19|12|03 Het Dilemma - Mag ik nog naar Michael Jackson luisteren? | Onderzoekend gesprek met politiek filosoof Katrine Smiet en cultuurwetenschapper Sven Schaepkens
Het Dilemma - Mag ik nog naar Michael Jackson luisteren? | Onderzoekend gesprek met politiek filosoof Katrine Smiet
en cultuurwetenschapper Sven Schaepkens
Dinsdag 3 december 2019 | 20.00 - 21.30 uur | LUX, Nijmegen
Radboud Reflects in samenwerking met LUX
VOX: De muzikale (on)schuld van Michael Jackson | English review
Aankondiging - Meezingen met Thriller, de moonwalk doen, swingen op R. Kelly of genieten van de nieuwste film van Woody Allen. Kan dit nog wel nu je weet dat deze zangers en regisseur beschuldigd worden van seksueel misbruik? Zijn de artiest en de seksuele aanrander twee verschillende personen? Of moeten we de muziek van Michael Jackson afzweren? Discussieer samen met de andere deelnemers over de vraag of het privéleven van een artiest meegenomen moet worden in de waardering voor zijn werk. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Het dilemma: de keuze tussen de artiest en zijn werk
Mag ik nog naar Michael Jackson luisteren? In dit programma, georganiseerd door Radboud Reflects in samenwerking met LUX, discussieerden deelnemers en experts over de vraag of je nog mag genieten van kunst van artiesten die zich mogelijk onethisch hebben gedragen. Het gesprek ging in op de relatie tussen de artiest en zijn werk, de gevolgen van een eventuele boycot, en de implicaties als je wel naar Michael Jackson blijft luisteren. Experts Katrine Smiet, universitair docent Fundamentele filosofie aan de Radboud Universiteit, en Sven Schaepkens, cultuurwetenschapper en promovendus aan het Erasmus Medisch Centrum, voorzagen de deelnemers van verschillende visies op het dilemma. Programmamakers en filosofen Anouta de Groot en Dave Willems zorgden voor de nodige structuur in het gesprek.
Het dilemma
De meerderheid van de deelnemers vond dat je nog naar Michael Jackson mag luisteren. Er was niemand die vond dat je de de muziek van Michael Jackson moet boycotten. Een aantal deelnemers vond het lastig om een keuze te maken. Voor hun maakte het vooral uit of je de artiest wel of niet financieel zou steunen en of de tekst van de liedjes het gedrag van de artiest goedpraatte of niet.
Hypocrisie
Een negatief gevolg van het boycotten van de muziek is dat je niet meer kunt luisteren naar nummers die je goed vindt. Ook werd opgemerkt dat het moeilijk is om te zorgen dat je de muziek echt nooit meer hoort. Het is de vraag of je, als je consequent wilt zijn, een heleboel andere artiesten ook moet boycotten, bijvoorbeeld de filmmaker Woody Allen, die net als Jackson beschuldigd is van kindermisbruik. Ben je dan hypocriet, wanneer je Michael Jackson boycot, maar nog steeds Woody Allen’s films kijkt?
De schuldvraag
Volgens een deelnemer zeg je eigenlijk dat de slachtoffers gelogen hebben, wanneer je kiest voor het blijven luisteren naar de muziek van Michael Jackson. Het gaat hier om de schuldvraag: is Jackson schuldig of niet? Voor andere deelnemers stond de keuze in het dilemma los van de schuldvraag. “Wanneer je zegt dat je Beat It een leuk liedje vind, zeg je niet gelijk dat je kindermisbruik oké vind. Ik weet van mezelf dat ik kindermisbruik heel fout vind, maar Beat It is best een leuk liedje. Ik koppel het privéleven van de artiest los van zijn muziek.”
De artiest en zijn werk
De vraag of het mogelijk is om de artiest als persoon los te zien van zijn of haar werk stond centraal in de discussie. Er bestaat wel een connectie tussen de artiest en zijn werk, wanneer je vanuit financieel oogpunt naar de discussie kijkt: wanneer je luistert, financier je het persoonlijk leven van de artiest. Het gaat wellicht niet alleen om de financiële steun, maar ook om een uitdrukking van steun voor een bepaald systeem: “Als je luistert en muziek koopt, ga je mee in hoe het systeem werkt. Je stemt op een bepaalde manier in met het systeem,” gaf een deelnemer aan. Dit systeem blijkt mogelijk onethische dingen goed te keuren. “Een boycot is dan heel duidelijk: ik ga hier niet in mee.”
Vrijheid en verantwoordelijkheid
Voordat Sven Schaepkens zijn stellingen uitlegde, liet hij een fragment van ABC horen: een bekend liedje van de Jackson Five, waar Michael Jackson lid van was. Wanneer we kiezen het boycotten van Jackson’s muziek, zouden we ook ABC moeten boycotten. Het vermeende misbruik is pas lange tijd na dit liedje gebeurd. Op het moment dat hij ABC zong, is Jackson nog onschuldig. Volgens Schaepkens is het belangrijk te beseffen dat de mens niet bestaat niet uit één stuk. Personen bestaan uit veel verschillende rollen die samenvallen. Vroeger was Jackson onschuldig, nu misschien schuldig. Moeten we dan wel zo’n harde keuze willen maken tussen wel of niet boycotten? Daarnaast vond Schaepkens dat we zoveel mogelijk vrijheid moeten hebben om dit soort zaken te bespreken. Wel hoort bij vrijheid ook verantwoordelijkheid: wanneer er culturele ruimte is die je in kunt nemen, draag je een bepaalde verantwoordelijkheid voor de invulling van deze ruimte.
Macht en #MeToo
Volgens Katrine Smiet speelt macht een belangrijke rol. Bekendheid, in samenspel met het geld dat artiesten aan hun roem en hun kunst kunnen verdienen, kunnen een persoon heel machtig maken. De #MeToo-beweging heeft de relatie tussen roem en macht op scherp gesteld. We kunnen niet meer mogelijk misbruik door de vingers zien, omdat iemand beroemd is. De vraag is ook waar de grens ligt. Smiet stelde dat er veel ‘fout’ is: niet alleen in de muziek waar je naar luistert maar ook in de films die je kijkt of de kleding die je draagt: “in alles ben ik al medeplichtig aan een wereld die geen hele fijne plek is. Daar kan ik me niet makkelijk van lostrekken.” We moeten volgens Smiet “kijken hoe we kunnen werken naar een maatschappij waarin we niet met terugwerkende kracht censuur gaan toepassen, maar een cultuur waarin misbruik niet genormaliseerd is.”
Complexiteit
Aan het einde van de avond was het tijd om opnieuw de score op te maken: wie kiest er voor boycotten en wie voor blijven luisteren? Een aantal deelnemers bleken van mening veranderd te zijn, maar het merendeel koos nog steeds voor niet boycotten. Smiet gaf aan dat het goed is dat we ons bewust worden van de complexiteit van dit soort zaken. Volgens haar kunnen we onszelf niet helemaal wegtrekken uit de consumptie van kunst, omdat elke consumptie een politieke connectie heeft. Schaepkens benadrukte nogmaals dat zowel kunstenaar als publiek een bepaalde verantwoordelijkheid dragen, als we ons in een culturele ruimte begeven.
Door: Inge de Vries
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Aankondiging
Meezingen met Thriller, de moonwalk doen, swingen op R. Kelly of genieten van de nieuwste film van Woody Allen. Kan dit nog wel nu je weet dat deze zangers en regisseur beschuldigd worden van seksueel misbruik? Zijn de artiest en de seksuele aanrander twee verschillende personen? Of moeten we de muziek van Michael Jackson afzweren? Discussieer samen met de andere deelnemers over de vraag of het privéleven van een artiest meegenomen moet worden in de waardering voor zijn werk.
Dilemma
Kun je nog dansen op de muziek van R. Kelly nu sommigen in zijn songteksten goedkeuring van pedofilie of seksueel misbruik horen? Is het overdreven dat radiozenders Michael Jackson niet meer draaien omdat hij wordt beschuldigd van het misbruiken van jonge kinderen? En zouden de bioscopen in Nederland niet net zoals die in de Verenigde Staten moeten weigeren de nieuwste film van Woody Allen te vertonen vanwege de beschuldigingen van seksueel misbruik?
De artiest en de persoon
Bij Het Dilemma staat altijd een persoonlijk moreel dilemma centraal. In een intieme setting verkennen we samen de vraag of je nog mag luisteren naar Michael Jackson. Niet de sprekers staan centraal, maar de deelnemers. Door onszelf en elkaar te bevragen, zoeken we samen naar afwegingen en antwoorden. Twee wetenschappers geven het gesprek kort inhoudelijk focus en houden ons scherp. Gespreksleiders Dave Willems en Anouta de Groot, beide programmamakers bij Radboud Reflects, zorgen voor structuur en verdieping.
Over de sprekers
Katrine Smiet is universitair docent Fundamentele filosofie aan de Radboud Universiteit.
Sven Schaepkens is cultuurwetenschapper en docent filosofie. Hij was de afgelopen drie jaar academisch docent aan de University of Maastricht en doceerde o.a. ethiek en politieke filosofie. Momenteel doet hij als promovendus onderzoek naar reflectie binnen de opleiding huisartsgeneeskunde aan het Erasmus MC.
Dit is een programma van Radboud Reflects i.s.m. LUX.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.