27|10|20 Bewoners van het Witte Huis | Lezing en gesprek (livestream) met politicologen Peter van der Heiden en Bertjan Verbeek

"Vermakelijk en hilarisch, al die door Van der Heiden opgediste interessante weetjes over de POTUS-sen (President of the United States) uit heden en verleden! De presentatie van Verbeek was ook heel boeiend." (Uit een deelnemersevaluatie.)

Aankondiging - De verkiezingsstrijd in de Verenigde Staten is in alle hevigheid losgebarsten. Het lijkt niet alleen een gevecht om de kiezer maar ook een strijd tussen persoonlijkheden. President Trump wordt vaak gezien als de Amerikaanse president met de meest opmerkelijke karaktertrekken, maar klopt dat wel? En in hoeverre werken persoonlijke opvattingen van presidenten door in beleid? Kom en luister naar politicologen Peter van der Heiden en Bertjan Verbeek over de opmerkelijke bewoners van het Witte Huis en hun impact op de Amerikaanse politiek. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag - De macht van opmerkelijke persoonlijkheden in het Witte Huis

Nu de verkiezingsstrijd in de Verenigde Staten is losgebarsten, zien we dat er niet alleen een gevecht om de kiezer bezig is, maar er ook een strijd tussen persoonlijkheden. De huidige bewoner van het Witte Huis is een zeer opmerkelijke persoonlijkheid. Maar is Trump zo uniek? Vertoonden zijn voorgangers ander gedrag? En hoeveel macht heeft Trump eigenlijk? Politicoloog Peter van der Heiden vertelde in zijn lezing over een aantal overeenkomsten en verschillen tussen Trump en zijn voorgangers. Politicoloog Bertjan Verbeek sprak daarna over de impact van de Amerikaanse president op binnen- en buitenlands beleid. Tot slot gingen zij in gesprek onder leiding van historicus en gender- en diversiteitsexpert Lema Salah.

Vrouwenhater, bullebak en narcist

Drie elementen van Trumps persoonlijkheid die Peter van der Heiden uitlicht in zijn boek Weirdo’s in het Witte Huis zijn Trump’s vrouwenhaat, zijn reputatie als bullebak en zijn vermeende narcisme. Na drie huwelijken, verhoudingen met pornosterren rondom de geboorte van Trumps zoon Barron, vijfentwintig beschuldigingen van seksueel misbruik en de ‘tape van Hollywood’ met de alom bekende uitspraak “Grab them by the pussy,” kan Trump inderdaad niet een voorvechter voor gendergelijkheid genoemd worden. Uniek is vrouwenhaat echter niet in het Witte Huis. Volgens Van der Heiden hadden onder andere Thomas Jefferson en John F. Kennedy veelvuldige relaties met (soms minderjarige) vrouwen. Daarnaast is Bill Clinton een bekend voorbeeld, die na hoog opgelopen politieke druk toegaf dat hij een “inappropriate” relatie had met stagiaire Monica Lewinsky.

Peter van der Heiden; foto: Jetske Adams

Ook als bullebak is Trump niet uniek. Hoewel Trump opvalt met zijn bijnamen voor elk van zijn tegenstanders, zijn ook Andrew Jackson, Lyndon B. Johnson en Richard Nixon te noemen als nare presidenten, die hun staf beledigden, racistisch waren en hun vrouw sloegen. De afgelopen vier jaar zijn er ook meermaals aantijgingen gedaan dat Trump een narcist zou zijn. Volgens meerdere experts in de geestelijke gezondheidszorg past hij bij de criteria, zo stelde Van der Heiden. Maar ook op dit gebied is Trump misschien niet de eerste. Ook Teddy Roosevelt en Andrew Johnson zouden wel eens onder die definitie van narcisme kunnen vallen. De politicoloog besloot zijn verhaal door te stellen dat Trump dus zeker niet de enige is in een traditie van 44 mannelijke presidenten, die vrouwen minderwaardig vindt, pestgedrag vertoont en zichzelf als de belangrijkste persoon op aarde ziet.

Checks & balances

Hoeveel macht heeft zo’n president als Trump nu eigenlijk? Tot hoe ver rijkt die macht in de belangrijke democratische instellingen zoals het Huis, de Senaat en het Hooggerechtshof? Politicoloog Bertjan Verbeek legde uit dat er in de nationale Amerikaanse politiek een systeem van ‘checks and balances’ bestaat. De federale macht van de president wordt daarbij gecontroleerd door een systeem van verschillende instellingen, zoals het Congres – en omgekeerd controleren deze instellingen elkaar. De macht is volgens de grondwet zo verdeeld dat niemand te machtig kan worden, vertelde Verbeek. Zo kan de president niet zomaar een wet door het congres loodsen zonder steun. Wel kan de president onder andere rechters benoemen en verdragen met andere landen sluiten of verbreken.

Bertjan Verbeek en Lema Salah; foto: Jetske Adams

In de praktijk loopt het echter niet altijd zo soepel. Bij het kiezen van rechters en goedkeuren van verdragen kan de president toch veel invloed uitoefenen. Ook, zo vertelde Verbeek, hebben we de afgelopen jaren gezien dat de twee partijen diametraal tegenover elkaar staan. Beide partijen zijn vaak tegen al het beleid dat de andere partij voorstelt. Het Congres is dus verdeeld langs ideologische lijnen en er komt weinig wetgeving tot stand. Ook leidt dit systeem niet altijd tot een vertegenwoordiging van alle visies en gezichtspunten van alle stemmen in de Amerikaanse samenleving: op het gebied van gender, seksuele geaardheid, kleur en religie zijn volksvertegenwoordigers weinig divers. De ‘checks and balances’ hebben dus hun grenzen.

Buitenlands beleid

Volgens sommigen vertoont het buitenlandbeleid van de VS in grote mate continuïteit. Volgens hen veranderen de presidenten wel, maar blijven de belangen van de VS in de wereldpolitiek hetzelfde. Verbeek gaf het voorbeeld van Al Gore, de democratische tegenstander van George W. Bush tijdens de presidentsverkiezingen van 2000, die zich uitsprak vóór het binnenvallen van Afghanistan – wat ook de keuze van de Republikein Bush geweest was. Anderen zien dat presidenten juist van elkaar verschillen in risicogeneigdheid, confrontatie of samenwerking, of in de specifieke visie op hoe je buitenlands beleid überhaupt zou moeten voeren. Dat is zichtbaar als je Trumps en Obama’s gedrag in Syrië vergelijkt. Waar Obama zich richtte op samenwerking, doet Trump dat juist helemaal niet. Weer anderen denken dat presidenten zich juist compleet laten leiden door de binnenlandse verkiezingskalender, zoals Trump die campagne tegen China voert en Clinton die pas na zijn laatste tussentijdse verkiezingen ingreep in Joegoslavië. Verbeek liet zien hoe wetenschappelijke inzichten verschillen over de vraag in hoeverre de president het buitenlandse beleid beïnvloedt.

Bertjan Verbeek en Peter van der Heiden; foto: Jetske Adams

Merites en minachting

In gesprek met Lema Salah sprak Peter van der Heiden over hoe Trump toch als president is gekozen en vertelde Bertjan Verbeek wat de aankomende verkiezingen kunnen betekenen voor democratische instituties waarover Trump openlijk zijn minachtig uit. Hoe kan het dat Trump, met al zijn tekortkomingen, toch gekozen is als president? Volgens Peter van der Heiden bestond er zo’n enorme haat onder de kiezers tegenover tegenstander Hillary Clinton dat Trump daardoor president kon worden. Dat kreeg hij “niet op eigen merites” voor elkaar.

Volgens Bertjan Verbeek schuilt er gevaar in de ideologische lijn die Trump zijn ambtenaren laat volgen. Als zij deze lijn niet volgen, dan worden zij overgeplaatst of verliezen zij hun baan. “De neutrale ambtelijke dienst is daarmee zelf aan het polariseren,” vond Verbeek. Zijn de Amerikaanse instituties wel opgewassen tegen Trump? Vooral gezien de expliciete steun van Trump aan gewapende milities twijfelde Verbeek. Misschien overleven de instituties wel, maar het gaat er in grote mate om hoe mensen in de samenleving gaan reageren op de komende verkiezingsuitslag in november, aldus Verbeek.

Door: Inge de Vries

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Video

youtube

Podcast

Aankondiging

Bewoners van het Witte Huis | Lezing en gesprek (livestream) met politicologen Peter van der Heiden en Bertjan Verbeek

De verkiezingsstrijd in de Verenigde Staten is in alle hevigheid losgebarsten. Het lijkt niet alleen een gevecht om de kiezer maar ook een strijd tussen persoonlijkheden. President Trump wordt vaak gezien als de Amerikaanse president met de meest opmerkelijke karaktertrekken, maar klopt dat wel? En in hoeverre werken persoonlijke opvattingen van presidenten door in beleid? Kom en luister naar politicologen Peter van der Heiden en Bertjan Verbeek over de opmerkelijke bewoners van het Witte Huis en hun impact op de Amerikaanse politiek.

Onbesproken gedrag

President Donald Trump wordt regelmatig omschreven als iemand wiens karaktereigenschappen en overtuigingen niet zouden passen bij de rol van president. Zelfs Republikeinse collega’s beschuldigden hem van narcisme, racisme en nepotisme. Maar hoe uniek is Donald Trump? Politicoloog Peter van der Heiden laat zien dat Trumps voorgangers als John F. Kennedy, Lyndon Johnson en Bill Clinton lang niet altijd van onbesproken gedrag waren. Hoe moeten we deze mannen begrijpen en in hoeverre werkten hun soms eigenaardige persoonlijkheden en dubieuze omgang met de waarheid door in de manier waarop ze politiek bedreven?

Machtige individuen?

Hoewel de Verenigde Staten een land is van “checks & balances” heeft de president relatief veel macht. In hoeverre zijn de persoonlijke ideeën en karaktertrekken van een president bepalend voor het (buitenlands) beleid dat in de VS gevoerd wordt? Heeft de president vrij spel? Politicoloog Bertjan Verbeek verkent in hoeverre democratische instituties zoals het Huis van Afgevaardigden en de Senaat de president kunnen bijsturen.

Persoonlijkheid en parlement

Na twee korte lezingen gaan Peter van der Heiden en Bertjan Verbeek onder leiding van historicus Lema Salah in gesprek. Samen spreken ze over de macht de Amerikaanse presidenten, de impact van persoonlijkheid op beleid, de macht van het Congres en blikken ze - vanzelfsprekend - vooruit op de Amerikaanse verkiezingen op 3 november 2020.

Over de sprekers

Peter van der Heiden is politicoloog en docent North American Studies aan de Radboud Universiteit. Hij is gespecialiseerd in de Amerikaanse presidentiële geschiedenis en met name geïnteresseerd in de schaduwzijde daarvan. In september 2020 verscheen van zijn hand het boek Weirdo’s in het Witte Huis.

Bertjan Verbeek is politicoloog en hoogleraar Internationale betrekkingen aan de Radboud Universiteit. Hij verricht landenvergelijkend onderzoek naar (crisis)besluitvorming in buitenlands beleid.

Lema Salah is historicus en gender- en diversiteitsexpert. Momenteel is zij als Ph.D. kandidaat werkzaam op de afdeling Politicologie aan de Radboud Universiteit en aan de Faculteit der Militaire Wetenschappen aan de Nederlandse Defensie Academie (Breda).

Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.

Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.