerde marktwerking: de bedrijven die er in werken mogen geen winst uitkeren. Er is dus geen winststreven.” Van Houdenhoven gaf aan dat het maken van winst juist een goede zaak is, omdat deze winst geïnvesteerd wordt in kwaliteitsverbetering van de zorg. René ten Bos sluit zich aan bij dit beeld. “De markt is heel streng gereguleerd. Zo kunnen zorgverzekeraars niet zomaar hun pakketten bijstellen.” Ook het wijzen naar het privékarakter van ziekenhuizen is volgens Ten Bos onterecht. Hij stelde dat de overheid verantwoordelijk maken voor de zorg geen garantie is voor kwaliteit, maar dat het juist belangrijk is dat we dit zelf organiseren. “In Groot-Brittannië worden ziekenhuizen georganiseerd door de staat, maar daar moet de minister regelmatig besluiten om een ziekenhuis te sluiten.”
Veranderende rol van de huisarts
Ten Bos ging verder in op de veranderende rol van de huisarts. “Veertig, vijftig jaar geleden waren huisartsen echte autoriteiten die veel besluiten maakten en behandelingen deden. Nu laten we de zorgverlening over aan specialisten en heeft de huisarts vaak alleen een doorverwijsfunctie. Hierdoor wordt het systeem een stuk duurder en kun je niet overal dezelfde zorg aanbieden.” Daarnaast is Ten Bos kritisch op de positie die de kosten innemen in de zorgsector. Hij stelde dat de zorgverzekeraars alleen maar kijken naar het prijskaartje, terwijl het voor zorgverleners niet te begrijpen is dat de waarde van hun zorgverlening niet belangrijker is dan de waarde vande kosten.
Economische rationaliteit
Becker vroeg of Van Houdenhoven vooral met zijn personeel praat over de waarde van de zorg of de kosten. “Beide”, stelt hij. “Ik denk dat we iedereen mee moeten nemen in het verhaal over de kosten, maar we moeten recht doen aan de andere waarde. Je moet beide componenten behandelen. Maar als je alleen een dichotome discussie gaat voeren tegen de markt en voor de markt, slaan we het echte gesprek dood.” Hij stelt dat het mogelijk is om economische rationaliteit in te brengen in zijn ziekenhuis. “Als je in de zorg werkt moet je je echt verdiepen in de zorg en de zorgverleners. Zonder dat ga je het goede gesprek niet aan, maar ik moet hen ook meenemen in de rationaliteit van het bedrijf. Als ik hen niet leer over winst en verlies komt dit gesprek nooit op gang.” Van Houdenhoven stelt dat de studie Geneeskunde daar ook een bijdrage aan kan leveren. “Ik hoop dat ze daar een paar cursussen gaan aanbieden over hoe het bedrijf draait en dat ze er dan over mee willen denken. Als je nieuwe heupen kunt kopen voor de helft van het geld kun je dit namelijk investeren in het ziekenhuis.”
Toegankelijkheid niet in het geding
Na afloop van dit gesprek hadden de aanwezigen in de zaal de kans om vragen te stellen. Hierin stelden de sprekers onder andere dat de toegankelijkheid van de zorg niet in het gedrang is, ondanks het sluiten van de ziekenhuizen. Van Houdenhoven: “De capaciteit van de zorg is meer dan voldoende. Het is de vraag of de capaciteit goed verdeeld is en soms moet je wat verder rijden. Maar er zijn genoeg ziekenhuizen die patiënten van de gesloten ziekenhuizen met liefde opvangen. Ik maak me geen zorgen.”
Door: Bas Nordkamp
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Aankondiging
De Nederlandse gezondheidszorg wankelt. Het Slotervaart Ziekenhuis en de IJsselmeer ziekenhuizen gingen afgelopen week failliet. Hoe kan het dat een ziekenhuis failliet gaat? Is goede zorg dichtbij niet een recht voor iedereen? Komt duurzame zorg op de tocht te staan door commercialisering van de zorg? Of is dit nu eenmaal hoe de markt werkt? Kom luisteren naar Mark van Houdenhoven CEO van de Maartenskliniek en filosoof van de managementwetenschappen René ten Bos, en praat mee over het failliet van de zorg.
Marktwerking
Omvallende ziekenhuizen horen simpelweg bij marktwerking in de zorg, stelde minister Bruins van VWS vorige week. Het is een ‘stresstest’ voor ons huidige zorgsysteem. Volgens Mark van Houdenhoven had een dergelijke sluiting ook kunnen gebeuren wanneer de overheid aan het roer zou staan. Het failliet van de ziekenhuizen past binnen een bredere efficiëntieslag in de zorg. Wat is de rol van de overheid en de zorgverzekeraars in het bereikbaar houden van acute zorg
Duurzame zorg
Dit zorgdebacle roept ook de vraag op in hoeverre privatisering van de zorg goed is voor een ziekenhuis. Wat is de rol de van de investeerders achter de ziekenhuizen? Wijzen boze demonstranten terecht met een beschuldigende vinger naar de zorgverzekeraars? En hoe gaat deze problematiek opgelost worden? Hoe houden we de zorg duurzaam, rechtvaardig, toegankelijk en betaalbaar
Zorgmanager Mark van Houdenhoven en filosoof van de managementwetenschappen René ten Bos gaan met elkaar in gesprek onder leiding van ethicus Marcel Becker over privatisering, marktwerking en duurzaamheid in de zorg. Parlementair historicus Peter van der Heiden trapt af met een column. Aansluitend is ruimte voor vragen uit de zaal.
Over de sprekers
Mark van Houdenhoven is CEO van de Maartenskliniek te Nijmegen en bijzonder hoogleraar Economische bedrijfsvoering in de gezondheidszorg aan de Radboud Universiteit. In zijn onderzoek richt hij zich op de duurzame toekomst van de gezondheidszorg en de wijze waarop de samenleving en zorgbedrijven kunnen bijdragen aan de gezondheid van haar inwoners.
René ten Bos is hoogleraar Filosofie van de managementwetenschappen aan de Radboud Universiteit en tevens Denker des Vaderlands. Hij roert zich regelmatig in het maatschappelijke debat.
Marcel Becker is filosoof en universitair docent Wijsgerige ethiek. Hij leidt het gesprek.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.