19|01|21 Zinloos leven. Hoe doe je dat? | Filosofische werkplaats met filosoof Annemarie van Stee

Zinloos leven. Hoe doe je dat? | Filosofische werkplaats met filosoof Annemarie van Stee | Maandag 21 januari 2019 | 19.30 – 21.30 uur | Studio LUX, Nijmegen.

"Erg goed geleid. Inspirerend. En bijzonder met groep mensen die elkaar niet kent." (Uit een deelnemersevaluatie.)

Aankondiging - We geloven niet meer in DE zin van het leven. Maar dat betekent nog niet dat we niet meer nadenken over wat ONS leven zinvol of juist zinloos maakt. En we oordelen graag over de zin van andermans leven. Onderzoek samen met filosoof Annemarie van Stee waarom je leven soms zinvoller lijkt dan anders en wat het leven betekenisvol maakt. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Zinloos leven, hoe doe je dat?

Wat hebben ervaringen van zinloosheid ons te zeggen over de zin van het leven? Aan de hand van deze eerste vraag gingen de deelnemers van de filosofische werkplaats met elkaar in gesprek. Daarbij gaf gespreksleidster Annemarie van Stee eerst een aantal regels en kaders aan, waaronder het uitgangspunt dat de filosofie niet zoekt naar de oorzaken van zinloosheid, maar dat er door middel van een systematische bevraging wordt gezocht naar een beter begrip van het concept zinloosheid zelf.

Naar aanleiding van een aantal persoonlijke ervaringen met zinloosheid kwam al gauw de vraag op tafel wie eigenlijk bepaalt wat zinvol is. Doe je dat zelf? Bepaalt je omgeving dat? Of is er een absolute maatstaf voor wat wel en niet zinvol is? Het blijkt moeilijk om iets zinvol te blijven vinden als je omgeving zegt dat het zinloos is, of als je je realiseert dat je eigen acties in feite in het niet vallen bij wat er op grotere schaal in tegengestelde beweging gebeurt, bijvoorbeeld als het gaat om het opruimen van zwerfafval.

Ook werd er gesproken over het stellen van doelen. Enerzijds kunnen die helpen om zin te ervaren, anderzijds kunnen ze juist ook tot een groot gevoel van zinloosheid voeren als het doel niet bereikt wordt. Bijvoorbeeld wanneer iemand zijn leven lang bewust gezond geleefd heeft en dan toch ziek wordt. De onrechtvaardigheid van lijden en kwaad kan tot een sterk gevoel van zinloosheid leiden.

Annemarie van Stee haalde in dit verband de Amerikaanse filosoof Susan Wolf aan, die in haar boek Meaning in Life and Why It Matters (2010) stelt dat zin ontstaat wanneer mensen: a) houden van zaken die b) hun liefde ook waard zijn en zij c) hier op een actieve manier aan bijdragen. Een vriend helpen verhuizen is hiervan een voorbeeld.

Er ontstond een levendige discussie over de theorie van Wolf. De tweede premisse veronderstelt dat iets dat ooit zinvol was, later zinloos kan blijken te zijn geweest. Bovendien veronderstelt Wolf dat waarde niet subjectief is, maar wie bepaalt dan wat objectief waardevol is? Kun je wel over een ander oordelen of zijn leven of handelen zinvol is. Is er een manier om objectieve zinvolheid te meten? En is zinvolheid überhaupt belangrijk? Van Stee antwoordde dat Wolf zou zeggen dat zin iets van mensen is en daarmee niet enkel meetbaar. Waarde en aantrekkingskracht zijn de factoren die leiden tot de ervaring van zinvolheid.

Na de pauze werd er gepraat over het vinden van momenten van zinvolheid in moeilijke periodes. Er werden zaken genoemd als de ervaring van een leerproces wanneer het verdriet is weggeëbd, het gevoel van solidariteit met alle andere mensen vanuit het besef dat we allemaal ervaringen van verlies meemaken, en de ervaring dat je in een dergelijke nieuwe situatie plotseling dingen opmerkt waar je in de vaart van alledag aan voorbij gegaan was, zoals de schoonheid van een boom of het zingen van vogels. De dingen die je leven het meest waardevol maken, blijken vaak niet het waarmaken van verwachtingen te zijn, maar dingen die je overkomen. En vaak gaat het daarbij om kleine dingen. En zo, concludeerde Van Stee, zijn we van het domein van ‘doen’ naar het domein van ‘zijn’ gekomen.

Naar aanleiding van het boek Voltooid Leven (2016) van Els van Wijngaarden werd er nog een poosje gepraat over onwil en onmacht, over het belang van verbinding maken en over angst voor de toekomst. Van Stee besloot de avond met de opmerking dat de vraag naar zingeving zowel een vloek als een zegen is.

Door: Liesbeth Jansen

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Aankondiging

We geloven niet meer in DE zin van het leven. Maar dat betekent nog niet dat we niet meer nadenken over wat ONS leven zinvol of juist zinloos maakt. En we oordelen graag over de zin van andermans leven. Onderzoek samen met filosoof Annemarie van Stee waarom je leven soms zinvoller lijkt dan anders en wat het leven betekenisvol maakt.

Zinvol

Is je leven pas zinvol als je belangrijk bent voor anderen? Of kan je leven ook zinvol zijn als je alleen maar de hele dag op je kamer sudoku’s oplost? Welke rol spelen de keuzes die we maken? En wat bedoelen we eigenlijk met zinvol leven? Annemarie van Stee gaat hierover met de deelnemers in gesprek aan de hand van twee theorieën.

Waardevol

De Amerikaanse filosoof Susan Wolf stelt dat een leven zinvol is als het voor jezelf aantrekkelijk is en voor anderen waardevol. Annemarie van Stee stelt daartegenover dat het leven zinvol is wanneer je je eigen leven zinvol vindt en anderen dat kunnen beamen. Ook als je geen grootse dingen voor de maatschappij doet, kan je leven volgens haar zinvol zijn. Wat is jouw mening?

Denk mee

Na een korte inleiding op het onderwerp zingeven door Annemarie van Stee ga je met elkaar in gesprek. Je wordt als deelnemer uitgedaagd om zelf mee te denken en de achterliggende thema’s bij dit onderwerp te bespreken. Annemarie van Stee geeft input aan het gesprek met theorieën van filosofen en denkers. Praat mee en denk verder in een kleine setting.

Over de spreker

Annemarie van Stee is filosoof aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek richt zich op identiteit en zelfbegrip. Wie zijn we en wat doet er werkelijk voor ons toe, en op welke manieren proberen we onszelf te begrijpen.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.