19|07|18 Je mind is geen ding | Radboud Reflects @ Festival Op ’t Eiland door filosoof Frank van Caspel
Je mind is geen ding | Radboud Reflects @ Festival Op ’t Eiland door filosoof Frank van Caspel | Donderdag 18 juli 2019 | 18.30 – 19.00 uur | Bosco Theatertent, Festival Op ’t Eiland
Aankondiging - De vraag “waar zit onze mind?” is een onzinnige vraag volgens filosoof Frank van Caspel. Maar hoe moeten we daar dan wel over nadenken zonder de complexiteit ervan geweld aan te doen? Hij suggereert om een parallel te trekken tussen ‘mind’ en 'sport': net zoals we sport zien als een activiteit kunnen we mind zien als het doen van mentale activiteiten. Kom luisteren en leer anders denken over je mind. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Je mind is geen ding
Waar zit je 'mind'? Een verkeerde vraag volgens filosoof Frank van Caspel. Je 'mind' is namelijk geen ding, maar een activiteit. In een vol eilandtheater luisterde het publiek aandachtig naar zijn toelichting op dit statement. Al eeuwenlang wordt nagedacht over wat die mysterieuze 'mind' precies is. Van Caspel kwam met een glashelder antwoord en ontdeed het begrip 'mind' van al zijn paranormale claims. En dat was even wennen voor het publiek, want stiekem vinden we onze mentale vermogens toch best bijzonder.
Immaterieel
Lange tijd domineerde de overtuiging dat onze mind een soort immateriële ziel zou zijn. Zo betwijfelde filosoof René Descartes de betrouwbaarheid van de zintuigen en concludeerde hij, dat alleen het feit dat hij twijfelde bewijs was voor zijn bestaan. Hiermee koppelde hij het denken van de immateriële ziel los van het onbetrouwbare, materiële lichaam. “Zo denken de meeste wetenschappers daar tegenwoordig niet meer over,” vertelde Van Caspel. “Want hoe kan zoiets als een immateriële ziel interacteren met de omgeving? En hoe onderzoek je deze ziel in een MRI-scanner? Wetenschappelijk gezien kun je niet zo veel met dit concept van mind.”
Stukjes brein
Toch denken we volgens Van Caspel nog steeds verkeerd over onze mind. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de verkeerde vragen die we erover stellen. “Stel dat we van iemand alle atomen weg zouden halen, dan zijn we het er allemaal over eens dat er niets meer van deze persoon over blijft. De gedachten van deze persoon zijn dan ook weg. Maar aan welke atomen schrijven we die gedachten toe? Waar zitten deze in zijn lichaam? Dat zijn verkeerde vragen. We kunnen niet één specifiek stukje brein aanwijzen voor onze gedachten. We maken hier een categoriefout.”
Mind als activiteit
Wat een categoriefout precies is, legde Van Caspel uit aan de hand van een voorbeeld. “Stel mijn nichtje komt op bezoek in Nijmegen en ze vraagt aan mij of ik haar de Vierdaagsefeesten kan laten zien. Ik neem haar mee naar het Valkhof Festival, De Kaaij, Het Faberplein en Otis Park. Aan het einde van de dag zegt mijn nichtje tegen mij: ‘Leuk al die plekken die je me hebt laten zien, maar waar precies zitten nou de Vierdaagsefeesten?’ Ze maakt hier een categoriefout: ze plaatst Vierdaagsefeesten in het verkeerde hokje.” Ook over het begrip mind wordt volgens van Caspel op eenzelfde manier verkeerd gedacht. “We zien mind vaak als iets dat ergens zit. We moeten het echter niet zien als een ding dat ergens in je hoofd zit, maar als een categorie van mentale activiteiten. Mind is dus geen ding, maar het is iets wat je doet, net zoals sporten. Om dezelfde reden dat we aan hardloper Usian Bolt niet vragen waar zijn ‘sport’ zit, is het ook raar om aan iemand te vragen waar zijn of haar mind zit.”
Overbodig
Maar wat kunnen we met dit concept van mind? Van Caspel zag vooral relevantie voor de filosofie. “Daarbinnen wordt veel te moeilijk nagedacht over de mind. Dat is onnodig en mind als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek is in principe grotendeels overbodig." Maar ook buiten de filosofie zag Van Caspel relevantie. “Onterecht worden allerlei paranormale claims gedaan over de werking van ons lichaam en de invloed van onze mind daarop. Dat wordt aangewakkerd door een verkeerde definitie van mind die ons denken al eeuwenlang domineert.” Vooral met dit laatste had het publiek moeite, zo bleek uit de vragen die ze na afloop van zijn lezing stelden. Want stiekem vinden we onze mentale vermogens toch best bijzonder.
Door: Dave Willems
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Aankondiging
De vraag “waar zit onze mind?” is een onzinnige vraag volgens filosoof Frank van Caspel. Maar hoe moeten we daar dan wel over nadenken zonder de complexiteit ervan geweld aan te doen? Hij suggereert om een parallel te trekken tussen ‘mind’ en 'sport': net zoals we sport zien als een activiteit kunnen we mind zien als het doen van mentale activiteiten. Kom luisteren en leer anders denken over je mind.
Wetenschappers zullen onze mind nooit volledig begrijpen, toch? Die gedachte ligt ten grondslag aan veel paranormale claims over de werking van ons lichaam en de invloed daarop van onze mind: het idee dat een onstoffelijke iets onze cognitie bevat en in relatie staat tot ons lichaam. Volgens filosoof Frank van Caspel wakkert een gangbare maar verkeerde definitie van mind zulke gedachten aan.
Over de spreker
Frank van Caspel is filosoof en promovendus aan de Open Universiteit.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.