19|07|14 Vreemdgaan | Radboud Reflects @ Festival Op ’t Eiland door Theoloog Liesbeth Jansen

 Vreemdgaan | Radboud Reflects @ Festival Op ’t Eiland door theoloog Liesbeth Jansen | Zondag 14 juli 2019 | 18.30 - 19.00 uur | Bosco Theatertent, Festival Op ’t Eiland

Artikel Volzin: Overspel? Dan ook buitenspel?

Aankondiging - Door de jaren heen werd vreemdgaan gezien als zonde, als normaal en zelfs als de enige vorm van echte liefde. Tegenwoordig lijkt vreemdgaan een onvermijdelijke bijkomstigheid van een langdurige relatie. Dit heeft veel te maken met de complexiteit van relaties. Die complexiteit ontstaat door de tegenstrijdige verwachtingen die we van een relatie hebben: avontuur en veiligheid. We zijn geneigd te willen kiezen tussen ofwel de hartstocht óf de geborgenheid. Maar zodra we kiezen, gaan we automatisch verlangen naar hetgeen dat we niet hebben. En juist dat werkt vreemdgaan in de hand. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Vreemdgaan

In een vol eilandtheater op Festival op ’t Eiland, luisterden festivalgangers aandachtig naar de mini-lezing van theoloog Liesbeth Jansen over vreemdgaan. Ze gaf duiding aan vreemdgaan door de historie van het vreemdgaan en de veranderde betekenis van de liefdesrelatie anno nu onder de loep te nemen. Ondanks dat we in een complexe tijd leven waarin sociale ankers zijn weggevallen en de expressie van het individu centraal staat, moeten we vreemdgaan niet wegwuiven aan de hand van diagnoses. Je moet het vooral zien als een evaluatiemoment van je relatie en een manier om zin te geven aan het vervolg van je leven.

Bron van ellende

In de Middeleeuwen sprak men over het algemeen niet echt positief over de vrouw. Zij werd gezien als een grote bron van ellende en bedrog, vertelde Jansen. Daaruit ontstond een motivatie om vreemd te gaan: als man zijnde kon je maar beter zelf overspel plegen, want je kon je vrouw daarin maar beter voor zijn. In de Middeleeuwen verspreidden troubadours echter ook het woord van de hoofse liefde. De hoofse liefde baseerde zich weliswaar op de nogal vrouwonvriendelijke Griekse filosofen, maar gaf daar een heel andere interpretatie aan in de vorm van een verfijnde vorm van liefdesbeleving, gericht op wederzijdsheid en exclusiviteit. Man en vrouw waren gelijkwaardig binnen deze opvatting, waarbij beide partners in dienst stonden van de liefde.

Extase

De christelijke kerk baseerde zich ook op de deugdenleer van de Griekse filosofen, maar voegde er drie theologische deugden aan toe: hoop, geloof en liefde. Bovendien bedachten ze van elke deugd een negatieve tegenhanger, de zogenaamde zeven zonden. Ook koppelde de christelijke kerk de liefde los van erotiek en richtte de liefde vooral tot God en je naasten. Alleen seks voor de voortplanting was toegestaan, maar voegde Jansen daaraan toe, daar mocht je vooral niet teveel van genieten. Tegenwoordig is de lichamelijke liefde meer geaccepteerd binnen het Christendom, maar dan wel binnen de context van het huwelijk en zo lang de extase ten doel staat van je overgave aan God.

Tekortkomingen

Waarom gaan mensen eigenlijk vreemd? Jansen gaf aan dat daar natuurlijk niet één verklaring voor te geven is, maar dat een aantal zaken een rol spelen. Zo is dat wat verboden is op een bepaalde manier spannend en leuk. Ook binnen polyamoreuze relaties worden afspraken geschonden en gaat men vreemd. Daarnaast leggen we binnen onze samenleving erg veel nadruk op het ‘ik’. Zelfexpressie en de behoeftes en verlangens van het individu staan centraal. Jansen illustreerde dit aan de hand van het voorbeeld dat we kinderen op school eerder het woord ‘ik’ leren schrijven dan het woord ‘we’. Dat laat zien dat we heel erg veel accent leggen op onszelf. Ook verwachten we veel van onze liefdespartner. Volgens Jansen komt dit voort uit het wegvallen van religie als sociaal anker. Waar liefde zich vroeger vooral richtte tot God en onze identiteit voor een belangrijk deel werd bepaald door sociale klasse en familie, zoeken we dat nu allemaal in onze partner.

Onder de loep nemen

Maar hoe moeten we dan omgaan met vreemdgaan? Het doet in het ene geval meer pijn dan in het andere geval, maar pijn doet het altijd. Een relatie bepaalt immers voor een belangrijk deel onze identiteit. Kunnen we op de een of andere manier betekenis geven aan vreemdgaan? In ieder geval niet door het te verklaren met diagnoses als hechtingsproblematiek en narcisme. Jansen las een Bijbelcitaat voor over de steniging van een echtbreekster. Ze concludeerde dat we vreemdgaan vooral niet moeten bagatelliseren door te zeggen ‘we doen allemaal wel eens iets fout, dus het geeft niet’. We moeten het zien als een aanleiding om je relatie eens goed onder de loep te nemen en weeffouten te bespreken. Aan de hand daarvan kan dan besloten worden om aan de relatie te werken of om er maar mee te stoppen.

Door: Dave Willems

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Aankondiging

Waarom gaan mensen vreemd? Kom luisteren naar theoloog Liesbeth Jansen en leer wat de geschiedenis van vreemdgaan ons vertelt over onze kijk op de liefde.

Door de jaren heen werd vreemdgaan gezien als zonde, als normaal en zelfs als de enige vorm van echte liefde. Tegenwoordig lijkt vreemdgaan een onvermijdelijke bijkomstigheid van een langdurige relatie. Dit heeft veel te maken met de complexiteit van relaties. Die complexiteit ontstaat door de tegenstrijdige verwachtingen die we van een relatie hebben: avontuur en veiligheid. We zijn geneigd te willen kiezen tussen ofwel de hartstocht óf de geborgenheid. Maar zodra we kiezen, gaan we automatisch verlangen naar hetgeen dat we niet hebben. En juist dat werkt vreemdgaan in de hand.

Over de spreker

Liesbeth Jansen is programmamaker bij Radboud Reflects en buitenpromovendus aan Tilburg University.

Zie ook de terugblikken:
Di 16|07 Ongezond eten: je eigen schuld? | Radboud Reflects @ Festival op 't Eiland | Lezing door ethicus Tjidde Tempels

Wo 18|07 Je mind is geen ding | Radboud Reflects @ Festival op 't Eiland | Lezing door filosoof Frank van Caspel

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.