19|09|30 The Handmaid’s Tale. The Dark Side of Mankind | Discussion with cultural studies scholar Sara Janssen and political philosopher Anya Topolski
The Handmaid’s Tale. The Dark Side of Mankind | Discussion with cultural scientist Sara Janssen and philosopher Anya Topolski | Monday 30 September 2019 | 20.00 – 21.45 hrs | LUX, Nijmegen
"Zeer interessante, innoverende avond! De hoogleraren zijn diep en vernieuwend over het onderwerp met elkaar in gesprek gegaan. Ik ga zeker nog vaker naar lezingen van Radboud Reflects." (Uit een deelnemersevaluatie.)
Announcement - There are few television series as grim as The Handmaid’s Tale. The popular series shows a near-future where the vast majority of the human population has become infertile. The few remaining fertile women are held as ‘handmaids’ for the ruling elite and forced to bear their children. Why is the series such an enormous success? In what way do current political and societal developments impact our perception of the series? Come learn from cultural studies scholar Sara Janssen and political philosopher Anya Topolski about the darker side of mankind. See full announcement text below.
Aankondiging - Er zijn maar weinig series zo grimmig als de Handmaid’s Tale. De populaire serie schetst een nabije toekomst waarin het gros van de wereldbevolking onvruchtbaar is geworden. De weinige overgebleven vruchtbare vrouwen worden door de machthebbers als ‘dienstmaagden’ gehouden en worden gedwongen hun kinderen te baren. Wat verklaart het succes van de serie? En wat zegt de manier waarop we naar deze serie kijken over de ontwikkelingen in onze maatschappij? Kom luisteren naar cultuurwetenschapper Sara Janssen en politiek filosoof Anya Topolski over de duistere kant van een mensheid in nood. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - The Handmaid's Tale
Ondanks het grimmige verhaal en de soms afschuwwekkende scènes, is de serie The Handmaid’s Tale (gebaseerd op een gelijknamig boek van Margaret Atwood, in het Nederlands verschenen als Het verhaal van de dienstmaagd) een enorm succes. Slechts weinig series weten zo bij het publiek onder de huid te kruipen. Cultuurwetenschapper Sara Janssen en politiek filosoof Anya Topolski bespraken de beklemmende beeldvoering, de ethische en politieke issues in het verhaal, en de impact van de serie op de huidige samenleving. Samen met gespreksleider Tjidde Tempels en het publiek bespraken zij onder andere feminisme, racisme en de manier waarop goed en kwaad in The Handmaid’s Tale worden neergezet.
The Handmaid’s Tale
The Handmaid’s Tale schetst een toekomst, waarin een meerderheid van de menselijke bevolking onvruchtbaar is geworden. In de gemeenschap Gilead wordt een kleine groep vrouwen als dienstmaagd gehouden om kinderen te baren voor de gevestigde elite. De grimmige, maar uiterst populaire, serie van regisseur Bruce Miller is gebaseerd op het gelijknamige boek uit 1985 van de Canadese schrijver Margaret Atwood. Topolski, zelf geboren in Canada, vertelde hoe het boek in Canada na de publicatie op sommige scholen verboden werd, terwijl het op andere scholen verplichte kost werd. “Ikzelf herinner me vooral dat ik het volledig als science fiction zag,” vertelde Topolski. “Ik heb het recent herlezen, ik zie nu dat het angstaanjagend dicht bij de realiteit ligt.” Het boek had indertijd een sterke impact op jonge vrouwen: “Het opende een ruimte voor meiden om over ervaringen te praten, vooral ook over pijnlijke ervaringen. Ik hoop dat de serie deze ruimte ook voor een nieuwe generatie jonge vrouwen weet te openen.”
Onderhuids
Zowel het boek, als de serie slagen erin om bij het publiek onder de huid te gaan zitten. Aan de hand van een aantal fragmenten liet Janssen zien welke visuele middelen de seriemakers gebruiken om dit effect te bereiken. Zo worden bepaalde cinematografische technieken gebruikt – extreme close-ups, shallow focus, symmetrische frames – worden de personages vooral in isolatie in beeld gebracht en beleeft het publiek veel van de ervaringen van hoofdpersoon Offred vanuit haar perspectief. “Het publiek beleeft Gilead vanuit de subjectieve ervaring van Offred. De geïnternaliseerde ervaring van Offred komt erg dichtbij. Zowel in de rustige scènes als in de gewelddadige scènes, zoals de rituele verkrachtingen.”
Feminisme en onderdrukking
Atwood schreef het boek in Berlijn, in de tijd dat de stad nog verdeeld was. Volgens Topolski is Atwood het ermee oneens dat haar boek als een dystopie wordt neergezet. “Atwood benadrukt zelf regelmatig dat niets wat ze geschreven heeft, niet daadwerkelijk gebeurd is in de Christelijke geschiedenis. Zij schreef het boek vooral om ons bewust te maken van deze duistere kant van de mensheid.” Bovendien was Atwood bang dat de ‘tweede generatie’ feministen in haar tijd deze duistere kant niet zag. “Er bestond een grote groep jonge witte vrouwen die dacht dat we het feminisme niet meer nodig hadden. De lijn tussen Atwood’s verhaal en de realiteit is echter flinterdun. Dat zien we vandaag de dag helaas ook weer in grote delen van de wereld, zeker ook in de westerse wereld.”
Racisme en diversiteit
De serie slaagt er volgens Janssen en Topolski niet in om het sociaal commentaar van het boek volledig te vangen. Zo is het in Atwood’s boek een belangrijk thema dat alleen witte vrouwen zich mogen voortplanten, maar maakt de serie er een punt van om vrouwen van iedere etniciteit te laten zien. “Het gaat in het boek niet over ‘lage geboortecijfers’, maar expliciet over ‘lage geboortecijfers onder witte mensen”, aldus Janssen. “De makers van de serie waren bang om als racistisch neergezet te worden als ze dit thema zouden aankaarten. Maar dit is een twijfelachtige keuze.” Topolski: “Het is een redenering van het type: ‘als we het over ras hebben, zijn we racistisch. Dus dan gaan we maar voor diversiteit.’ Maar het was sterker geweest als de seriemakers het juist tot een thema hadden gemaakt, bijvoorbeeld door de Martha’s door zwarte actrices te laten spelen.”
Geen simplistisch goed en kwaad
Een van de sterke punten van zowel het boek, als de serie is de manier waarop goed en kwaad in de serie worden neergezet. “Het is niet het binaire ‘vrouwen zijn goed, mannen zijn slecht’”, aldus Topolski. “Een personage als Serena Joy is interessant, omdat ze zowel onderdrukker als onderdrukte is. Op dezelfde manier kunnen we ook niet alle mannen in hetzelfde hokje stoppen.” Op deze manier wordt ook de verantwoordelijkheid van de verschillende partijen aangekaart. Welke verantwoordelijkheid hebben de mensen die het goed hebben binnen een systeem waarin anderen het slecht hebben? Deze vraag is vandaag minstens zo relevant als veertig jaar geleden: “Als we het over racisme hebben, erkennen we onze medeplichtigheid in een systeem dat sterk geracialiseerd is?” The Handmaid’s Tale lijkt hier erg duidelijk over: “Geef jezelf niet het idee dat dit niet hier zou kunnen gebeuren. De retoriek van Trump, Peterson en Baudet laten zien dat seksisme en racisme zeker aanwezig zijn in onze maatschappijen. Als niemand zich hierover uitspreekt, leven we niet in een rechtvaardige maatschappij. En deze verantwoordelijkheid ligt misschien nog wel meer bij mensen die in deze maatschappij een gunstige sociale positie bekleden.”
Door: Simon Jacobs
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Aankondiging / Announcement
There are few television series as grim as The Handmaid’s Tale. The popular series shows a near-future where the vast majority of the human population has become infertile. The few remaining fertile women are held as ‘handmaids’ for the ruling elite and forced to bear their children. Why is the series such an enormous success? In what way do current political and societal developments impact our perception of the series? Come learn from cultural studies scholar Sara Janssen and political philosopher Anya Topolski about the darker side of mankind.
The Handmaid’s Tale
The story of the The Handmaid’s Tale (by producer and writer Bruce Miller, based on the book of Margaret Atwood) takes place in Gilead, a patriarchal totalitarian theocracy built on the teaching of the Old Testament. The women in Gilead are stripped of their rights and subordinated to the will of a select group of men (the Commanders), who rule the country with an iron fist. In order to restore population growth the handmaids are assigned to serve as slaves in the households of the Commanders, where they are subjected to ritualised rape. Any kind of resistance in Gilead is ruthlessly cut down. Anyone who deviates from the social norms of the regime is exposed to corporal punishment, amputation, or public execution. The series follows handmaid Offred and various other women in their struggle against oppression and their fight for freedom.
Disturbing
The Handmaid’s Tale seems hit a nerve. Some scenes are profoundly disturbing and almost evoke a visceral reaction of disgust. How is this possible? Is this the result of powerful visuals? Or do the political themes the series addresses create a sense of urgency? Cultural studies scholar Sara Janssen explains why the series succeeds in making us feel uncomfortable and tells us in what ways Atwood’s story inspires gender activists in the United States.
Civilisation
What explains the success of the series? Is it connected to the gradual growth of conservatism in society? Or are we primarily fascinated by how people in the face of an imminent threat - the potential extinction of mankind - are overwhelmed by a totalitarian ideology? Together with political philosopher Anya Topolski we will assess the political relevance of the Handmaid’s Tale. What real-life events inspired the dystopian series? Can historical comparisons to Gilead be made? And in what way does the series impact contemporary political activism?
Oppression made visible
During the evening cultural studies scholar Sara Janssen and political philosopher Anya Topolski will discuss the visual strength of the series, the themes of oppression and resistance, and the implications of the series for political activism. The different topics will be introduced by different scenes and fragments from the series. Program manager Tjidde Tempels will moderate the discussion.
This program is in English.
About the speakers
Sara Janssen is a cultural studies scholar and works as assistant professor in Visual Culture at Radboud University. She obtained her PhD in Film Studies at the University of Kent where she investigated contemporary alternative pornography as a form of activism. Her research interests include visual culture, feminist theory, sexuality studies, film philosophy, aesthetics, and theories of embodiment.
Anya Topolski is a political philosopher and works as associate professor in ethics and political philosophy at the Radboud University Nijmegen. She obtained her PhD in Philosophy at the KU Leuven in which she explored the political thought of Hannah Arendt and the ethics of Emmanuel Levinas and contemporary Jewish thought. Her current research projects focus on diversity, discrimination and critical philosophy of race.
Tjidde Tempels is an ethicist and works as program manager at Radboud Reflects. He will lead the discussion.
Watch the trailer of The Handmaid's Tale:
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, video's and podcasts.
Nederlands
Er zijn maar weinig series zo grimmig als de Handmaid’s Tale. De populaire serie schetst een nabije toekomst waarin het gros van de wereldbevolking onvruchtbaar is geworden. De weinige overgebleven vruchtbare vrouwen worden door de machthebbers als ‘dienstmaagden’ gehouden en worden gedwongen hun kinderen te baren. Wat verklaart het succes van de serie? En wat zegt de manier waarop we naar deze serie kijken over de ontwikkelingen in onze maatschappij? Kom luisteren naar cultuurwetenschapper Sara Janssen en politiek filosoof Anya Topolski over de duistere kant van een mensheid in nood.
The Handmaid’s Tale
Het verhaal van The Handmaid’s Tale (Bruce Miller, gebaseerd op boek van Margaret Atwood) speelt zich grotendeels af in Gilead, een totalitaire theocratie gestoeld op de dogma’s van het Oude Testament. De vrouwen in Gilead hebben geen rechten en zijn vrijwel volledig onderschikt gemaakt aan een selecte groep mannen die een schrikbewind voeren. Om de bevolkingsgroei weer op gang te brengen worden de dienstmaagden onderworpen aan geritualiseerde verkrachtingen om zo te zorgen voor nageslacht. Iedere vorm van verzet wordt genadeloos de kop ingedrukt. Afwijking van de sociale norm wordt bestraft met lijfstraffen, amputaties of openbare executies. In de serie volgen we dienstmaagd Offred en verschillende andere vrouwen in hun verzet en strijd voor vrijheid.
Onderhuids
Hoe kan het dat de Handmaid’s Tale zo onder onze huid kruipt? Sommige scènes in de serie roepen haast een lichamelijke reactie van weerzin en walging op. Schuilt de kracht in de beeldvoering? Of is het ook de politieke thematiek die mensen zo aangrijpt? Cultuurwetenschapper Sara Jansen legt uit waarom de serie ons zo’n ongemakkelijk gevoel geeft en vertelt op wat voor manier de Handmaid’s Tale een inspiratiebron is voor de genderbeweging in de Verenigde Staten.
Beschaving
Wat verklaart het succes van de serie? Hangt het samen met de opkomst van een meer conservatief geluid in de samenleving? Of zijn we vooral gefascineerd door hoe de mensheid in nood -het potentiële uitsterven van de mensheid- zich kan laten overrompelen door een totalitaire ideologie? Samen met politiek filosoof Anya Topolski denken we na over de politieke betekenis van de Handmaid’s Tale. Welke actuele of historische vergelijkingen zijn er te maken met Gilead? Op wat voor manier is de serie een aanjager voor hedendaags politiek activisme?
Onderdrukking verbeeld
Aan de hand van fragmenten gaan cultuurwetenschapper Sara Janssen en politiek filosoof Anya Topolski van de Radboud Universiteit in gesprek over de kracht van het beeld, moraliteit in tijden van onderdrukking en de actuele maatschappelijke waarde van The Handmaid’s Tale. Programmamaker Tjidde Tempels is gespreksleider.
De voertaal is Engels.
Over de sprekers
Sara Janssen is cultuurwetenschapper en als universitair docent verbonden aan de Radboud Universiteit. Ze doet onder meer onderzoek naar visuele cultuur, feministische theorie, filosofie van film en sexuality studies. Ze promoveert aan de University of Kent op een proefschrift over hedendaagse alternatieve pornografie als vorm van activisme.
Anya Topolski is politiek filosoof en werkt als universitair docent ethiek en politieke filosofie aan de Radboud Universiteit. Ze promoveerde in de filosofie aan de KU Leuven op het politieke denken van Hannah Arendt, de ethiek van Emmanuel Levinas en het hedendaagse Joodse denken. In haar huidige onderzoek richt ze zich primair op diversiteit, discriminatie en de kritische filosofie van ras.
Tjidde Tempels is ethicus en programmamaker bij Radboud Reflects. Hij leidt het gesprek.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.