19|01|22 The Happiness Fantasy | Lecture by business scholar Carl Cederström
The Happiness Fantasy | Lecture by business scholar Carl Cederström | Tuesday 22 January 2019 | 20.00 – 21.30 hrs | LUX, Mariënburg 38, Nijmegen
Video | Podcast | NPO1 - Optimist Lisa Doeland over ons oude en nieuwe geluksideaal | EenVandaag - Carl Cederström vanaf 21.30 | EenVandaag - Gelukkig zijn? Stop met het maximale uit jezelf halen
"Mooi verhaal van de spreker en leuk dat er naderhand nog vragen gesteld konden worden." (Uit een deelnemersevaluatie.)
Anouncement - According to Swedish business scholar and author Carl Cederström it is high time for a new dream of happiness. The ideal of a self-improving, authentic, and free individual that looks for (and finds) happiness has become a burden. Come and listen as Cederström explains his view that a new ideal of happiness should be about embracing the good life, engagement with the world, equality, community, vulnerability, and empathy. See the full anouncement below.
Aankondiging - Ons geluksideaal moet op de schop volgens de Zweedse organisatiewetenschapper en schrijver Carl Cederström. Het ideaal van een zichzelf ontplooiend, authentiek individu dat in alle vrijheid zijn geluk zoekt en vindt, zit ons enorm in de weg. Kom luisteren naar waarom Carl Cederström stelt dat een nieuw geluksideaal gericht zou moeten zijn op het omarmen van het goede leven, betrokkenheid bij de wereld, gelijkheid, gemeenschap, kwetsbaarheid en empathie. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - De noodzaak van een nieuw collectief geluksideaal
Voldoet het huidige geluksideaal van authenticiteit en hedonisme nog wel in deze tijd? Maakt het veel mensen niet juist ongelukkig? En waar komt dit ideaal eigenlijk vandaan? Carl Cederström, organisatiedeskundige en onderzoeker aan de Stockholm Business School, gaf antwoord op deze vragen en liet zien dat we dringend behoefte hebben aan een andere visie voor ons collectieve geluk. Voor een nieuwsgierig publiek in een uitverkochte zaal in Lux gaf Cederström een lezing, waarna Lisa Doeland, filosoof en programmamaker bij Radboud Reflects, met hem in gesprek ging. Hierna was er ruimte voor vragen van het publiek.
Van de human potential movement tot tijdperk Trump
Carl Cederström opende met een uitspraak uit de overwinningsspeech van Donald Trump na de presidentsverkiezingen: “I’ve spent my entire life in business looking at the untapped potential in projects and in people.” Tot zijn grote verbazing herkende Cederström in deze de woorden het ideaal van de human potential-beweging uit de jaren ’60. Maar terwijl deze beweging op zoek ging naar het vinden van de zogenaamde innerlijke waarheid en de potentie van de mens, ging het Trump veeleer om het te gelde maken daarvan. Cederström vertelde vervolgens over de ontwikkelingen die tot deze transformatie van het geluksideaal hebben geleid.
De geschiedenis van ons geluksideaal
Cederström legde uit hoe ons collectieve beeld van geluk drastisch veranderde in de jaren ’60. Van de collectieve waarden van de jaren ’50, gericht op het gezinsleven en een duidelijke rolverdeling tussen man en vrouw, naar een geluksideaal gebaseerd op het vinden van het “ware zelf” en seksuele vrijheid. Cederström herleidde deze idealen tot het gedachtegoed van psychoanalyticus Wilhelm en liet zien hoe dit gedachtegoed, dat de veronderstelling van “human potential”, dat in de jaren ’60 door de hippies omarmt werd en in de zoektocht naar hun ware zelf en persoonlijke groei, in de jaren jaren ’70 en ’80 ook door het bedrijfsleven werd omarmt. Managementgoeroes wisten hier gretig gebruik van te maken en speelden slim in op de trend: ze namen het taalgebruik van de beweging over en stelden dat werken bij hun organisaties dé weg was naar persoonlijke bevrijding. Zo brachten zij de anti-kapitalistische energie die de nieuwe beweging voortbracht, naar de grootste kapitalistische bewegingen van dat moment. Daarnaast profiteerden ook politici als Margaret Thatcher in het Verenigd Koninkrijk en Ronald Reagan in de VS in deze periode van de ontwikkelingen van het nieuwe geluksideaal en bespaarden zij in het kader van individuele vrijheid en verantwoordelijkheid op bijvoorbeeld sociale voorzieningen. In de jaren ’90 zette deze trend richting de algehele verantwoordelijkheid van het individu zich voort. En inmiddels zijn we aanbeland in het tijdperk Trump, waarin het beeld bestaat dat ieder individu volledige verantwoordelijk is voor zijn of haar (on)geluk.
De lege fles
Volgens Cederström is er vandaag de dag dringend behoefte aan een nieuw geluksideaal, omdat het huidige ideaal velen ongelukkig maakt. Zo blijkt uit onderzoek dat mensen ook helemaal geen behoefte hebben aan nóg meer individualisme, maar juist aan stabiliteit en zekerheid. Onder het mom van vrijheid worden onzekere banen aangeprezen en wordt werkloosheid afgeschoven op individuele verantwoordelijkheid. Cederström pleitte ervoor ons geluksideaal te heroverwegen en de lege fles te vullen met een nieuw streven naar goede relaties en het belang daarvan erkennen voor ons welzijn. Ook moeten we ons volgens Cederström niet schamen voor afhankelijkheid, maar dat juist weer leren waarderen. We doen er goed aan ons collectieve geluksideaal te baseren op de vraag: wat is goed voor ons allemaal?
Hedonisme en het #MeToo-tijdperk
Op de vraag of het heersende geluksideaal vooral een mannelijke herkomst kent, antwoordde Cederström instemmend. Hij stelde dat sinds de jaren ’70 de feministische elementen verdwenen. Daarnaast noemde hij het geluksideaal als één van de oorzaken van het #MeToo-tijdperk. Zo stelde hij dat mannen in het kader van hedonisme en individuele vrijheid het idee kregen volledig vrij te zijn in hun handelen; met alle gevolgen van dien.
Een onvrijwillig narcistische generatie
Cederström legde uit dat de samenleving millennials “onvrijwillig narcistisch” maakt. Hij gaf een voorbeeld uit zijn tijd als docent, waarin hij zijn studenten een poster liet zien waarop millennials als narcistisch en lui werden afgebeeld. De studenten herkenden het geschetste beeld van de poster en bevestigden dat ze in hun jeugd meermaals te horen kregen dat ze speciaal waren. Daarnaast merkte één van de studenten op dat ze niet narcistisch zijn omdat ze dat zelf wíllen, maar omdat ze móeten. Zo worden ze min of meer gedwongen zich steeds af te vragen wat hen speciaal maakt om competitief genoeg te zijn, om zich op de arbeidsmarkt te kunnen onderscheiden. Cederström benadrukte de gevaren van dit beeld en de nadelige effecten ervan voor het welzijn van een generatie.
Door: Tieu van Gulick
Podcast:
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.
Aankondiging / Anouncement
Nederlands volgt Engels
According to Swedish business scholar and author Carl Cederström it is high time for a new dream of happiness. The ideal of a self-improving, authentic, and free individual that looks for (and finds) happiness has become a burden. Come and listen as Cederström explains his view that a new ideal of happiness should be about embracing the good life, engagement with the world, equality, community, vulnerability, and empathy.
Not more meaningful and fulfilling
What is happiness, really? In The Happiness Fantasy (2018) Cederström traces the roots of our modern conception of happiness to the early 20th century psychoanalytic movement. He shows that what was once a revolutionary ideal –that our sense of self might not derive from church or state, our job, our class of family – has been highjacked by companies and advertisers and has not made us much happier. Our individual quest for pleasure, taken as a key to our unique self – Me Inc. – has not made our lives more meaningful and fulfilling and has spurred insecurity and narcissism.
Collective happiness
According to Cederström, we should discontinue our quest for individual happiness and instead ask ourselves what collective happiness would look like. When we let ourselves be guided by that goal, we will no longer be impresssed by others (chiefly males, according to Cederström) who brag about their personal transformation and authentic being. Instead, a new happiness ideal would be guided by equality, a sense of community, and vulnerability and empathy.
Following his lecture Carl Cederström will discuss the topic further with philosopher and programme manager Lisa Doeland. Why do we remain focused on ourselves, especially now that we are faced with several crises – ecological, social, economic – that call for collective action? How do we break through our obsession with individual well-being and instead find ways to care for collective well-being?
About the speaker
Carl Cederström is associate professor of organisation studies at Stockholm Business School. His research focusses on Lacanian psychoanalysis, philosophy, politics and work. He is co-author of The Wellness Syndrome (2015) and Desperately Seeking Self-Improvement (2017), both written with André Spicer, and Dead Man Working (2012), written with Peter Fleming.
Do you want to stay up to date about our activities? Please sign in for the English newsletter.
Nederlands
Ons geluksideaal moet op de schop volgens de Zweedse organisatiewetenschapper en schrijver Carl Cederström. Het ideaal van een zichzelf ontplooiend, authentiek individu dat in alle vrijheid zijn geluk zoekt en vindt, zit ons enorm in de weg. Kom luisteren naar waarom Carl Cederström stelt dat een nieuw geluksideaal gericht zou moeten zijn op het omarmen van het goede leven, betrokkenheid bij de wereld, gelijkheid, gemeenschap, kwetsbaarheid en empathie.
Niet betekenisvoller
Wat is geluk eigenlijk? In The Happiness Fantasy (2018) onderzoekt Cederström de wortels van ons moderne geluksideaal, die hij herleidt tot de psychoanalytische beweging van begin 20e eeuw. Hij laat zien dat wat ooit een revolutionair idee was – het idee dat ons zelf niet afgeleid is van kerk of staat, niet van onze baan, familie, klasse of cultuur – gekaapt is door bedrijven en adverteerders en ons er niet gelukkiger op gemaakt heeft. Onze individuele zoektocht naar genot, opgevat als de sleutel tot ons unieke zelf, tot Me Inc., heeft onze levens er niet betekenisvoller op gemaakt en onzekerheid en narcisme aangewakkerd.
Collectief geluk
Volgens Cederström moeten we ophouden ons te richten op individueel geluk en ons proberen voor te stellen hoe collectief geluk eruitziet. Wanneer we ons door een dergelijke fantasie laten leiden, zijn we niet langer onder de indruk van anderen (voornamelijk mannen, aldus Cederström) die opscheppen over hun persoonlijke transformatie en hun zoektocht naar authenticiteit. Een nieuw geluksideaal zou veeleer gericht moeten zijn op de vraag, wat is goed voor ons allemaal?
Na afloop van zijn lezing gaat Carl Cederstrom in gesprek met programmamaker en filosoof Lisa Doeland dieper in op onze obsessie met onszelf. Hoe kan het dat we, juist nu we kampen met verschillende crises die om collectieve actie vragen, ons nog altijd op onszelf richten? Hoe doorbreken we onze obsessie met ons eigen welbevinden?
De voertaal is Engels
Over de spreker
Carl Cederström is organisatiedeskundige en als onderzoeker verbonden aan de Stockholm Business School. Zijn onderzoek richt zich op lacaniaanse psychoanalyse, filosofie, politiek en werk. Hij is coauteur van The Wellness Syndrome (2015) en Desperately Seeking Self-Improvement (2017), beide geschreven samen met André Spicer, en Dead Man Working (2012), dat hij schreef samen met Peter Fleming.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.