21|05|26 Pauze in geweld tussen Israël en Palestina | Actualiteitencollege met politicoloog Bertjan Verbeek en conflictanalist Nora Stel

Pauze in geweld tussen Israël en Palestina | Actualiteitencollege met politicoloog Bertjan Verbeek en conflictanalist Nora Stel | Woensdag 26 mei 2021 | 20.00 – 21.00 uur | Livestream | Radboud Reflects, VOX en studievereniging Sociologie Den Geitenwollen Soc.

VOX: Planoloog Martens maakt raketbeschietingen Hamas van dichtbij mee

Aankondiging - Opnieuw laaide het geweld in Israël en Palestina op. Het conflict is even complex als schijnbaar uitzichtloos. Bovendien is de berichtgeving erover extreem gepolariseerd. Hoe moeten we deze oorlog bezien? Betekent dit staak-het-vuren dat het de komende jaren rustig blijft? Waar gaat het nu precies om in dit conflict – religie, nationalisme, land, geopolitiek? En wat is de rol van de internationale gemeenschap? Luister naar politicoloog Bertjan Verbeek en conflictanalist Nora Stel die tekst en uitleg geven. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.

Verslag -Pauze in geweld tussen Israël en Palestina

Het geweld in Israël en Palestina laaide de laatste weken weer op. Het conflict is zeer complex en de berichtgeving is gepolariseerd. Er is nu weliswaar sprake van een staakt-het-vuren, maar dat is niet hetzelfde als vrede. Tijdens het actualiteitencollege van Radboud Reflects, mede georganiseerd door VOX en studievereniging sociologie Den Geitenwollen Soc., gingen Nora Stel, universitair docent Conflictstudies, en Bertjan Verbeek, politicoloog en hoogleraar Internationale Betrekkingen, met elkaar in gesprek om het conflict te duiden. Filosoof Frank van Caspel leidde het gesprek. Het publiek kon deelnemen aan de discussie door vragen in te zenden.

Het oplaaiende conflict

De aanleiding van dit actualiteitencollege was de escalatie van de gevechten door Hamas, en de reactie daarop van Israël, sinds begin mei. De spanningen liepen al langer op, volgens Stel. Zo vonden er anti-Arabische protesten plaats in Jeruzalem, die verband hielden met de situatie in Oost-Jeruzalem waar uitzetting plaatsvond van Palestijnse families. Bovendien vonden er provocaties plaats in de heilige maand Ramadan. Door het oplaaiende geweld zijn 248 doden gevallen in Palestina en 13 in Israël. Honderden mensen raakten gewond en duizenden mensen in Gaza raakten ontheemd. Diverse gebouwen werden gebombardeerd, waaronder scholen en mediagebouwen. Nu is er sprake van een staakt-het-vuren, maar het onderliggende conflict is nog niet gedoofd.

Is dit conflict anders dan de vorige? Stel: “Op veel fronten is wat nu gebeurt niks nieuws. Toch zijn er een paar verschillen. Israël maakt zich niet alleen zorgen om de situatie in Gaza zelf, maar ook om de grensgebieden, waar buurlanden steun betuigen aan Hamas. Daarnaast vindt er ook een intern conflict plaats. Binnen Israël vinden gevechten plaats tussen Arabische en Joodse burgers; dat is iets nieuws.”

Een beladen onderwerp

Het onderwerp ligt gevoelig. Waarom zijn sommige academici zo terughoudend om zich uit te spreken? Verbeek: “De discussie ontaardt gauw in de termen ‘goed’ en ‘fout’.” Stel vulde aan: “In elk conflict is sprake van polarisatie. Dit conflict is een extreem voorbeeld, omdat het raakt aan onze westerse geschiedenis en veel gevoeligheden met zich meebrengt. Voordat je een standpunt inneemt moet er een analyse zijn, en die wordt door de polarisatie bemoeilijkt.”

Dan is er ook nog het probleem van de asymmetrie in het conflict. Stel: “Met neutraliteit bedoelen we vaak: geen kant kiezen. Dat klinkt fijn. Maar het betekent vaak: vasthouden aan de status quo. Daarmee geef je de facto de heersende macht gelijk.” Over die asymmetrie kun je best iets zeggen zonder daarmee een kant te kiezen. Het militaire budget van Israël is bijvoorbeeld 200 keer zo hoog als dat van Palestina, aldus Stel. We kunnen op basis hiervan niet zeggen wie goed of slecht is, maar wel dat hier een ongelijke strijd wordt gevoerd.

De geopolitieke verhoudingen

Op het gebied van geopolitiek zijn ook verschuivingen merkbaar. Volgens Verbeek houden Arabische landen als Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zich kalm, waar ze voorheen altijd hun steun aan Hamas uitspraken. Verbeek: “Landen die vroeger elkaars vijanden waren, zoals Saoedi-Arabië en Israël, hebben nu een gezamenlijke vijand: Iran. Beide landen vinden het onprettig dat Iran nu zo’n grote rol in het Midden-Oosten speelt.”

De rol van de Verenigde Staten lijkt eveneens te kantelen. Biden had eerder een wapendeal met Israël goedgekeurd, maar nu stribbelt het congres tegen. Vanwaar die omslag? Verbeek: “Biden ervaart druk uit zijn eigen partij, voornamelijk van de jongere generaties. Zij zien een parallel tussen Black Lives Matter en Gaza. Er wordt volgens hen zinloos geweld toegepast, waarbij mensenrechten worden geschonden.”

Er zijn ook lokale politieke belangen bij het conflict. De twee dominante groeperingen binnen Palestina zijn Hamas in Gaza en Fatah in de Westelijke Jordaanoever. Fatah is politieke steun aan het verliezen en Hamas presenteert zich graag als hoeder van de Palestijnen. Middels dit conflict kan Hamas proberen macht te verwerven in de Westoever.

In Israël heeft sinds de verkiezingen van maart een flinke ruk naar rechts plaatsgevonden, aldus Stel. Verbeek voegde toe dat het Israëlische systeem zeer gefragmenteerd is: “De meeste regeringen zijn afhankelijk van kleine ultraorthodoxe partijen. Dat maakt de manoeuvreerruimte erg klein. De sleutelpositie van deze partijen zal alleen maar sterker worden. Tegelijk wordt de huidige premier beschuldigd van corruptie, en is hij sterk uit op het behouden van de macht. Netanyahu probeert in dit conflict te laten zien dat hij garant staat voor de Israëlische veiligheid.”

Verschuivende beeldvorming

Israël heeft buitenlandse journalisten de toegang tot Gaza ontzegd. Welke rol speelt de veranderende beeldvorming in het conflict? Stel: “De geopolitiek en beeldvorming schuiven sterk in elkaar. Israël heeft de vrijwel onvoorwaardelijke steun van de VS. Maar die is wel afhankelijk van de publieke opinie.” Netanyahu presenteert het standaard discours van niet-uitgelokt terrorisme door Hamas. Maar Palestina presenteert Israël als een gewapende overvaller in hun huis, die de veiligheid opeist die ze hen niet gunnen.

Het conflict is multi-causaal, maar in de publieke opinie wordt doorgaans slechts één aspect uitgelicht. Beeldvorming is strijd om slachtofferschap. Wie is schuldig? Verbeek: “Het bombardement van Israël op een gebouw waar persagentschappen gevestigd zaten, heeft kwaad bloed gezet, zeker in de VS. Een van de redenen waarom de Israëllobby zo krachtig is in de VS en de Palestijnse lobby niet, is het gebrek aan een succesvol frame om de Arabische zaak aan de man te brengen. We zien nu echter dat er steeds meer aandacht komt voor het verhaal van de catastrofe van 1948, toen tienduizenden Palestijnen verjaagd of gevangengenomen werden. Er worden vergelijkingen getrokken met apartheid en het eerdergenoemde Black Lives Matter. De verschuiving van het dominante discours is misschien nog wel de grootste verandering die dit conflict teweegbrengt.”

Door: Thijs Meeuwisse

Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.

Aankondiging

Opnieuw laaide het geweld in Israël en Palestina op. Het conflict is even complex als schijnbaar uitzichtloos. Bovendien is de berichtgeving erover extreem gepolariseerd. Hoe moeten we deze oorlog bezien? Betekent dit staak-het-vuren dat het de komende jaren rustig blijft? Waar gaat het nu precies om in dit conflict – religie, nationalisme, land, geopolitiek? En wat is de rol van de internationale gemeenschap? Luister naar politicoloog Bertjan Verbeek en conflictanalist Nora Stel die tekst en uitleg geven.

Beeldvorming

Weinig conflicten roepen heftigere emoties en meer gepolariseerde reacties op dan de situatie in Israël en Palestina. Termen als jihadisme, terrorisme, bezetting, apartheid en etnische zuivering buitelen ook in de media over elkaar heen. Hoe moeten we in het licht hiervan en in deze tijden van filterbubbels dit conflict duiden? Een extra bemoeilijkende factor is dat Israël alle buitenlandse pers toegang ontzegt tot het conflictgebied. Wat zijn de gevolgen van deze beeldvorming voor de conflictdynamiek?

Rust

Sinds een kleine week is er een staak-het-vuren. Wat is hier de waarde van? Betekent dit dat het geweld de komende weken niet opnieuw zal opleven? Egypte speelde een belangrijke rol in de bemiddelingen, maar ook de Amerikaanse president Biden oefende druk uit. Wat is de rol van de internationale gemeenschap bij dit conflict? En waarom lijkt heel de wereld mee te kijken en zich ermee te bemoeien? Gespreksleider Frank van Caspel gaat hierover in gesprek met conflictanalist Nora Stel en politicoloog Bertjan Verbeek. Stel je eigen vragen via menti.com

Over de sprekers

Nora Stel is universitair docent Conflictstudies aan de Radboud Universiteit. Haar onderzoek richt zich op vluchtelingenbeleid en politieke autoriteit in situaties van gewelddadig conflict.

Bertjan Verbeek is politicoloog en hoogleraar Internationale betrekkingen aan de Radboud Universiteit. Hij verricht landenvergelijkend onderzoek naar (crisis)besluitvorming in buitenlands beleid.

Frank van Caspel is onderzoeker filosofie van cognitie en taal aan de Radboud Universiteit.

Draag je Radboud Reflects een warm hart toe? Steun ons dan met een financiële bijdrage en doneer.

Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten van Radboud Reflects? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief. Wil je verder denken over ethische vragen die spelen in jouw organisatie? Bekijk Radboud Reflects Professional – Ethische verdieping voor organisaties.