19|11|27 Een goede relatie. Hoe doe je dat? | Lezing door psycholoog Esther Kluwer en filosoof Marc De Kesel

Een goede relatie. Hoe doe je dat? | Lezing door psycholoog Esther Kluwer en filosoof Marc De Kesel | Woensdag 27 november 2019 | 19.30 – 21.00 uur | Collegezalencomplex, Radboud Universiteit | Radboud Reflects in samenwerking met het Titus Brandsma Instituut

English review | Podcast | Video

"Leuke sprekers en fijne perspectieven." (Uit een deelnemersevaluatie.)

Aankondiging - Waarom is het zo moeilijk een duurzame liefdesrelatie te onderhouden? Een goede liefdesrelatie heeft niet alleen een positieve invloed op je welzijn, maar bovendien ook op je gezondheid en je algehele functioneren, stelt psycholoog Esther Kluwer. Niet onbelangrijk dus. Filosoof Marc De Kesel vult aan dat liefde zo ingewikkeld is omdat het draait om de tegenpolen verlangen en vervulling. Kom en denk verder hoe je je relatie goed kan houden. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Relaties anno 2019: vervulling of verlangen?

Steeds meer mensen in relaties gaan uit elkaar. We lijken het steeds lastiger te vinden om een gezonde, duurzame relatie te onderhouden. Hoe komt dit en kunnen we hier iets aan doen? Esther Kluwer, psycholoog en bijzonder hoogleraar Duurzame relaties en welzijn aan de Radboud Universiteit, sprak over de do’s en don’ts in relaties en het belang van verbondenheid en autonomie. Daarna sprak Marc De Kesel, filosoof aan de Radboud Universiteit en directeur van het Titus Brandsma Instituut, over mystiek, vervulling en verlangen en de betekenis van liefde. Na de lezingen ging programmamaker en theoloog Liesbeth Jansen in gesprek met beide sprekers. Ook was er ruimte voor vragen uit het publiek. Dit programma werd georganiseerd door Radboud Reflects in samenwerking met het Titus Brandsma Instituut, onderzoekscentrum voor mystiek en spiritualiteit.

Het geheim

Maar liefst 40% van de getrouwde stellen in Nederland gaat uiteindelijk uit elkaar. Er zijn meer singles dan ooit, de datingapps zijn niet aan te slepen en boeken over liefde en relaties vliegen de winkels uit. Wat is het geheim van een goede relatie? Helaas moest Esther Kluwer de zaal teleurstellen: er is geen protocol voor hoe je gelukkig blijft met je partner. Wel kunnen we vanuit de wetenschap proberen te begrijpen wat wij als mensen nodig hebben en wat de belangrijkste elementen in een goede relatie zijn.

Om ons goed te voelen en goed te functioneren, hebben we stabiele relaties nodig. Mensen zijn groepsdieren: we hebben “the need to belong,” de drang om bij de groep te horen. De sociale relaties, steun en integratie die mensen in hun leven ervaren hebben een groot effect op onze levensverwachting. Wanneer deze relaties positief zijn, wordt onze levensverwachting hoger. Moeten alle singles nu koste wat het kost een partner vinden? Kluwer plaatste hier een kanttekening bij: “Beter geen relatie dan een slechte relatie.”

Verbondenheid en autonomie

Wat hebben we nodig voor een goede relatie? Vroeger was dit eenvoudiger dan nu. Destijds waren dit namelijk hele andere dingen dan nu. Volgens Kluwer stellen wij tegenwoordig hoge eisen aan onze relaties: we willen meer van onze partner dan alleen een inkomen of de zorg voor het huishouden. Daarnaast eisen we ook romantiek, passie, plezier, begrip en ook nog de ruimte om onszelf individueel te ontwikkelen. Toch stelde Kluwer dat er basisbehoeften te onderscheiden zijn, waar we allemaal naar op zoek zijn in een relatie. De twee belangrijkste zijn verbondenheid en autonomie. Verbondenheid draait om acceptatie en intimiteit: de partner accepteert jou zoals je bent en begrijpt je. Autonomie gaat juist om het zelf sturen van het eigen gedrag. Veel relatieproblemen hebben volgens Kluwer hun oorsprong in één van deze twee behoeften: te veel verbondenheid en te weinig autonomie of juist omgekeerd.

Het probleem is dat autonomie en verbondenheid elkaars tegenpolen zijn, maar dat we beide elementen nodig hebben in een relatie. Met een goede balans tussen beide elementen bewaren beide partners volgens Kluwer “hun eigenheid in nabijheid van de partner en staan zij allebei stevig op eigen benen in de relatie.” Daarmee zijn we er nog niet. Relaties, stelde Kluwer, vragen inzet en onderhoud. “Commitment” en doorzettingsvermogen zijn nodig om door de moeilijke periodes heen te komen.

Eros en agape

Wanneer we het woord ‘liefde’ gebruiken, weten we niet altijd wat we precies bedoelen. Dat komt volgens Marc De Kesel, omdat er een complexe geschiedenis schuilgaat achter dit woord. Maar niet alleen de geschiedenis van het woord is complex, de liefde zelf ook. In de mystiek wordt de liefde en haar moeilijkheden duidelijker voor ons. Daarnaast zijn mystieke teksten een referentiekader, dat we kunnen gebruiken om afstand te nemen van onze “ziekelijke neiging” tot het moraliseren van de liefde, aldus De Kesel.

Waar komt ons begrip van liefde vandaan? Volgens De Kesel heeft de huidige definitie van liefde twee herkomsten. De eerste betekenis van liefde stamt uit de tijd van de oude Grieken: ‘eros’, het verlangen. Eros is niet gefocust op de waarheid en een goede relatie. Verlangen is, legde De Kesel uit, juist een fundamenteel tragische en chaotische kant van de liefde: een kant die de oude Grieken accepteerden. Tegenwoordig zien wij liefde niet meer op deze manier. Het was Plato die eros verbond met liefde en waarheid. Daarmee werden de eerste stappen gezet voor de filosofie van de liefde die wij nu kennen, waar waarheid een grote rol speelt in de liefde waar wij naar verlangen.

De tweede definitie waar wij aan refereren, wanneer we het over liefde hebben, komt uit het christendom. De term ‘agape’ betekent vervulling. Het is de staat waarin de christen leeft, als geliefde van God. Dit heeft helemaal niets met Eros te maken, zei De Kesel. Agape is de rechtstreekse, liefdevolle band met God. Eros daarentegen is “puur tekort en tragiek, het klopt niet en het ontwricht alles. Bij agape is liefde het gewricht van de kosmos zelf. Het is de liefde die het christendom in zich draagt.”

Mengelmoes

In het nagesprek met Liesbeth Jansen werd gesproken over de rol die liefde speelt in onze relaties. In het psychologische vakgebied is liefde niet per se een begrip dat op zichzelf onderzocht wordt. Het wordt benaderd als een mengelmoes van intimiteit, commitment en passie. Soms heb je meer van het een nodig en minder van het ander. Er bestaat volgens zowel Kluwer, als De Kesel een essentieel verschil tussen de liefde en relaties. Liefde leidt zeker niet altijd tot een relatie. “Liefde is een onderdeel van relaties tussen mensen, maar zeker niet het enige onderdeel. Het smeermiddel van een relatie is vaak liefde, maar dan moet je nog wel om kunnen gaan met conflicten en meningsverschillen,” aldus Kluwer.

Door: Inge de Vries

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Podcast:

Video:

Aankondiging

Waarom is het zo moeilijk een duurzame liefdesrelatie te onderhouden? Een goede liefdesrelatie heeft niet alleen een positieve invloed op je welzijn, maar bovendien ook op je gezondheid en je algehele functioneren, stelt psycholoog Esther Kluwer. Niet onbelangrijk dus. Filosoof Marc De Kesel vult aan dat liefde zo ingewikkeld is omdat het draait om de tegenpolen verlangen en vervulling. Heel wat mystieke teksten gaan over liefde, en anders dan we denken, leggen die de heerlijke onoplosbaarheid van de liefde bloot. Een verrassend perspectief dus dat heel wat van ons gemoraliseer over liefde onderuit haalt.

Verbondenheid en autonomie

Als ons wel en wee in de liefde zo belangrijk voor ons is, hoe kunnen we dan leren onze liefdes goed te houden? Volgens Esther Kluwer zijn verbondenheid en autonomie van essentieel belang. Partners die op beide kenmerken hoog scoren, gaan bijvoorbeeld beter om met conflicten, omdat ze de eigenschappen van de ander los kunnen zien van wie zij zelf zijn of wat zij doen. De fouten van de ander hebben minder weerslag op het eigen zelfbeeld.

Vervulling en verlangen

Vervulling en verlangen zijn de tegenpolen waar de liefde uit bestaat. We kunnen niet eeuwig in enkel verlangen leven, want dat is uitputtend. Tegelijkertijd is alleen vervulling simpelweg niet mogelijk. Aan de hand van oude mystieke teksten kijkt filosoof Marc De Kesel hoe wij deze twee polen met elkaar kunnen verzoenen in onze alledaagse liefdesrelaties.

Over de sprekers

Esther Kluwer is psycholoog en bijzonder hoogleraar Duurzame relaties en welzijn aan de Radboud Universiteit. Haar oratie, Autonomie in verbondenheid, verscheen ook in De Psycholoog.

Marc De Kesel is filosoof aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar de theorie van religie en mystiek. Van zijn hand verschenen onder meer Het Münchhausenparadigma (2019), Niets dan liefde (2012) en Eros and Ethics (2009). Daarnaast is hij directeur van het Titus Brandsma Instituut.

Dit is een programma van Radboud Reflects in samenwerking met het Titus Brandsma Instituut.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.