Amazone | Column Peter van der Heiden
Het is natuurlijk verschrikkelijk, die branden in de Amazone. Tel het eens op bij alle ellende die er toch al is in de wereld: orkanen in de Bahama’s, oorlogen, terreuraanslagen en klimaatverandering –het einde der tijden moet wel zo’n beetje nabij zijn. Maar er is, zoals altijd, hoop. De Vlaamse krant Het laatste nieuws kopte deze week namelijk: ‘België strijdt mee tegen bosbranden in Amazonegebied’. Het aanvalsplan van onze zuiderburen mag er wezen: ‘Vandaag zullen 336 tenten, 14 generatoren en 672 muskietennetten vertrekken naar het getroffen gebied. Deze goederen moeten de reddingswerkers van de civiele bescherming van Bolivia helpen in hun strijd tegen de bosbranden’, aldus de Belgische Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken. We kunnen dus opgelucht ademhalen: er zijn muskietennetten! Blijkbaar was het te veel moeite om Menneke Pis te sturen – of een andere Belg die een flinke straal nattigheid op het brandende oerwoud kan laten neerkletteren.
Nu schrok ik me ook wel even te barsten toen ik hoorde van de branden in de Amazone – tot ik begreep dat er letterlijk altijd branden zijn daar. Alleen nu zijn er iets meer (nou ja, heel wat meer) en hebben een paar beroemdheden zoals acteur Leonardo di Caprio, Franse president Emmanuel Macron, voetballer Christiano Ronaldo en de immer vals zingende zangeres Madonna erover getwitterd – en vooral dat laatste maakt dat de branden in de Amazone nieuws geworden zijn. Het aardige is dat de door hen getwitterde foto’s juist behoorlijk wat afbreuk deden aan het actualiteitsgehalte van deze Zuid-Amerikaanse en volgens hen zelfs globale ecologische ramp: de tweet van Ronaldo werd geïllustreerd met een foto van een bosbrand ergens in het zuiden van Brazilië, duizenden kilometers verwijderd van het Amazonegebied. DiCaprio en Macron jutten de wereldbevolking op met een foto van een brandende Amazone in de jaren negentig van de vorige eeuw en Madonna spande de kroon met een foto uit de tijd van nog vóórdat zij bekend was (maar wel al vals zong): begin jaren tachtig.
Andere beroemdheden bestonden het foto’s te twitteren van bosbranden in de Amerikaanse staat Montana, van oerwouden in India en van de eeuwig zingende maar soms ook brandende Zweedse bossen. Enkel de Hoge Veluwe werd het lot bespaard van dubbelganger van het Zuid-Amerikaanse regenwoud, maar dat was waarschijnlijk omdat een heidebrand er toch heel anders uitziet dan een heuse bosbrand.
Niet dat dit het allemaal minder erg maakt– het brand nog steeds in de Amazone, en niet zo’n beetje ook - maar het relativeert misschien wel de acute ademnood van planeet Aarde nu onze longen plotseling in de hens zouden staan. En om nog maar een beetje meer te relativeren – of om het juist nog veel en veel erger te maken: in centraal Afrika staat een gebied in lichterlaaie dat veel en veel groter is dan de branden in de Amazone. Daar hoor je vrijwel niemand over. Maar ja, in centraal Afrika zit dan ook geen grote gemene Bolsanaro en dat is dus lang niet zo sexy voor activistische celebs.
Peter van der Heiden is parlementair historicus en werkt aan de Radboud Universiteit. Hij sprak deze column uit bij het Actualiteitencollege: De Amazone staat in brand met politicoloog Thomas Eimer en ecoloog Hans de Kroon op donderdag 12 september 2019.