20|02|18 Curlingouders | Lezing door klinisch psycholoog Jan Derksen en pedagoog Lynne Wolbert

Curlingouders | Lezing door klinisch psycholoog Jan Derksen en pedagoog Lynne Wolbert | Dinsdag 18 februari 2020 | 19.30 – 21.00 uur | Collegezalencomplex, Radboud Universiteit

Podcast | Video | Column Willen Claassen - Curlingvragen

"Een geanimeerde bijeenkomst over een interessant onderwerp. De lezingen geven stof tot nadenken." (Uit een deelnemersevaluatie.)

Aankondiging - Kinderen fietsen met dubbele body protectors onder begeleiding naar school, ouders eisen een IQ-test wanneer hun kind een vmbo-advies krijgt, of betalen duizenden euro’s aan bijles voor de CITO-toets. Als volleerd curlers poetsen ouders alle problemen van hun kinderen uit de weg. Zonder teleurstellingen, verdriet of pijn lijkt niets een glansrijke toekomst nog in de weg staan. Is deze manier van opvoeden de sleutel tot een succesvol leven voor je kinderen? Moeten we proberen alle risico’s voor onze kinderen uit te bannen? En kan dat wel? Kom en luister naar klinisch psycholoog Jan Derksen en pedagoog Lynne Wolbert over de uitdagingen van het hedendaags ouderschap. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - Curlingouders en de noodzaak van een kindertijd met tegenslagen

De curlingouder lijkt het toonbeeld van modern ouderschap te zijn. Van het helmpje op de driewieler en de GPS-tracker voor het buitenspelen tot peperdure huiswerkbegeleiding, ouders doen er alles aan om het leven van hun kind tot een succes te maken. Maar wat verstaan we precies onder curlingouderschap? Zou een kindertijd wel om bescherming en succes moeten draaien? Of is de curlingstijl van opvoeden onvermijdbaar? Hierover spraken klinisch psycholoog Jan Derksen en theoretisch pedagoog Lynne Wolbert in een goedgevulde zaal op de Radboud Universiteit. Na hun lezingen gingen ze onder leiding van filosoof Anouta de Groot in gesprek met elkaar en met de zaal.

Ontbrekende opvoedkader

De avond werd afgetrapt met een column van de Nijmeegse schrijver Willem Claassen, waarin hij een persoonlijke verhaal vertelde over zijn eigen opvoedervaringen als curling- en slalomouder. Daarna was het woord aan Jan Derksen. De klinisch psycholoog bracht naar voren dat veel jongeren en jongvolwassen van nu (de millennials en generatie X-ers) kwetsbare individuen zijn geworden die geen tegenslagen kunnen verdragen. Dit is primair te wijten aan de stijl van opvoeden. “We hebben de strenge (religieuze) opvoedkaders van de jaren vijftig en zestig vaarwel gezegd en wij zijn gaan opvoeden vanuit ons buik-gevoel,” aldus Derksen. Ouders hebben de oude structuren en gedragsregels overboord gezet voor een persoonlijke ideologische benadering van opvoeden, waarbij het kind vaak permanent op de voorgrond staat en beschermd en verwend wordt.

Trots op de achterbank

Derksen noemde deze kinderen de ‘achterbank-generatie’. Ze hoeven niet meer zelf op de fiets en worden door hun ouders van school gehaald en naar muziekles en sporttraining gebracht. Kinderen worden voortdurend uit de wind gehouden. Ze hoeven niet langer zelf te ploeteren, maar leren daarom ook niet om te gaan met frustraties. Daarnaast zijn ouders ook weinig kritisch op hun kinderen. Hoe lelijk de tekening van je kleuter ook is, de ouder van nu zal continue bevestigen dat het trots is op het kind. Hij zal niet zeggen “Goh, je bent hier nog een hoekje vergeten, het zou mooi zijn als je dat ook inkleurt.” Terwijl dat volgens Derksen juist een raadzame manier is om potentieel narcisme te temperen. Dergelijke tendensen zien we ook bij de beschermende curlingouder die alle gevaren en obstakels probeert weg te poetsen voor het kind. Derksen verzet zich tegen deze opvoedstrategie: “We moeten kinderen de ruimte geven en stimuleren te spelen, te vallen én zelf weer op te staan. Dat hoort erbij.”

Tropische vissen

Als je als kind geen teleurstellingen meemaakt, kan je ook niet de vaardigheden ontwikkelen om goed met emoties, frustratie, boosheid en verlies om te gaan. Curlingkinderen worden volgens Derksen in hun volwassen leven “als tropische vissen in de Noordzee.” Ze zijn sterk beschermd opgevoed en hebben te horen gekregen dat alles wat ze deden geweldig was – alsof ze in warm tropisch water lagen. Maar zodra ze vervolgens zelf in de ‘echte’ wereld aan de slag moeten blijkt het water ijskoud. “Sommige jongvolwassenen raken volledig in paniek, wanneer ze tijdens het functioneringsgesprek bij hun eerste baan kritiek krijgen. Daar kunnen ze niet mee omgaan. Ze missen de emotionele intelligentie.” Volgens Derksen is het van groot belang dat ouders in de opvoeding hun kinderen op een goede manier kennis laten maken met tegenslag en frustratie. Alleen op die manier kunnen ze weerbare, zelfredzame en veerkrachtige individuen worden.

Poetsen en winnen

Theoretisch pedagoog Lynne Wolbert belichtte de curlingstijl van opvoeden vanuit een filosofisch perspectief. Ze startte met een persoonlijke noot door te vertellen dat ze zelf een millennial is en ook nog moeder, een ogenschijnlijk worst-case scenario. Ze gaf aan dat het idee van curlingouderschap misschien ook wel voortkomt uit de wens van ouders om het goed willen doen en succesvol te willen zijn. “Wij zijn die ouders die het laatste blokje op de toren van je kind afbouwen.” Wolbert gaf twee redenen waarom ouders curlen. In de eerste plaats kan je curlen om zo je kind te beschermen, uit angst dat er iets kan gebeuren met het welzijn van je kind. In de tweede plaats kan je dit doen, omdat je het toekomstig succes van je kind wil garanderen. De ouder structureert het leven van het kind zodanig, dat het in volwassen leven succesvol kan worden. “Ze plaveien de weg glad en ruimen als een sneeuwschuiver alle obstakels aan de kant.” Wolbert liet zien dat er meer in de metafoor van het curling zit: “Het is een sport. Het gaat niet allen om obstakels wegpoetsen, het gaat ook om winnen.”

Waarde van de kindertijd

Hoe moeten we het curlingouderschap nu waarderen? Volgens Wolbert is daar geen eenduidig antwoord op te geven. De theoretisch pedagoog stelde dat opvoeding in de curling-stijl het floreren van het kind áls kind benadeelt, maar dat het wel voordelen oplevert voor het kind als volwassene, zeker als dat kind als volwassene zich moet meten met andere volwassenen die op eenzelfde doelgerichte manier zijn opgevoed. Of je dit problematisch vindt hangt primair af van je visie op de kindertijd. “Zie je de kindertijd als iets puur instrumenteels voor het latere volwassen leven? Of heeft de kindertijd – waarin een bepaalde onbezorgdheid van het kind centraal staat – ook inherente waarde?”, zo vroeg Wolbert zich af. Wanneer je het belangrijk vindt dat het kind ook onbezorgd kan spelen, dan is het curlingouderschap wellicht onwenselijk. Tegelijkertijd staan in onze moderne samenleving succes en maakbaarheid centraal, dus is kiezen voor een minder instrumentele opvoeding niet zo eenvoudig.

Dilemma

Aan de hand het werk van filosofe Anca Gheaus liet Wolbert zien dat de keuze voor het curlingouderschap een dilemma is. De structurerende curlingouder remt het florerende kind als kind, maar daar staat tegenover dat uit empirisch onderzoek blijkt dat kinderen van curlingouders vaak succesvoller zijn in het onderwijs en op de arbeidsmarkt. Wolbert: “Als je dat weet, dan is het verdraaid moeilijk om er als ouder voor te kiezen dit niet te doen. Meedoen aan de wedstrijd is verleidelijk, zeker wanneer je allerlei middelen hiervoor tot je beschikking hebt.” Uiteindelijk gaf Wolbert een aantal redenen waarom minderen curlen wenselijk zou kunnen zijn. Het garandeert een meer vrije kindertijd, het kan de kansengelijkheid in de samenleving vergroten en het voorkomt burn-out en stress in het latere volwassen leven. Ze besloot met het idee dat we misschien allemaal, volwassen en kinderen, wel meer gebaat zouden zijn bij een samenleving waarin geluk en vertrouwen centraal staat in plaats van (economisch) succes. Het veranderen van die maatschappelijke context kan ook zijn grond vinden in verandering in de opvoedingsstijl.

Door: Tjidde Tempels

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Podcast:

Video:

Aankondiging

Kinderen fietsen met dubbele body protectors onder begeleiding naar school, ouders eisen een IQ-test wanneer hun kind een vmbo-advies krijgt, of betalen duizenden euro’s aan bijles voor de CITO-toets. Als volleerd curlers poetsen ouders alle problemen van hun kinderen uit de weg. Zonder teleurstellingen, verdriet of pijn lijkt niets een glansrijke toekomst nog in de weg staan. Is deze manier van opvoeden de sleutel tot een succesvol leven voor je kinderen? Moeten we proberen alle risico’s voor onze kinderen uit te bannen? En kan dat wel? Kom en luister naar klinisch psycholoog Jan Derksen en pedagoog Lynne Wolbert over de uitdagingen van het hedendaags ouderschap.

Florerende kinderen

Moeten we de curling-stijl van opvoeden omarmen? Volgens pedagoog Lynne Wolbert is dit voor veel ouders een dilemma. Aan de ene kant kan deze manier van opvoeden ruimte en kansen creëren voor het succes van je kind op school, op de sportclub of in zijn of haar latere carrière. Aan de andere kant blijft er voor kinderen van curlingouders minder ruimte over om te floreren als kind. Is er nog wel ruimte om vrij te spelen en tijd oningevuld te laten? Kan je kind nog wel echt kind zijn? En hoe kan je als opvoeder hier een goede balans in vinden?

Kwetsbare volwassenen

Volgens klinisch psycholoog en psychotherapeut Jan Derksen heeft het curling-ouderschap nog een andere keerzijde. Overbeschermende ouders creëren namelijk afhankelijke, onzekere en kwetsbare volwassenen. Curlingouders zorgen voor een gebrek aan weerbaarheid, veerkracht en emotionele intelligentie bij kinderen, waardoor ze niet voorbereid worden op de ‘echte’ samenleving. Leidt deze manier van opvoeden tot een gebrek aan zelfredzaamheid bij jongeren? En kweken de curlingouders daarmee onbedoeld een labiele generatie die geen tegenslag aankan?

Goed ouderschap

Na hun lezingen gaan psycholoog Jan Derksen en pedagoog Lynne Wolbert onder leiding van filosoof Anouta de Groot, programmamaker bij Radboud Reflects, met elkaar in gesprek. Samen bespreken ze de wenselijkheid van de curlingstijl van opvoeden en de uitdagingen en betekenissen van goed ouderschap. Moeten ouders hun kinderen meer loslaten? Durven we nog wel risico’s toe te laten in de opvoeding? En hoe gemakkelijk is dat in een wereld waarin een goed en succesvol leven als maakbaar wordt gezien?

Over de sprekers

Jan Derksen is klinisch psycholoog en psychotherapeut. Hij is emeritus hoogleraar klinische psychologie aan de Radboud Universiteit en de Vrije Universiteit Brussel. Hij schreef eerder over de achterbankgeneratie en kwetsbare millennials. In zijn recente boek Preventie psychische aandoeningen: voorkom de etikettenregen (2018) doet hij handreikingen om de zorg voor baby's, jongeren en ouders op zo'n manier te verbeteren dat ze bijdraagt aan het voorkomen van psychische aandoeningen.

Lynne Wolbert is theoretisch pedagoog en filosoof. Ze werkt als postdoctoraal onderzoeker Pedagogische en Onderwijswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Ze promoveerde op een onderzoek naar het ideaal van het florerende leven als doel van opvoeding en onderwijs. In 2018 verscheen haar boek Speelruimte. Vertrouwen in ouderschap.

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.