22|02|24 Noise. Why We Make Bad Decisions and How to Avoid Them | Lecture by psychologist Daniel Kahneman
Noise. Why We Make Bad Decisions and How to Avoid Them | Lecture by psychologist Daniel Kahneman | Thursday 24 February 2022 | 20.00 - 21.30 hrs | Lindenberg and online | Radboud Reflects
Video | Podcast | English report
"Geweldig om Daniel Kahneman in actie te zien!" (Uit een deelnemersevaluatie)
Announcement - People’s decisions are constantly influenced by noise: the mood they are in, the time of day, whether they are hungry, the season or the temperature. What does this mean for the value of our judgements? How can we avoid the influence of noise? Listen to the famous Nobel Prize winner Daniel Kahneman via Skype and learn how to make a good judgement with as little noise as possible. See the full announcement below.
Aankondiging - Bij alle beslissingen die we maken, is er sprake van ruis: mensen worden constant beïnvloed door allerlei factoren zoals hun stemming, wat voor dag het is, het tijdstip van de dag, honger, het seizoen of de temperatuur. Wat betekent dit voor de waarde van onze oordelen? Hoe kunnen we de beïnvloeding door ruis voorkomen? Kom en luister naar de beroemde Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman via Skype en kom erachter hoe je met zo min mogelijk ruis tot een goed oordeel kunt komen. Zie de volledige aankondigingstekst onderin.
Verslag - De onbetrouwbaarheid van onze oordelen
Als je ooit een misdaad pleegt en voor de rechter moet verschijnen, dan kun je het beste hopen dat je afspraak vroeg in de ochtend of na de lunch gepland staat. Of nog beter, dat zijn of haar favoriete voetbalteam heeft gewonnen. Uit onderzoek is namelijk gebleken dat rechters lagere straffen uitdelen als ze door omstandigheden in een betere stemming zijn. Dit soort grilligheid in oordelen wordt ‘noise’ genoemd. Over dit fenomeen schreef de psycholoog Daniel Kahneman zijn meest recente boek. Met zijn eerdere publicatie, Thinking: Fast and Slow, behaalde hij de bestsellerlijsten in vele landen, en gedurende zijn leven won hij voor zijn bevindingen velen prijzen, waaronder een nobelprijs. Radboud Reflects organiseerde in De Lindenberg een lezing van Kahneman, aanwezig via Skype. Na zijn lezing ging hij in gesprek met hoogleraar Noelle Aarts, deskundige op het gebied van conflict en onderhandeling in communicatie, en met hoogleraar sociale psychologie en collegevoorzitter van de Radboud Universiteit Daniël Wigboldus. De volle zaal publiek en de bijna 200 mensen die vanuit huis de livestream volgden, kregen aan het eind van de avond nog de kans vragen te stellen aan de gerenommeerde psycholoog.
Verschillen bij verzekeraars
Daniel Kahneman begon zijn lezing met een korte uitleg van wat noise nu precies inhoudt. Hiervoor gebruikte hij een afbeelding van vier dartborden. ‘Als alle pijltjes naast de roos zitten, maar met eenzelfde afwijking, dan spreek je van een vooroordeel. Wanneer er sprake is van noise zitten de pijltjes eveneens niet in de roos, maar niet op een specifieke plek. De fouten zijn verspreid.’ De aanleiding om een boek te schrijven over dit fenomeen, zo vertelde Kahneman, was een experiment dat hij uitvoerde bij een verzekeringsbedrijf. ‘Ik vroeg de leidinggevenden: hoeveel verschil verwacht je dat er is tussen de verzekeringen die verstrekt worden door twee willekeurige verzekeraars in je bedrijf. Hierop verwachtten ze een verschil van tien procent, een veelgehoord antwoord.’ Toen nagegaan werd hoeveel verschil er daadwerkelijk was, bleek het verschil gemiddeld vijftig procent te zijn. Dit is nadelig voor een verzekeringsmaatschappij: premies moeten te hoog noch te laag zijn. ‘Twee dingen vallen op: er is veel meer noise dan we denken, en we weten niet dat het er is.’ Deze twee observaties vormden de aanleiding voor het werk.
De feilbaarheid van de rechter
Vervolgens ging Kahneman dieper in op de inhoud van zijn boek, waarbij hij vooral de nadruk legde op noise in het rechtssysteem. Allereerst gaf hij een technische achtergrond met betrekking tot noise en foutmarges. ‘Noise en bias maken een even groot deel uit van onze fouten.’ Regels zijn hierdoor betrouwbaarder dan mensen, in veel gevallen, zo liet Kahneman vervolgens zien. Zo bleek uit een onderzoek onder 208 rechters in de Verenigde Staten dat voor een bepaald delict gemiddeld 9 jaar celstraf werd gegeven. Maar het gemiddelde verschil tussen de rechters onderling was 4 jaar. Het maakt dus enorm veel uit welke rechter je zaak behandelt, ook als de misdaad dezelfde was. ‘We denken dat mensen in hun beoordelingen subtiliteit toevoegen, maar eigenlijk voegen we noise toe. Dat is een oncomfortabel idee, maar het is een conclusie die we echt mee moeten trekken.’
Daarna onderscheidde Kahneman drie verschillende vormen van noise. Zo is er ‘level noise’, wat bijvoorbeeld inhoudt dat rechters in het noorden van de VS minder zwaar straffen dan in het zuiden. Daarnaast is er ‘occasion noise’, dit is wanneer één persoon dezelfde zaak op twee verschillende tijdstippen anders beoordeelt vanwege het moment waarop deze gepresenteerd wordt – bijvoorbeeld wanneer de temperatuur in de rechtszaal aangenaam of te hoog is. Ook benoemde Kahneman ‘pattern noise’, de meest voorkomende vorm, wat inhoudt dat verschillende mensen verschillende voorkeuren hebben vanwege persoonlijke ervaringen. Al deze vormen van noise zijn systematisch, stelde Kahneman. ‘Mensen denken namelijk dat ze een zaak zien zoals die is, maar iedereen ziet de wereld anders.’
Positieve noise en alledaagse beslissingen
Na zijn lezing ging Daniel Kahneman in gesprek met Noelle Aarts en Daniël Wigboldus. Allereerst stelde Aarts hem een vraag vanuit haar eigen wetenschappelijke achtergrond. ‘Noise gaat over de context waardoor iemand iets op een bepaalde manier begrijpt. Binnen werk van antropologen geeft deze context belangrijke informatie. Kan noise niet ook een positieve kant hebben?’ Hierop reageerde Kahneman dat dat zeker kan, maar dat de definitie van noise die hij hanteert in zijn boek enkel betrekking heeft op noise wanneer het een probleem vormt, ‘zoals het rechtssysteem, daarvan willen we dat het consistent is.’ Wel erkent hij dat hij in het boek meer aandacht had kunnen besteden aan het feit dat niet alle meningsverschillen slecht zijn, maar dat ze ook juist voor een leermoment kunnen zorgen. Met Wigboldus ging Kahneman vervolgens in gesprek over hoe we op noise kunnen letten in onze alledaagse beslissingen. Kahneman raadde aan om een complex probleem op te delen in kleinere delen. ‘In feite is een uniek probleem hetzelfde als een repetitief probleem dat maar één keer voorkomt.’ Essentieel hiervoor was volgens Kahneman om het tijd te kunnen nemen voor het beoordelingsproces, en de complexe van de eenvoudige beslissingen te onderscheiden.
Kunstmatige intelligentie en wereldproblemen
Tot slot beantwoordde Daniel Kahneman nog enkele vragen uit de zaal, en van mensen die de avond volgden via livestream. Hierbij ging het onder andere over de vraag of kunstmatige intelligentie betere beslissingen zou kunnen maken dan bijvoorbeeld rechters, gezien de foutmarge van mensen door noise. Wat betreft eenvoudige kwesties waarschijnlijk wel, meende Kahneman, maar de meeste zaken zijn nog te complex. ‘We moeten eerst onze principes en regels duidelijk articuleren, voordat kunstmatige intelligentie in staat is om het werk voor ons te doen. Dat is een lange termijn zaak.’ Tot slot stelde Noelle Aarts nog een vraag over de grote problemen waar we als mensheid voor staan, zoals klimaatverandering. ‘Hierdoor ontstaat veel polarisatie, het lukt ons nog niet om samen te werken om verder te komen. Wat zou uw advies zijn om in dit soort collectieve besluitvorming te bevorderen?’ Hierover hoefde Kahneman niet lang na te denken, en hij gaf nuchter antwoord. ‘Dat weet ik niet. Als ik het zou weten, zou de wereld een betere plek worden, maar dat probleem is nog te ingewikkeld.’
Door Ellen Theuws
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de tweewekelijkse nieuwsbrief.
Podcast
Video
Announcement/aankondiging
People’s decisions are constantly influenced by noise: the mood they are in, the time of day, whether they are hungry, the season or the temperature. What does this mean for the value of our judgements? How can we avoid the influence of noise? Listen to the famous Nobel Prize winner Daniel Kahneman via Skype and learn how to make a good judgement with as little noise as possible.
Wrong decisions
It is evident that having unconscious biases is undesirable. But does this also apply to noise? Noise is different from bias, but it can be just as dangerous. That is why it is important to gain more insight into why we are so susceptible to noise when making decisions. How can we deal with it properly. When is the disruption of a decision by noise actually wrong, and who determines that?
Noise
In some professions it is extra important to allow as little noise as possible. Consider, for example, judges. Doctors can also make very different diagnoses due to noise. This can have worrying consequences. We like to judge honestly. Is it possible to get to 0% noise, and should we pursue that? Or is it better to leave these judgements to robots?
After his lecture via Skype, Daniel Kahneman will talk to psychologist Daniël Wigboldus and cultural anthropologist Noelle Aarts about the differences between noise and bias,. What is the danger of noise and how can we can deal with this? Program manager at Radboud Reflects Liesbeth Jansen moderates the conversation.
This program is in English.
About the speakers
Daniel Kahneman is a psychologist and an important pioneer at the interface of psychology and economics. He is the author of the bestseller Our fallible thinking, in which he describes the Dual Process Theory, which is well known among psychologists. In 2002 he won the Nobel Prize in Economics.
Daniël Wigboldus is chair of the Executive Board of Radboud University and professor of Social and Cultural Psychology.
Noelle Aarts is professor Socio-Ecological Interaction at Radboud University and affiliated to the Institute for Science in Society. Focusing on conversations between people in different contexts, she studies inter-human processes and communication for creating space for sustainable change.
Subscribe to the English e-mail newsletter and be the first to know about new programming, the latest reviews, video's and more.
Nederlands
Bij alle beslissingen die we maken, is er sprake van ruis: mensen worden constant beïnvloed door allerlei factoren zoals hun stemming, wat voor dag het is, het tijdstip van de dag, honger, het seizoen of de temperatuur. Wat betekent dit voor de waarde van onze oordelen? Hoe kunnen we de beïnvloeding door ruis voorkomen? Kom en luister naar de beroemde Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman via Skype en kom erachter hoe je met zo min mogelijk ruis tot een goed oordeel kunt komen.
Verkeerde beslissingen
Van het fenomeen bias, waarbij we systematische onbewuste vooroordelen hebben, is het evident dat het ongewenst is. Maar geldt dit ook voor ruis? Ruis is iets anders dan bias, maar het kan even gevaarlijk zijn. Daarom is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in waarom wij zo vatbaar zijn voor ruis bij het nemen van beslissingen, en hoe we hier goed mee om kunnen gaan. Wanneer is de verstoring van een beslissing door ruis eigenlijk verkeerd, en wie bepaalt dat?
Ruis
Bij sommige beroepen is het extra belangrijk om zo min mogelijk ruis toe te laten. Denk bijvoorbeeld aan rechters, maar ook artsen stellen zeer uiteenlopende diagnoses door ruis. Dit kan zorgwekkende gevolgen hebben. We willen graag zuiver oordelen. Is het mogelijk om tot 0% ruis te komen, en moeten we dat willen? Of kunnen we deze oordelen dan beter overlaten aan robots?
Na zijn lezing via Skype gaat Daniel Kahneman in gesprek met psycholoog Daniël Wigboldus en cultureel antropoloog Noelle Aarts over wat het verschil is tussen ruis en bias en wat het gevaar is van ruis en hoe we hiermee om kunnen gaan. Programmamaker Liesbeth Jansen leidt het gesprek.
De voertaal is Engels.
Over de spreker
Daniel Kahneman is psycholoog en belangrijke pionier op het grensvlak van psychologie en economie. Hij is auteur van de bestseller Ons feilbare denken, waarin hij de onder psychologen welbekende Dual Process Theory beschrijft. In 2002 won hij de Nobelprijs voor de Economie.
Daniël Wigboldus is voorzitter van het College van bestuur van de Radboud Universiteit en hoogleraar Sociale- en cultuurpsychologie.
Noelle Aarts is hoogleraar Socio-ecologische interacties aan de Radboud Universiteit en verbonden aan het Institute for Science in Society. Ze doet onderzoek naar gesprekken tussen stakeholders met verschillende achtergronden en belangen bij complexe thema’s. In 2016 en 2017 werd ze door collega’s verkozen tot de meest inspirerende communicator van Nederland.
Kom je vaker naar de lezingen van Radboud Reflects? Dan is een Radboud Reflects-abonnement misschien interessant.
Wil je op de hoogte blijven van onze activiteiten? Schrijf je dan in voor de nieuwsbrief.