19|03|23 Ode aan vrouwelijke denkers | Radboud Reflects @ Nijmeegs Boekenfeest met filosoof Veronica Vasterling

Ode aan vrouwelijke denkers | Radboud Reflects @ Nijmeegs Boekenfeest met filosoof Veronica Vasterling | Zaterdag 23 maart 2019 | 21.00 – 21.45 uur | De Vereeniging, Nijmegen | Radboud Reflects i.s.m. Nijmeegs Boekenfeest

Aankondiging - Het is tijd voor een ode aan vrouwelijke denkers! De geschiedenis van de filosofie is niet alleen een mannelijke aangelegenheid. Filosoof Veronica Vasterling laat je kennismaken met vooruitstrevende en eigenzinnige vrouwelijke denkers die onze blik op de wereld hebben veranderd. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Ode aan de vrouwelijke denkers

Het thema van de Boekenweek 2019, Moeder de vrouw, riep veel discussie op. Want kun je in deze tijd de twee nog wel zo sterk met elkaar vereenzelvigen? Dat twee mannelijke schrijvers waren gevraagd het Boekenweekgeschenk en het essay te schrijven maakte het er niet beter op. Tijd dus voor een ode aan vrouwelijke denkers. Filosoof Veronica Vasterling van de Radboud Universiteit liet in haar lezing zien dat er in alle culturen door de eeuwen heen belangrijke vrouwelijke denkers zijn geweest. Zij schreef hierover samen met anderen het boek Vrouwelijke filosofen. Een historisch overzicht

Misogynie

Volgens Vasterling zijn vrouwelijke denkers er altijd geweest, maar vrouwelijke filosofen niet. Filosofie is immers een academische discipline en binnen de academie waren vrouwen eeuwenlang niet welkom. Vrouwen zijn eeuwenlang systematisch uitgesloten van onderwijs. Misogynie, of het systematisch onderdrukken van vrouwen, zit in de wortels van het Westerse denken. Vrouwen zijn gereduceerd tot hun lichaam. Vrouwen werden gezien als wezens die baren en die zorgen en emotioneel zijn. Ze zijn hun lichaam. Mannen daarentegen werden gezien als rationele wezens. Vrouwen zijn moeders, maar mannen zijn geen vaders, ze hebben hooguit een papadag.

Ban Zhao

In haar boek heeft Vasterling geprobeerd vrouwelijke denkers een plek te geven binnen de filosofische canon. Er zijn veel voorbeelden van vrouwelijke denkers die ook nu nog het bestuderen waard zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Chinese historicus, filosoof en politicus Ban Zhao, die leefde van circa 48 tot 118. Zij is een invloedrijke Chinese denker, die in de traditie stond van het Confucianisme. Zij hield een pleidooi voor onderwijs voor vrouwen, een pleidooi dat we in alle tijden en bij alle culturen terug zien.

Rabia van Basra

Rabia van Basra die leefde van circa 720 tot 801 was de eerste mystica die het soefisme tot een volwaardige mystieke denkrichting maakte. Zij schreef over de totale en belangeloze liefde. Haar gedichten werden eeuwen later door de bekende 20^ste -eeuwse Arabische zangeres Umm Kulthum op muziek gezet.

Sophie Oluwole

Vorig jaar overleed de Nigeriaanse filosofe Sophie Oluwole. Zij was één van de bekendste en invloedrijkste Afrikaanse denkers. Oluwole verdedigde het eigen karakter van de Afrikaanse filosofie, waarbij de orale en verhalende traditie een belangrijke rol speelt. Zij zag filosofie als cultuur gebonden, maar zag ook dat er niet één gemeenschappelijke Afrikaanse identiteit is.

Arendt en De Beauvoir

Deze drie vrouwelijke denkers laten zien dat vrouwelijke denkers van alle tijden en alle culturen zijn. Binnen de Westerse filosofische canon nemen Hannah Arendt en Simone de Beauvoir een prominente plek in. Maar deze twee vrouwelijke filosofen zijn nog maar heel recent tot de filosofische canon toegelaten. Bij beide is vrijheid een centraal thema in hun denken. Vrijheid is volgens hen waar het om draait in het leven en niet om geluk. Zowel Arendt als De Beauvoir zijn tijdens hun leven niet erkend als filosofen en zo profileerden ze zichzelf ook niet. Hun stijl van filosoferen was niet academisch en niet exclusief, zoals bij de mannelijke filosofen uit die tijd. Hun narratieve, vertellende stijl, leunt aan tegen proza. Hierdoor waren ze toegankelijk voor een breed publiek. Ze kenden echter allebei de academische filosofie door en door, ook al heeft deze hun werk lang genegeerd.

Genderongelijkheid

Simone de Beauvoir schreef in haar boek De tweede sekse over genderongelijkheid. Zij stelde dat mannen hun leven vorm geven en vrouwen het ondergaan. Vrouwen zijn volgens haar geen subject geworden omdat ze te weinig strijd hebben geleverd. Ze zijn slachtoffer van de genderongelijkheid, maar ook medeplichtig. Vrouwen hebben volgens De Beauvoir geen eigen geschiedenis, traditie, religie of cultuur. Zonder dat is effectief verzet onmogelijk. Zonder eigen geschiedenis is er immers geen gezamenlijkheid en daardoor een gebrek aan solidariteit. Vrouwen leven verspreid onder de mannen. Tijd dus voor de eigen vrouwelijke geschiedenis en voor aandacht voor vrouwelijke denkers.

Door: Anouta de Groot

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Aankondiging

Het is tijd voor een ode aan vrouwelijke denkers! De geschiedenis van de filosofie is niet alleen een mannelijke aangelegenheid. Filosoof Veronica Vasterling laat je kennismaken met vooruitstrevende en eigenzinnige vrouwelijke denkers die onze blik op de wereld hebben veranderd.

Hannah Arendt

Vrouwelijke denkers zijn er altijd geweest, denk maar aan Simone de Beauvoir, Rosa Luxemburg en Henriëtte Roland Holst, maar ook in de oudheid en in niet-Westerse culturen vind je invloedrijke vrouwelijke denkers. Een vrouwelijke denker, die wel tot de mannelijke canon is doorgedrongen is Hannah Arendt. Zij is de meest invloedrijke denker over het kwaad na de Tweede Wereldoorlog. Haar denken over handelen en over de banaliteit van het kwaad zijn alom bekend. Maar volgens Veronica Vasterling wordt haar denken vaak in de stijl en mal van bekende mannelijke denkers gedwongen, waardoor veel mensen de essentie van Arendt ontgaat.

Vernieuwend

Veel vrouwelijke denkers waren uitgesloten van officiële onderwijsinstellingen en namen hun toevlucht tot andere vormen van filosofiebeoefening, zoals briefwisselingen en essays. Hun stijl wijkt af van wat gangbaar is binnen de academische wereld. Omdat hun ideeën buiten de gebaande paden gaan en ze niet in de standaard traditie staan is het vaak nieuw en verfrissend. Hun denken biedt een ander filosofisch perspectief op het leven. Ze stimuleren ons om kritisch naar de maatschappij te kijken.

Ode

Veronica Vasterling geeft tijdens haar lezing een ode aan vrouwelijke denkers. Zij schetst kort de geschiedenis van vrouwelijke denkers, waarna zij ingaat op het belang van enkele van hen en op de vraag waarom vrouwelijke denkers nog steeds geen volwaardige plek hebben in de filosofische canon. Tijd voor een ode aan vrouwelijke denkers.

Over de spreker

Veronica Vasterling is filosoof aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek focust op gender en feministische theorie en politieke filosofie, in het bijzonder het werk van Hannah Arendt. Ze is mede-auteur van het boek Vrouwelijke filosofen. Een historisch overzicht (2012).

Tijdens Het Nijmeegs Boekenfeest wordt Nijmegen één bruisende avond lang op zijn kop gezet door bekende schrijvers, dichters, muzikanten, dj’s, wetenschappers en lezers. Met o.a. Jan Siebelink, Joke van Leeuwen, Hanneke Hendrix en vele anderen. Kijk voor het programma en kaartjes op www.nijmeegsboekenfeest.nl.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.