20|06|23 Livestream: Negative Interest Rates: A Positive Thing? | Lectures by economists Stefan Zeisberger and Ivan Boldyrev
Negative Interest Rates: A Positive Thing? | Lectures by economists Stefan Zeisberger and Ivan Boldyrev | Tuesday 23 June 2020 | 20.00 – 21.10 hrs | Online Livestream
Announcement - When we take out a loan, we pay interest, while our savings generate interest. At least, this used to be the norm. Earlier this year however, Dutch banks announced that the interest rates on savings accounts will fall below zero in order to boost the economy. Why did this happen, and how does this affect our ideas about economics? Learn from economists Stefan Zeisberger and Ivan Boldyrev about the effects of negative interest rates, and whether this measure can save our economy, even when the corona pandemic takes its toll. See full announcement text below.
Aankondiging - Als je geld leent betaal je rente en als je spaart ontvang je rente. Dat is altijd al zo geweest. Toch is dit niet langer vanzelfsprekend. Om de economie weer op gang te helpen kondigden verschillende Nederlandse banken begin dit jaar aan dat ze de spaarrente gaan verlagen tot beneden het nulpunt. Waarom wordt rente negatief gemaakt? En is negatieve rente te bevatten met ons gezond verstand? Bekijk onze livestream met economen Stefan Zeisberger en Ivan Boldyrev en kom er achter of negatieve rente onze economie, ook in tijden van corona, nog kan redden. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag Livestream: Negative Interest Rates: A Positive Thing?
Vanuit een lege zaal wordt voor de tweede maal een Radboud Reflects-lezing live gestreamd. Filosoof van de economie Ivan Boldyrev en econoom Stefan Zeisberger geven hun perspectief op negatieve rente. Hoe kan rente negatief zijn? Gaat negatieve rente in tegen ons logisch denken? En is dat een probleem? Stefan Zeisberger kon niet fysiek aanwezig zijn en nam deel aan het programma met een van tevoren opgenomen lezing. Ethicus Tjidde Tempels was de gespreksleider.
Negatieve rente
Econoom Stefan Zeisberger legde in zijn lezing uit wat negatieve rente is en wat het voor gevolgen heeft. In de economie heeft alles een prijs: melk, een auto en ook het lenen van geld. Op dit moment is de prijs om geld te lenen echter negatief geworden. Dat kan, omdat sommige rentes onderdeel zijn van ons monetaire beleid. De Europese Centrale Bank (ECB) kan onder andere rentetarieven aanpassen om de inflatie op twee procent per jaar te houden. Je stimuleert de economie door het lenen van geld goedkoper te maken.
Werkloosheid en schulden
De afgelopen 25 jaar is de inflatie nooit heel hoog geweest. Voor de ECB was dit dus geen reden om de rente te verlagen. Waar komt de negatieve rente dan vandaan? Een andere reden om rentes te verlagen, is om hoge werkloosheid te bestrijden. In Europese landen zoals Nederland en Duitsland is de werkloosheid laag, maar in Italië, Frankrijk, Spanje en Griekenland is deze juist hoog. Rentes verhogen zou in dit geval economische groei in Europese lidstaten met een hoge werkloosheid afremmen. Dat is voor de ECB dus reden geweest om rentes laag te houden. Een andere reden is schuld. Het lukt landen als Griekenland bijvoorbeeld nog niet om de staatsschuld omlaag te brengen. Een hoge rente zou leiden tot hogere lasten, wat het probleem alleen maar groter maakt. Hoge schulden zijn dus nog een reden voor de ECB om rentes laag te houden.
Consequenties
Het laag houden van de rente of het negatief maken ervan is niet zonder consequenties. Het stimuleren van de economie, het terugdringen van werkloosheid en het laaghouden van schulden zijn positieve gevolgen. Maar negatieve rente heeft ook zeker negatieve consequenties. Zo is het kopen en bezitten van een huis door de lage rente relatief goedkoop. Dat klinkt positief, maar het laat de huizenprijs ook enorm stijgen, waardoor het kopen van een huis voor een grote groep mensen niet meer mogelijk is. Er ontstaat op deze manier een zogenaamde zeepbel in de huizenmarkt. Daarnaast komen pensioenfondsen door de negatieve rente zwaar in de problemen en zijn ze soms genoodzaakt om uitkeringen te bevriezen of te verlagen. Tot slot is negatieve rente het laatste redmiddel van de ECB. Met de ingang ervan heeft zij geen middelen meer over om de economie een opkikker te geven: ze heeft al haar kruit verschoten.
Recessie
Door de COVID-19-crisis is er sprake van grote economische onzekerheid. We hebben te maken met een fikse recessie van onbekende duur. Publieke schulden nemen wereldwijd enorm toe. Door de crisis is de kans groot dat de rente lang laag blijft. Dat verlicht schuldenlast van regeringen, maar de consument krijgt geen rente op spaargeld en heeft te maken hoge huizenprijzen. Sparen is niet meer interessant en je geld zal steeds minder waard worden. De pensioenfondsen komen daarnaast steeds verder in de problemen.
Verwerpelijk
Filosoof van de economie Ivan Boldyrev gaf een historische achtergrond bij het idee achter rente. Het principe van rente is dat je geld betaalt voor het lenen van geld en geld ontvangt voor het uitlenen van geld. Dit werd vroeger gezien als iets dat moreel verwerpelijk is. Degene die een betaling vraagt voor het uitlenen van geld is in die optiek een verderfelijk persoon. Deze opvatting begon bij Aristoteles, die stelt dat geld geen doel op zichzelf is, maar slechts een middel om een doel te bereiken. Om die reden mag je geen geld verdienen aan geld uitlenen. Thomas van Aquino voegde hieraan toe dat je met het uitlenen van geld in essentie tijd uitleent en dat is volgens hem onmogelijk. De opvatting dat rente moreel verwerpelijk is, zie je ook nu nog terug, bijvoorbeeld in de Islamitische wereld, waar rente niet is toegestaan en als een zonde wordt gezien. Toch was er veel vraag naar het lenen van geld in tijden dat mensen een financiële overbrugging nodig hadden, zoals in de winterperiode. Je zag dat rente en het lenen van geld, ondanks de morele bezwaren, toch steeds gebruikelijker werden. Rente werd gerechtvaardigd door het te zien als een afdekking van het risico dat je neemt door geld uit te lenen en voor het feit dat je dat geld zelf niet kan investeren.
De toekomst van rente
Rente is volgens Ivan Boldyrev een van de belangrijke elementen van industrieel kapitalisme. Kapitalisme bouwt op het idee van toekomstige teruggave en schuld, een oneindige, altijd maar groeiende, schuld met de belofte van teruggave. In het kapitalisme vind je de belofte dat geld morgen meer waard is dan vandaag. Het idee achter rente voelt natuurlijk aan, maar dat is het niet. Wij hebben het concept zelf gecreëerd en controleren het. Daarnaast is de maatschappij van vandaag veranderd en is rente negatief geworden. Mensen vinden dat contra-intuïtief, het idee dat sparen geld kost in plaats van geld oplevert. Zouden we daarom niet van het systeem van rente af moeten en naar een systeem toe moeten waarbij je niet slechts met geld investeert, maar ook betrokken wordt bij de projecten waarin je geld stopt?
Door: Anouta de Groot
Video:
Podcast:
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, video's and podcasts.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Anouncement/Aankondiging
When we take out a loan, we pay interest, while our savings generate interest. At least, this used to be the norm. Earlier this year however, Dutch banks announced that the interest rates on savings accounts will fall below zero in order to boost the economy. Why did this happen, and how does this affect our ideas about economics? Learn from economists Stefan Zeisberger and Ivan Boldyrev about the effects of negative interest rates, and whether this measure can save our economy, even when the corona pandemic takes its toll.
This programme is in English.
An unprecedented policy
By maintaining a negative interest rate, the European Central Bank is attempting to stimulate the European economy. A negative interest rate makes it unprofitable to save money, and thus motivates banks to invest their funds rather than saving them. Ultimately, economists suggest that companies will start investing more, and consumers will start spending, which is supposed to help our economy grow. However, the ECB keeps on lowering the interest rate, leaving banks no choice but to introduce a negative interest rate on consumers’ savings accounts.
Interest rates as a tool
What does a negative interest rate mean? And what are the consequences for consumers? Stefan Zeisberger will explain the economic reasoning behind the ECB’s interest policy and its effect on the average citizen. The current policy is based on the idea that interest rates can control our economy, by stimulating people to either save their funds or spend them. Where does this idea stem from, and why would interest rates be a particularly useful tool in regulating the economy?
Trading time for money
Lending money to make a profit is something we often take for granted, but interest is not a self-evident concept. Where does the idea of interest come from? Ivan Boldyrev will tell us about the history of interest as a concept. Despite the fact that interest is socially constructed, it feels very natural to us. That is why the ECB’s current policy seems so counter-intuitive.
Homo economicus?
After the two lectures, Stefan Zeisberger and Ivan Boldyrev will discuss whether we should be introducing negative interest rates. Many consumers do not understand why saving money is no longer lucrative. For this reason banks are reluctant to lower their interest rates, as it might lead to unpredictable consumer behaviour. What does this tell us about the accuracy of theories on the homo economicus? Are counter-intuitive measures such as negative interest rates even compatible with our economic logic?
Negative interest rates were introduced to help the economy grow. This measure builds on the idea that economic growth is good. The corona pandemic has shown us that our economic system is very dependent on consumption, and whenever consumption goes down, the economy suffers. Can negative interest rates save our economy from the corona crisis? Or is it too little too late, and is our economic theory outdated?
About the speakers
Stefan Zeisberger is a professor of Financial economics at Radboud University and University of Zürich. His research focusses on investment behaviour and risk perception. He is also a member of the Nijmegen Chair of Finance.
Ivan Boldyrev is an assistant professor of Economic theory and policy at Radboud University. He researches economic policy of institutions and the relation between economic theory and human economic behaviour. He is involved in the German research group Sociology of Economics.
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, video's and podcasts.
Nederlands
Als je geld leent betaal je rente en als je spaart ontvang je rente. Dat is altijd al zo geweest. Toch is dit niet langer vanzelfsprekend. Om de economie weer op gang te helpen kondigden verschillende Nederlandse banken begin dit jaar aan dat ze de spaarrente gaan verlagen tot beneden het nulpunt. Waarom wordt rente negatief gemaakt? En is negatieve rente te bevatten met ons gezond verstand? Bekijk onze livestream met economen Stefan Zeisberger en Ivan Boldyrev en kom er achter of negatieve rente onze economie, ook in tijden van corona, nog kan redden.
De voertaal is Engels.
Ongekend beleid
Met een ongekend beleid probeert de Europese Centrale Bank de Europese economie uit het slob te trekken. Door banken negatieve rente in rekening te brengen, probeert de ECB banken te stimuleren om kredieten te verstrekken in plaats van geld op te sparen. De gedachte is dat bedrijven hierdoor weer gaan investeren en consumenten meer geld gaan uitgeven, allemaal bedoeld om de economie op gang te helpen. De ECB verlaagt de rente echter steeds meer, waardoor een negatieve spaarrente voor consumenten niet langer is uitgesloten.
Sturen met rente
Hoe kan rente negatief zijn en wat zijn de gevolgen daarvan? Stefan Zeisberger legt de economische logica achter negatieve rente uit en vertelt wat het beleid van de ECB voor ons betekent. Achter renteverlaging schuilt het idee dat de economie te sturen is door mensen te dwingen geld te sparen of het uit te geven. Op welke theorie is dit gebaseerd? En waarom juist de economie sturen aan de hand van rente?
Tijd ruilen voor geld
Geld uitlenen tegen betaling is iets dat we logisch vinden, maar dit is niet vanzelfsprekend. Waar komt het idee van rente eigenlijk vandaan? Ivan Boldyrev vertelt over de geschiedenis van rente als concept. Ondanks dat rente een sociaal construct is, voelt het wel natuurlijk aan. Daarom is het zo tegen-intuïtief is dat de ECB nu negatieve rente hanteert.
Homo economicus?
Na hun lezingen gaan Stefan Zeisberger en Ivan Boldyrev in gesprek over de vraag of het hanteren van negatieve rente wenselijk is. Veel consumenten begrijpen niet waarom sparen geen geld meer oplevert. Daarom zijn banken huiverig voor negatieve spaarrente, omdat dit kan leiden tot onvoorspelbaar gedrag van consumenten. Wat zegt dit over de mens als homo economicus? Is zoiets contra-intuïtiefs als negatieve rente niet aan ons logisch denken besteed?
Negatieve rente is ingevoerd om economische groei weer aan te wakkeren. De gedachte die hierachter schuilt is dat groei goed is en krimp slecht. De coronacrisis heeft echter laten zien dat ons economische systeem, dat hierop gebaseerd is, heel kwetsbaar is wanneer we minder kunnen consumeren. Kan negatieve rente onze economie nog redden nu we midden in de coronacrisis zitten? Of is het een lapmiddel van een inmiddels gedateerd economisch model?
Over de sprekers
Stefan Zeisberger is hoogleraar Financiële economie aan de Radboud Universiteit en de Universiteit van Zürich. Hij doet onderzoek naar investeerdersgedrag en risicoperceptie. Ook is hij lid van de Nijmeegse Chair of Finance.
Ivan Boldyrev is universitair docent Economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit. Hij doet onderzoek naar het economisch beleid van instituties en naar de relatie tussen economische modellen en economisch gedrag. Daarnaast is hij betrokken bij het Duitse onderzoeksinitiatief Sociology of Economics.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.