21|04|20 Boredom, Loneliness and Impatience | Radboud Reflects @Go Short – Short films and mini lectures by philosophers Aoife McInerney and Tim Miechels
Boredom, Loneliness and Impatience | Radboud Reflects @Go Short – Short films and mini lectures by philosophers Aoife McInerney and Tim Miechels | Tuesday 20 April 2021 | 20.00 – 21.15 hrs. | Online | Radboud Reflects and Go Short – International Short Film Festival Nijmegen
Video | Podcast | English review
"Dit bood kans om een activiteit mee te maken waar ik anders nooit mee in aanraking was gekomen, bedankt." (Uit een deelnemersevaluatie.)
Announcement - Since the corona crisis we are dealing with boredom and loneliness and our patience is put to the test. Boredom led to overloaded delivery services, elderly people and singles suffered from feelings of loneliness, and a lack of a positive outlook tortured our patience. See full announcement below.
Aankondiging - Sinds de coronacrisis dealen we met verveling en eenzaamheid en wordt ons geduld behoorlijk op de proef gesteld. Onze verveling leidde tot overbelaste pakketdiensten, ouderen en alleenstaanden ondergingen eenzaamheid en een gebrek aan perspectief tartte ons ongeduld. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - Verveling, eenzaamheid en ongeduld
Verveling, eenzaamheid en ongeduld, allemaal emoties die onderdeel zijn van ons bestaan. Hoewel het niet de leukste emoties zijn, kunnen ze ons wel inzicht bieden in wat het betekent om mens te zijn. In dit programma, georganiseerd door Radboud Reflects en Go Short, gaven filosofen Tim Miechels en Aoife McInerney, beiden promovendus aan de Radboud Universiteit, een lezing over verveling en eenzaamheid in het werk van Martin Heidegger en Hannah Arendt. Vervolgens gingen ze, naar aanleiding van korte films geselecteerd door Go Short, in gesprek met filosoof Simon Gusman.
Filosoferen door verveling
Volgens Martin Heidegger komt filosoferen voort uit verveling. Tim Miechels legde uit dat diepe verveling ons confronteert met ons bestaan en vooral ook de eindigheid ervan. Heidegger onderscheidde drie vormen van verveling die elk een andere betekenis hebben voor de manier waarop wij naar de wereld kijken en ons bestaan.
Wanneer we bijvoorbeeld de trein hebben gemist en onze telefoon is uitgevallen, dan is onze eerste reactie vaak dat we de tijd proberen te verdrijven met iets. We willen niet toegeven aan de verveling. We zijn in deze situatie verveeld door iets. De tweede vorm van verveling die Heidegger onderscheidt, ervaren we wanneer we verveeld zijn met ons eigen bestaan. We zijn niet verveeld door een bepaalde activiteit, die we bijvoorbeeld zijn gaan doen om de tijd te verdrijven, maar door het leven zelf.
Heideggers derde vorm van verveling brengt ons het dichtst bij de filosofie. In deze staat van verveling kunnen we kunnen niet langer onze tijd verdrijven met activiteiten. Het gevoel van verveling slokt je op, niets of niemand heeft nog betekenis voor je en de hele wereld valt weg. Miechels legde uit dat deze laatste allesomvattende vorm van verveling ons ruimte biedt om te reflecteren op het hoe en waarom van ons bestaan. We zijn in deze situatie volledig op onszelf teruggeworpen en worden aangezet tot denken. Vandaar dat deze vorm van verveling voor Heidegger het beginpunt van de filosofie is.
Verveling als gedeelde stemming
Na deze korte lezing van Miechels werd de korte film Balcony vertoond van regisseur David Dell’edera. Daarna bespraken Miechels en Gusman de vormen van verveling die in deze film terugkomen. Voor Miechiels was het herkenbaar dat de personages in de film op zoek zijn naar manieren om de tijd te verdrijven. We zijn als mensen vaak bezig om weg te rennen van verveling. Een aantal filosofen stellen dat we meer onverwachte positieve momenten meemakenm als we verveling meer toelaten in ons leven.
Voor Heidegger, vertelde Miechels, is verveling ook een intersubjectief, iets wat door meerdere mensen op een bepaald moment gedeeld wordt. Neem bijvoorbeeld de situatie waarin je bij een groep aansluit waar een stemming van verdriet heerst. Al voordat je met iemand hebt gesproken, begrijp en voel je aan welke stemming er heerst. Op eenzelfde manier kunnen we ook een gevoel van verveling tegelijk met elkaar ervaren.
Eenzaamheid en identiteit
Daarna besprak Aoife McInerney het perspectief van Hannah Arendt op eenzaamheid. Volgens Arendt is eenzaamheid een “staat van deprivatie” waarbij het realiteitsbesef op het spel staat. Eenzaamheid staat lijnrecht tegenover Arendts concept van de “menselijke conditie van diversiteit,” het besef dat we als mensen op aarde leven de wereld bevolken.
Twee andere kernbegrippen van Arendt zijn uniekheid en gelijkheid. Deze twee begrippen hangen voor haar nauw samen met de diversiteit van de samenleving en het samenleven met anderen. Alleen in relatie tot anderen kun je jezelf uniek noemen, want dit is niet te bereiken door alleen te zijn. Jezelf gelijk noemen kan alleen in gezelschap van anderen, die je als je gelijken beschouwt. McInerney legde uit dat uniekheid en gelijkheid voor Arendt dus niet te realiseren zijn door introspectie: diversiteit is cruciaal. We hebben dus anderen, en een vorm van erkenning door anderen, nodig om onze identiteit te bepalen. Wanneer we eenzaam zijn, dan staan we niet in relatie tot anderen en verliezen we onze identiteit.
Gedeelde realiteit
Nog belangrijker dan het verliezen van je identiteit is voor Arendt dat door eenzaamheid een bepaalde gedeelde realiteit verdwijnt. Voor haar is de meest belangrijke uitkomst van menselijke interactie onze gedeelte realiteit. Eenzaamheid vernietigt naast individuele identiteiten ook diversiteit, die cruciaal is in de filosofie van Arendt, vertelde McInerney. Massale eenzaamheid heeft daardoor grote consequenties voor het politieke leven: wanneer mensen massaal eenzaam zijn, verdwijnt onze gedeelde realiteit en worden we vatbaar voor ideologie.
In de film Woman without a child van Eva Saiz speelt eenzaamheid een grote rol. McInerney vertelde dat de hoofdpersoon zich vooral begeeft in de private sfeer. Ze heeft weinig ‘publiciteit’ en leeft alleen. Doordat ze zich nauwelijks in de publieke sfeer begeeft, is haar identiteit niet volwaardig. Nadat daar in de film verandering in komt doordat iemand bij haar in huis komt wonen, ervaart ze direct meer connectie met de buitenwereld. We hebben een bepaalde vorm van herkenning nodig om een volledige identiteit te vormen, aldus McInerney.
Ongeduld
Tot slot gingen Miechels en McInerney in gesprek over ongeduld. In de korte film Enough van Anna Mantzaris was te zien hoe bevrijdend het kan zijn als we ons uiten op momenten waarin het geduld even op is. Ook op momenten van eenzaamheid speelt ongeduld een rol volgens McInerney, omdat het iets doet met onze ervaring van de tijd. We projecteren onszelf naar voren in de tijd om ons maar verlichten van de vervelende ervaring van eenzaam zijn. Dat doen we ook als we verveeld zijn: we zijn ongeduldig en zijn naarstig op zoek naar iets om te doen.
Verveling, eenzaamheid en ongeduld zijn herkenbare emoties in de coronacrisis. Volgens Heidegger kan verveling voedingsbodem zijn voor filosofie zijn, maar eenzaamheid kan volgens Arendt ook grote politieke en maatschappelijk consequenties hebben.
Door: Inge de Vries
Video
Podcast
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Announcement/Aankondiging
Since the corona crisis we are dealing with boredom and loneliness and our patience is put to the test. Boredom led to overloaded delivery services, elderly people and singles suffered from feelings of loneliness, and a lack of a positive outlook tortured our patience.
Hannah Arendt and Heidegger
What do philosophers like Hannah Arendt and Heidegger teach us about these issues? Boredom is usually seen as something negative, but philosopher Martin Heidegger sees it as a starting point for philosophy. Tim Miechels tells about Heidegger’s three stages of boredom and how the last stage, being bored by existence, leads to philosophizing.
Existentialists see loneliness as a fundamental experience that leads to self-engagement. Social theorists see loneliness as a breakdown in the social structure. Aoife McInerney tells how the philosophy of Hannah Arendt is an exception to these two approaches. Arendt acknowledges the impact loneliness has on our experience and world-alienation.
Go Short films
In short movie Balcony (David Dell’edera) a stranger shakes up a somewhat neighborhood when boredom has struck. In Woman Without a Child (Eva Saiz) you see how loneliness disappears when a woman rents a room to a young man. Enough (Anna Mantzaris) shows how liberating it can be when you express yourself in moments when patience has run out.
This is a program of Radboud Reflects and Go Short – International Short Film Festival Nijmegen. From 8-25 April you can watch the best short films at the on demand short film festival Go Short Online. Go Short offers the best European films in the competition programs, VR at home, livestreams, a focus on Croatia and multiple specials! Click here to see the whole program.
About the speakers
Aoife McInerney is a PhD candidate at the faculty of Philosophy, Theology and Religious Studies at Radboud University. She investigates what participation, plurality, and solidarity means in the work of Hannah Arendt.
Tim Miechels is a PhD candidate at the faculty of Philosophy, Theology and Religious Studies at Radboud University, and is online editor at Filosofie Magazine. He investigates the work of Martin Heidegger.
This Is Short: Go Short is part of This Is Short, an European collaborative project which presents a broad and divers program of more than 300 short films. Go Short teamed up with three other leading short film festivals from Germany, Austria and Poland. So, if you have finished Go Short, you can watch a lot more great short films! The platform is live from April 1 to June 30, 2021.
Do you want to stay informed about the activities of Go Short? Subscribe to the newsletter here.
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, the latest reviews, video's and more.
Radboud Reflects organizes public lectures on philosophy, religion, ethics, society and culture.
Nederlands
Sinds de coronacrisis dealen we met verveling en eenzaamheid en wordt ons geduld behoorlijk op de proef gesteld. Onze verveling leidde tot overbelaste pakketdiensten, ouderen en alleenstaanden ondergingen eenzaamheid en een gebrek aan perspectief tartte ons ongeduld.
Hannah Arendt en Heidegger
Wat vertellen filosofen als Hannah Arendt en Heidegger ons over verveling en eenzaamheid? Verveling wordt vaak gezien als iets negatiefs, maar volgens filosoof Martin Heidegger is het juist het beginpunt van filosofie. Tim Miechels vertelt de drie stadia van verveling die Heidegger onderscheidt en hoe het laatste stadium, de verveeld zijn door het bestaan zelf, kan leiden tot filosoferen.
Existentialisten zien eenzaamheid als een fundamentele menselijke ervaring die leidt tot zelfkennis. Sociologen zien eenzaamheid als een breuk in de sociale structuur. Aoife McInerney vertelt hoe de filosofie van Hannah Arendt een uitzondering is op deze twee benaderingen. Arendt onderschrijft juist de impact van eenzaamheid op onze ervaring en vervreemding van de wereld.
Go Short films
In de korte film Balcony (David Dell’edera) schudt een vreemdeling de buurt wakker op het moment dat de verveling is toegeslagen. In Woman Without a Child (Eva Saiz) zie je hoe eenzaamheid verdwijnt wanneer een vrouw een kamer verhuurt aan een jonge man. Enough (Anna Mantzaris) toont hoe bevrijdend het is om je te uiten in situaties waarin het geduld even op is.
Dit is een programma van Radboud Reflects en Go Short, het internationale filmfestival voor de korte film. Van 8 t/m 25 april bekijk je de beste korte films op het on-demand platform van Go Short Online. Go Short biedt de beste Europese films in haar competitieprogramma’s, VR voor thuis, livestreams, een focus op Kroatië en meerdere specials! Klik hier voor het totale programma.
Over de sprekers
Aoife McInerney promoveert aan de faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit. Ze onderzoekt wat de begrippen participatie, pluraliteit en solidariteit betekenen in het werk van Hannah Arendt.
Tim Miechels promoveert aan de faculteit Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen van de Radboud Universiteit en is webredacteur bij Filosofie Magazine. Hij onderzoekt het werk van Martin Heidegger.
This Is Short: Go Short maakt deel uit van This Is Short, een Europees samenwerkingsproject met een breed en divers programma van meer dan 300 korte films. Go Short werkt samen met drie andere toonaangevende kortfilmfestivals uit Duitsland, Oostenrijk en Polen. Als je Go Short gezien hebt, kun je dus nog veel meer korte films bekijken! Het platform is live van 1 april tot 30 juni 2021.
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Go Short? Schrijf je in voor de nieuwsbrief.
Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Steun ons dan met een financiële bijdrage en doneer.
Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief. Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.